یادداشت‌های روزانه علم، ۴ تیرماه ۱۳۴۸ و ۱۳۵۵ / روس‌ها خیال دارند دیواری به دور چین کمونیست بکشند / شاه به ملکه مادر توپید و ملکه گریه و قهر کرد

پس از انتشار خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی، «انتخاب» قصد دارد این بار بخش های گزیده ای از خاطرات دیگر شخصیت های مهم و تاثیرگذار کشور را روزانه، مرور و منتشر کند.

یادداشت‌های روزانه علم، چهارشنبه ۴ تیرماه ۱۳۴۸

امروز صبح قرار بود بروم شمال، وضع پذیرایی مولای عبدالله، برادر ملک حسن پادشاه مغرب، را مرتب کنم. شمال باران می‌آمد، نشد. باز هم شرفیاب شدم، عریضه امینی نخست‌وزیر اسبق را تقدیم کردم.

راجع به استعفای عالیخانی پرسیدم که آیا اجازه دارد، آخر هفته نو که وزیر [بازرگانی خارجی] رومانی می‌آید و می‌رود، استعفا کند؟ فرمودند «خیر، به تو خواهم گفت چه وقت». باعث تعجب شد، ولی نپرسیدم چرا... امروز شخصی که به وضع خاور دور خیلی وارد است، پیش من آمد، یکی دو ساعت صحبت کردیم. مثل این‌که واقعا روس‌ها خیال دارند دیواری به دور چین کمونیست بکشند. چون حتی با فرمز چانکای‌شک هم رابطه دوستی برقرار کرده‌اند، در ضمن خیلی میل دارند که هندوستان و پاکستان با هم نزدیک باشند، حتی صحبت [پیمان] دفاعی مشترک با هند می‌کنند، و پیشنهاد کمیته مشترک اقتصادی بین پاکستان، هند، افغانستان و ایران. روی این زمینه، این شخص حساب می‌کرد جنگ ویتنام هم [با] فشار روس‌ها خاتمه می‌یابد، زیرا می‌خواهند در آن‌جا حتی‌الامکان از بسط نفوذ چین جلوگیری به عمل بیاید. بعد می‌گفت، ممکن است روس‌ها ترتیبی بدهند که ایالات شمالی چین هم دم از استقلال بزنند و رژیم مائو به انشعاب برسد...

متاسفانه سر شام شاهنشاه با ملکه پهلوی – ملکه مادر – دعوا کردند. ملکه اصرار داشتند که شاهنشاه با هلی‌کوپتر به شمال تشریف نبرند. شاهنشاه فرمودند، «من با اشخاصی که وارد به امری نیستند، در خصوص آن امر، حرف نمی‌زنم». به هر صورت صحبت‌ها تند شد و ملکه گریه و قهر کردند و رفتند – در شاهدشت توقف دارند، فقط برای مهمانی به شهوند تشریف می‌آورند. خیال دارم فردا با شاهنشاه به تندی صحبت کنم. مادر هرچه بگوید خوب است و حلال است و از روی اخلاص. دیگر تندی کردن با مادر خلاف انصاف است.

منبع: یادداشت‌های علم، جلد اول، ویرایش علینقی عالیخانی، تهران: مازیار، چاپ یازدهم، ۱۳۹۱، صص ۲۲۲ و ۲۲۳

یادداشت‌های روزانه علم، جمعه ۴ تیر ۱۳۵۵

صبح والا حضرت همایونی بنا به دعوت بودوئن، پادشاه بلژیک، به مناسبت بیست‌و‌پنجمین سال سلطنت او به بلژیک تشریف بردند. من به فرودگاه رفتم و والاحضرت را بدرقه کردم. البته چون رسمی بود، نخست‌وزیر و روسای مجلسین هم آمده بودند.

بقیه روز در منزل ماندم و کار کردم.

از اخبار مهم جهان یکی مسافرت پنج روزه [والری] ژیسکاردستن به انگلستان بود که انگلیسی‌ها سنگ تمام گذاشتند، حتی ملکه با او به اسکاتلند رفت. به علاوه قرار گذاشتند به طور مرتب سالیانه، نخست‌وزیران و وزیران آن‌ها در زمینه همکاری‌های وسیع ملاقات نمایند. این [امر] فرمایش شاهنشاه را که به وزیر خارجه عراق فرمودند (همکاری عمیق بین فرانسه و انگلیس)، می‌بینیم تایید می‌کند. ماشاءالله به این شعور و فهم و شم سیاسی.

در ورشو کارگران به علت گران شدن فوق‌العاده خواربار به میزان ۵۰ درصد (البته از طرف دولت) دست به اعتصاب پردامنه‌ای زدند. بهشت کمونیسم! در بیروت جنگ بین دست راستی‌ها و فلسطینی‌ها شدیدا ادامه دارد و مضحک‌تر این است که قوای حافظ صلح لیبی به حمایت از فلسطینی‌ها علیه دست راستی‌ها وارد جنگ شده‌اند. [هنری] کیسینجر در آلمان با فورستر، نخست‌وزیر نژادپرست آفریقای جنوبی، مذاکرات پردامنه‌[ای] داشت که او را متقاعد به حکومت اکثریت (سیاه‌پوست) کند. به ظاهر فعلا به جایی نرسید، ولی چاره نیست، راه منحصر به فرد فقط همین است. چنان‌که شاهنشاه ایران توسط [نلسون] راکفلر به او پیغام فرستادند.

شاهنشاه امروز برای اصطلاح تفریح به محل سد فرحناز تشریف بردند، ولی من می‌دانم که به وجود مبارک‌شان خوش نمی‌گذرد چون از خیلی از اطرافیان خوش‌شان نمی‌آید، ولی ناچار تحمل می‌فرمایند. واقعا این مرد بزرگ که در حوصله و بردباری یک مثال زنده جهانی می‌تواند باشد. به قول قرآن کریم که درباره حضرت محمد(ص) (بلاتشبیه) می‌فرماید: «انک لعلی خلق عظیم».

یادداشت‌‌های علم، جلد ششم، ویرایش علینقی عالیخانی، تهران: مازیار، چاپ یازدهم، ۱۳۹۱، صص ۱۷۲ و ۱۷۳.