خودکشی واگیردار است و بر اثر یادگیری تکثیر می‌شود

کارشناس مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: خودکشی یک رفتار است که نشانه‌هایی دارد و عوامل مختلفی در شکل‌گیری آن دخیل هستند که می‌تواند شامل عوامل وجودی، محیطی و حوادث ناگهانی باشد.

مریم عباسی‌نژاد در نشست تخصصی مدیر رسانه‌های استان خراسان رضوی با موضوع "چگونگی انعکاس اخبار مربوط به خودکشی " که در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی برگزارشد، اظهار کرد: 70 درصد موارد اقدام به خودکشی در شهر اتفاق می‌افتد.

وی افزود: 33 درصد آمار خودکشی مربوط به خانه‌داران بوده‌ است. حدود 80 درصد از مواردی که منجر به خودکشی می‌شود به وسیله دارو انجام می‌گیرد و افراد با این تصور که می‌توانند درمان شوند، اقدام به مصرف آن‌ها می‌کنند و راهی بیمارستان می‌شوند. خوشبختانه خودکشی به وسیله دارو مهم‌ترین روش نیست.

کارشناس‌مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت ادامه داد: خودکشی یک رفتار است که می‌تواند نشانه هم داشته باشد. مثلا ممکن است نشانه بیماری‌های روانی باشد. از نظر شیوع اختلال روان‌پزشکی از شدید تا ضعیف، از هر 100 نفر 23 نفر اختلال روان‌پزشکی دارند به این معنی که این اختلالات می‌تواند شامل افسردگی خفیف تا حادترین اختلال باشد.

عباسی‌نژاد بیان کرد: در جهان از هر 100 هزار نفر، 10 نفر بر اثر خودکشی فوت می‌کنند؛ پس خودکشی چیزی است که عموماً شیوع ندارد و با وجود اینکه بسیار خطرناک و مهلک خواهد بود و اگر از آن غفلت کنیم، می‌تواند تبدیل به معضل شود، قابل پیشگیری است. خودکشی از آن دسته از مواردی است که اگر رها شود ممکن است به فاجعه تبدیل شود.

وی درخصوص علت خودکشی اظهار کرد: خودکشی یک رفتار است که نشانه‌هایی دارد و عوامل مختلفی در شکل‌گیری آن دخیل هستند که می‌تواند شامل عوامل وجودی، محیطی و حوادث ناگهانی باشد. ممکن است در شخصی عامل وجودی در بروز و ایجاد اختلال روان‌پزشکی و خودکشی بیشتر باشد و در فرد دیگری عامل حاد ناگهانی؛ اما واقعیت این است که این سه عامل دست به دست هم می‌دهند تا این رفتار در شخص شکل گیرد و اگر یکی از آن‌ها نباشد، دو عامل دیگر قدرت آن را ندارند تا موجب شکل‌گیری این رفتار در شخص شوند.

کارشناس‌مسئول پیشگیری از خودکشی در وزارت بهداشت عنوان کرد: اقدام به خودکشی در جوانان نسبت‌به افراد مسن بیشتر است و در مردان نیز تفاوت‌های جزئی در خشن‌بودن روش خودکشی نسبت‌به زنان وجود دارد؛ اما بدون در نظر گرفتن جنسیت و سن افراد، مواد مخدر، محرک، روان‌گردان‌ها و الکل به دلیل اینکه تاثیر زیادی بر نوسانات روانی بدن می‌گذارد، منجر به بدشدن وضعیت و حال فرد و آوردوز کردن شده و در نهایت راهی بیمارستان خواهد شد.

عباسی‌نژاد خاطرنشان کرد: عوامل محیطی به هر آنچه که خارج از ذهن انسان است، اطلاق می‌شود. محیط اطراف انسان ممکن است ناامن باشد. وقتی محیط ناامن باشد. این محیط می‌تواند جنگ، زلزله، خشونت در سطح جامعه و عدم وجود امنیت در خانواده باشد که این عوامل بیولوژیک افراد را به هم می‌زند و فرد را مستعد و آسیب‌پذیر نسبت‌ به خودکشی می‌کند. در کنار این عوامل، فقر و بیکاری هم در بروز خودکشی تاثیر زیادی دارد. دسترسی به روش‌های خطرناک هم از عوامل مهم این موضوع است و به همین دلیل میزان خودکشی در کشورهایی که اسلحه آزاد است، بیشتر است.

