ظریف در قطر به دنبال چه بود؟

صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با «انتخاب» در ارتباط با اهداف و ابعاد سفر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به دوحه تاکید کرد: «قطر در مقام یکی از همسایگان ایران در مرزهای جنوبی کشور و به عنوان عضوی از شواری همکاری خلیج فارس، شریک گازی و نفتی در منابع زیر زمینی منطقه است. همچنین، طی چند سال گذشته، این کشور تحت تاثیر روند امنیت منطقه‌ای نیز قرار گرفته و بر همین اساس، مراودات  تهران و دوحه در وضعیت فعلی از اهمیت زیادی برخوردار است.»

وی در ادامه تصریح کرد: «در نتیجه شرایط منطقه‌ای و تحولاتی که در جهان عرب رخ داده، مذاکره با قطر با توجه به موضع نرم آن‌ها در برابر ایران مهم بوده و باید مقام‌های سیاسی کشورمان برای توسعه مناسب اقدام کنند. بر اساس همین منطق نیز سفر ظریف را می‌توان مورد تحلیل قرار داد. در واقع، این سفر برای ایران از دو بُعد اهمیت دارد؛ یکی این‌که ایران به حاکمان دوحه این امر را یادآور شد که همچنان خواهان دوستی و توسعه مناسبات دو طرفه است و دیگری این‌که به سایر کشورهای منطقه نشان داد که تهران با توسعه مناسبات دیپلماتیک در منطقه مشکلی ندارد و معتقد است که توسعه مراودات دیپلماتیک بازی بر مبنای قاعده بُرد - بُرد برای همه بازیگران خواهد بود.

این کارشناس مسائل خاورمیانه، در بخشی دیگر از سخنان خود با بیان اینکه سفر ظریف را می‌توان تلاشی برای آغاز گفت‌وگوهای منطقه‌ای ارزیابی کرد، معادلات اخیر منطقه را نیز نماد این روند دانست. از نظر او، در وضعیت فعلی کشورهایی همانند قطر، کویت، عمان و حتی امارات به این مساله پی‌برده‌اند که کشورهای منطقه می‌بایست روند معادلات را تعیین کنند و در مسیر هم‌گرایی گام بردارند.

زنگنه در ادامه تصریح کرد: «آمریکایی از وضعیت معادلات چند سال اخیر خاورمیانه سوء بهره‌برداری کرده و در برخی از کشورهای منطقه پایگاههای نظامی زیادی را ایجاد کرده است. این پایگاهها برای کنترل کشورهای میزبان بوده و نیز تلاشی است برای کنترل سایر کشورهایی که حاضر به پذیرش سلطه آمریکا نیستند و واشنگتن در آن‌ها پایگاهی ندارد. در وضعیت جدید نیز آمریکایی‌ها با شرایط جدیدی که در منطقه ایجاد کرده‌اند، امنیت سیاسی و اقتصادی کشورهای حاضر در خاورمیانه را با تهدید مواجه کرده‌اند. در چنین شرایطی، سفر محمد جواد ظریف به قطر پیام صریح و روشنی به ترامپ و مشاوران‌اش بود که ایران در برابر تهدیدات و راهبردهای آن‌ها در منطقه دست بسته نخواهد بود و تلاش خواهد کرد با بهبود مناسبات با همسایگان خود، جایگاه آمریکا را تضعیف کند.»

وی در ادامه با یان این‌که ناامنی در منطقه خاورمیانه برنده‌ای نداشته و همه بازیگران متضرر خواهند شد، تاکید کرد: «درک درست کشورهای منطقه می‌تواند زمینه جنگ و بحران در منطقه را تضعیف کند و زمینه‌ساز گفت‌وگوهای منطقه‌ای شود.»

این تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه، همچنین تصریح کرد: «مراودات دیپلماتیکی همانند سفر ظریف به قطر در کاهش موج تبلیغات ایران‌هراسانه تاثیرات مثبتی بر جای خواهد گذاشت. در جریان سفر وزیر امور خارجه کشورمان، حسن نیت ایران برای کشورهای منطقه و جامعه جهانی نمایان شد. تهران نشان دادکه خواهان توسعه گفت‌وگو در سطح منطقه بوده و به هیچ عنوان با کشورهای منطقه خواهان دشمنی نیست. کنش دیپلماتیک ایران نشان داد که جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، فرهنگی اقتصادی و زیست محیطی گامی رو به‌جلو برای تنش‌زدایی است. در حقیقت، همگان باید این را فهم کنند ایران نسبت به مسائل منطقه حساسیت‌های خاص خود را دارد و خواهان تغییر روند معادلات از تنش به همکاری است.»