رقابت ایران و آمریکا در دو سوی «دجله» / عراق چگونه در کشاکش «همسایه مورد اعتماد» و «متحدی که از پشت دریاها آمده»، توزان برقرار خواهد کرد؟ / آنچه تهران در عراق از آن برخوردار است و واشنگتن از آن محروم

علي هاشم در بی بی سی عربی نوشت: در نوار غربی رود دجله که از پایتخت عراق عبور می کند، ساختمان سفارت آمریکا امتداد دارد، که بزرگترین سفارت این کشور در تمام خاورمیانه است. در مقابل، در نوار شرقی این رود، در مناطق مختلف بغداد، شاهد عکس های رهبر ایران، آیت الله خامنه ای و رهبر پیشین انقلاب ایران، آیت الله [امام] خمینی به چشم می خورد و این علاوه بر عکسهای رزمنده های حشد الشعبی است که در مبارزه با داعش شهید شدند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این گزارش آمده است: این صحنه، به وضوح نشان دهنده تقسیم نفوذ ایران و آمریکا در عراق، پس از صدام حسین بوده و شرایط کشوری را به تصویر می کشد که به میدان شطرنجی تبدیل شده است که دو دولت آمریکا و ایران در آن به مقابله با یکدیگر مشغولند.

تفاوت بین ایالات متحده و ایران در عراق آن است که دومی به کمک حضور سیاسی و نظامی مستقیم، نفوذ ثابتی را در پیکره نظام عراق به دست آورده و همین مساله باعث شده است که تاثیر زیادی در موسسات تصمیم گیری در این کشور داشته باشد.

روحانی در مقابل ترامپ

اما شکافی که همواره واشنگتن با آن مواجه بوده، آن است که از پشت دیوار بلند بی اعتمادی با هم پیمانان عراقی اش تعامل دارد و همین مساله است که به آمریکا اجازه افزایش اثرگذاری بر عراق را نمی دهد. چه بسا این شرایط، به واقعیت رابطه با یک بیگانه که از پشت دریاها آمده و جز منافع، هیچ پیوند مشترکی در زمینه دین یا مذهب یا زبان و نژاد با عراق ندارد، باز می گردد.

دونالد ترامپ در سفر اخیر خود به عراق، فاصله و تفاوت های موجود بین دو کشور را نشان داد؛ چرا که سفر سرّی ترامپ و درخواست وی از عادل عبدالمهدی برای ملاقات با او در پایگاه عین الاسد، نخست وزیر عراق را بر آن داشت تا با این خواسته مخالفت کرده و تنها یک تماس تلفنی با رئیس جمهور آمریکا اکتفا کند.

در مقابل، حسن روحانی در سفر خود به عراق قصد داشت تا تصویر متفاوتی ارائه دهد و کاملا مشخص بود که ایرانی ها تصویر سفر ترامپ را در نظر گرفته و تلاش کردند تا در شرایط متفاوت با آن، مقایسه ای بین این دو سفر انجام دهند. در ادامه، رئیس جمهور ایران تصمیم گرفت که اولین ایستگاه سفر او به عراق، کاظمین باشد؛ جایی که دو امام موسی کاظم و محمد جواد(علیهما السلام) امام هفتم و هشتم شیعیان مدفون هستند وبه این شکل، روحانی برای هم مذهب های خود در عراق پیام مثبتی فرستاد، تا بر این مهم تاکید کند که اشتراکات بیشتر از اختلافات است.

در ادامه، روحانی با رئیس جمهور و نخست وزیر عراق و سپس، با رئیس مجلس نمایندگان، محمد الحلبوسی و رهبران حزبی، عشایری و دینی دیدار کرد.

آنچه تهران در عراق از آن برخوردار است و واشنگتن از آن محروم، توانایی ساخت واقعیت متفاوت، از طریق دو عنصر اصلی جغرافیا و روابط انسانی است.

اداره توازن

در جغرافیا، مرزها خود را از باب سهولت انتقال کالاها در زمینه تجارت، تحمیل می کنند، علیرغم آنکه روزی خود هم مرزی علت در گرفتن جنگی بین ایران و عراق شد که هشت سال به طول انجامید.

درست است که شبح جنگ همچنان درون کسانی که در آن دوره زندگی کرده و هزینه های آن را پرداختند وجود دارد و اینکه هنوز جنازه های زیادی است که در جریان جنگ مفقود شده و آثاری از آنها به دست نیامده است، اما این مسائل مانع از آن نمی شود که جغرافیا بابی برای نقطه دوم، یعنی روابط انسانی بین دو کشور نگشاید.

در جریان سفرهای زیارتی و سیاحتی که مردم این دو کشور انجام می دهند و ارتباطاتی که از این حیث با یکدیگر دارند، شاهد گسترش روابط انسانی بین آنها هستیم؛ عاملی که آمریکایی ها از آن محرومند و به همین دلیل نمی توانند شکافهای حاصل از اختلافات سیاسی با عراقی ها را به حکم هم جواری حل کنند.

در این شرایط، عراق در میان درگیری مستمر آمریکا و ایران قرار گرفته است که انتظار نمی رود درگیری مذکور به این زودی حل شود. اما عراق امروز مسیر متفاوتی را نسبت به سالهای گذشته در پیش گرفته و تلاش می کند در این درگیری مستقیم، موضع بی طرفی را اتخاذ کند.

آنچه امروز عراق به دنبال آن است، اداره توازن در روابط خود با آمریکا و ایران است و به این شکل می تواند در آینده، خود را بدون هیچ خسارتی، از درگیری بین دو دشمن که در مرزهای عراق با یکدیگر درگیرند، خارج کند.