به گفته این روانپزشک، شرایط اقلیمی در بروز خودکشی تاثیر دارد اما چگونگی آن هنوز مشخص نشده و مطالعات زیادی را می‌طلبد. در گذشته این گونه تصور می‌شد که خودکشی در مناطق سردسیر زیاد باشد، اما الزاماً این‌گونه نیست.

خودکشی در افراد فامیل هم از مواردیست که در انجام خودکشی موثر است. اگر در خانواده‌ای فردی بوده که خودکشی و فوت کرده‌است، روان‌پزشک مربوطه باید به این نکته توجه داشته‌باشد که هرکسی که نسبت فامیلی و خونی با آن فرد دارد، دارای عامل بیولوژیک و زیستی ژنی است که او را مستعد برای این رفتار تکانشی می‌کند. ضمن اینکه شخص به خاطر دارد که یکی از اعضای فامیلش اقدام به خودکشی کرده، پس این رفتار برای او پذیرفته‌شده است.

عباسی‌نژاد در ادامه با اشاره به عوامل محافظت‌کننده در برابر خودکشی گفت: شبکه حمایتی قوی اجتماعی محافظت‌کننده مثل خانواده، دوستان و مدرسه جزء عوامل محافظت‌کننده هستند. یادگیری مهارت‌های زندگی یا قرارگرفتن در فضایی که بتوان آن را یاد گرفت و موضوع تاب‌آوری که به مرور در فرد شکل می‌گیرد و قابل یادگیری است، از عوامل مهم محافظت‌کننده است.

وی با بیان اینکه بسیاری از عوامل بروز خودکشی در جوانان به علت تغییر در روابط عاطفی آن‌هاست ادامه داد که نکته بسیار مهم این است که نمی‌توانیم بگوییم شکست عاطفی علت خودکشی جوانان است، بلکه باید بگوییم شکست عاطفی در اقدام آن‌ها به خودکشی تاثیر داشته‌است. هر نوع شکستی به خصوص ورشکستگی که بیشتر گریبان‌گیر مردان مسن است، می‌تواند در اقدام به خودکشی موثر باشد.همچنین دعوا، مشاجره و درگیری لفظی با یک فرد مهم در زندگی مثل همسر، نیز می‌تواند آستانه تحمل فرد را پایین آورد.

کارشناس‌مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت تصریح کرد: عامل کلان هم بر روی همه عوامل فوق تاثیر دارد بدین ترتیب که مثلا وقتی وضعیت اقتصادی یک کشور ثبات پیدا می‌کند، به میزان زیادی بحث امینت و برداشت روانی افراد جامعه از وضعیت آن مطرح است.اما در مجموع هیچ‌گاه نمی‌توان یک دلیل واحد برای خودکشی بیان کرد. عوامل زیستی، محیطی روانی و اجتماعی در اقدام برای خودکشی‌کردن از سوی افراد موثر است.

وی خاطر نشان کرد: یکی از راهبردهای پیشگیری از خودکشی، رسانه‌ها هستند. منظور از رسانه کتاب، خبرگزاری، رادیو و تلویزیون، فیلم و هر نوع محصول فرهنگی که به فروش می‌رسد و شبکه‌های اجتماعی که بعضاً قابل مدیریت هم نیستند. کاهش دسترسی به موارد مهلک هم از موارد پیشگیری خودکشی است.

به گفته این کارشناس مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت، خودکشی واگیردار است و براثر یادگیری تکثیر می‌شود و لزوماً یک مسئله طبی نیست که از بین برود.

وی با اشاره به انتشار دراماتیک خبر خودکشی و فرد اقدام کننده در رسانه‌ها گفت:‌ رسانه‌ها باید سعی کنند در انتشار اخبار بد هم تاثیر درست روی مخاطبان بگذارندو

عباسی‌نژاد افزود: اثر غیرمستقیم این خبرها آن این‌گونه است که مثلاً اگر کسی درباره خودکشی به قدر زیاد فکر کند، ممکن است ذهن فرد به سمت خودکشی می‌رود و تحت تاثیر آن قرار بگیرد. این حرف هم کاملاً غلط است که درباره خودکشی صحبت نکنیم، مبادا ذهنمان به سمت آن می‌رود.

کارشناس مسئول پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت تشریح کرد: با بررسی و تحقیق بر روی افراد مشهوری که اقدام به خودکشی کرده‌اند، متوجه آن شدند که خودکشی آن‌ها تاثیر بسیار بدی بر روی افراد جامعه می‌گذارد؛ به طور مثال یکی از افراد مشهور در آمریکا در تابستان خودکشی کرد و در کل کشور آمریکا و در ماه اوت 200 نفر بیشتر از نرخ میانگین، دست به خودکشی زدند.