تصاویر: آیین گِل مالی و علم گردانی روز عاشورا در روستای زاغه انوج ملایر

روستای زاغه انوج از توابع شهر سامن و شهرستان ملایر در استان همدان است. روستایی که فرهنگ و آداب مردمان این روستا و مناطق همجوار همچون شهرستان نهاوند به بخشهای شمالی استان لرستان که دشت سیلاخور نامیده میشود، نزدیک است. از جمله این موارد، رسم عزاداری است.

به گزارش «انتخاب»، از جمله رسوم عزاداری مردم این منطقه، آیین گِل یا خٙه‌رٙه مالی است که مردم لر در سوگواری‌های مختلف از جمله در مرگ افراد خانواده و به ویژه در عزاداری‌های سالار شهیدان در محرم انجام می‌دهند. گل‌مالی در زبان لری با عنوان خَه‌رَّه‌گیری تلفظ می‌شود. خَه‌رّه به معنای گِل است. آئین گل‌مالی در روز عاشورا در دیگر استان های ِغربی مانند کرمانشاه و ایلام نیز برگزار می‌شود. همچنین در بخش‌هایی از استان‌های خوزستان و مرکزی نیز دیده می‌شود

عَلم، جریده یا توغ یکی از وسیله‌های نمادین بکار رفته در آیین سوگواری عاشورا در میان شیعیان است. این وسیله معمولاً چوبی بلندی به ارتفاع پنج الی شش متر که سر آن پنجه‌ای برنجین می‌گذارند و پارچه‌های رنگین قیمتی به چوب می‌بندند. علم از فلز، چوب یا اهن ساخته شده، توسط علم‌دار حمل می‌شود.

اهالی روستای زاغه صبح با حضور در مقابل مسجد، مقداری گِل که ناشی از تلفیق خاک رُس اَلَک شده با آب و گلاب است، بر سر و شانه های خود می مالند. آنگاه نوحه خوان و سینه زن از کوچه ها و معابر روستا عبور میکنند و در این حِین، ساکنان برخی منازل با عَلَم های خود بیرون آمده و به جمعیت می پیوندند. همچنین برخی دیگر نیز در این مسیر به اهدای نذوراتی چون شیر و شربت به عزاداران می پردازند. مردم پس از طی مسیر دور روستا بار دیگر در مقابل مسجد تجمع و از آنجا به سمت قبرستان رفته و پس از زیارت اهل قبور به خصوص شهدای روستا، بار دیگر به مسجد بازگشته و مراسم را تا ظهر عاشورا در آنجا ادامه داده و به پایان می رسانند.