پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : روزنامه شهروند نوشت: مشتریان سال‌های گذشته حراج جمعه سیاه می‌گویند که فروشگاه‌ها در آستانه این روز قیمت را بالا می‌برند و سپس به اسم حراج جمعه سیاه با تخفیف قیمت‌ها را به قبل برمی‌گردانند! این موضوع در حالی رخ می‌دهد که مسئولان فروش سایت‌های اینترنتی هم اعتقاد دارند پهنای باند در ایران برای ترافیک جمعه سیاه مناسب نیست و باعث از کار افتادن یا اختلال در سایت‌ها می‌شود. البته آنها می‌گویند حجم زیادی از بازدید ایرانی‌ها از حراج‌های جمعه سیاه تنها محدود به چک کردن قیمت‌هاست و افزایش خرید آنچنان هم که فکر می‌کنید دندان‌گیر نیست.
بلک فرایدی از کجا آمده است؟
بلک فرایدی (Black Friday) یا جمعه سیاه آخرین جمعه ماه نوامبر است که به آن جمعه سیاه هم گفته می‌شود. از سال ١٩٥٢ به بعد این روز به عنوان یکی از مهمترین روزهای خرید و فروش در سراسر جهان شکل گرفت. چرا که در آستانه کریسمس و تعطیلات‌سال نوی میلادی، مردم کشورهای مختلف به‌خصوص آمریکا می‌توانند اجناس گوناگون را با تخفیف‌های استثنایی بخرند. به‌طوری که در فروشگاه‌های محبوب ٧٠ تا ٩٠ درصد تخفیف هم دیده می‌شود. برای همین است که چنین روزی هم مورد استقبال فروشندگان است و هم مشتریان. چرا که هم مشتریان می‌توانند از تخفیف‌های ویژه استفاده کنند و هم فروشندگان در چنین روزی فروش استثنایی را تجربه می‌کنند.
اما این موضوع تنها بخشی از ماجراست. چرا که اگر تا چند سال گذشته بامیلو و دیجی کالا سکان‌داران این حراج بودند، اما به نظر می‌رسد این حراج امسال رویه‌ای متفاوت داشته باشد، چرا که بسیاری از فروشگاه‌ها با تبلیغات پیامکی و اینترنتی خبر از حراج‌های ویژه به صورت اینترنتی و فیزیکی به مردم دادند. پیامک‌هایی که در هاله‌ای از ابهام است؛ چرا که به درستی مشخص نشده که چه جنسی در حراج قرار می‌گیرد یا آن‌که محصولات موجود در فروشگاه چیست.
جمعه سیاه در کشورهای مختلف
اگر چه جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی، سنتی است که از آمریکا باب شده، اما در کشورهایی چون کانادا، سنگاپور، بریتانیا، برزیل، مکزیک، هند، فرانسه و بسیاری از کشورهای سراسر جهان نیز رواج دارد و میزان فروش اجناس در این روز حداقل دو برابر روزهای معمولی می‌شود. البته برخی از کشور‌ها هم از این روز الهام گرفته و بلک فرایدی مخصوص خود را دارند. به‌عنوان مثال در بریتانیا نیز آخرین جمعه قبل از کریسمس، بلک فرایدی نامگذاری شده یا فروشگاه اینترنتی سوق در امارات که حراج‌های فوق‌العاده خود را با عنوان جمعه سفید نامگذاری کرده است.
بلک فرایدی در ایران
سال ١٣٩٤ بود که بلک فرایدی در ایران رواج پیدا کرد و به نام حراج جمعه نامگذاری شد. در چند‌سال اخیر دیجی کالا و بامیلو ازجمله فروشگاه‌هایی بودند که از چنین روزی استقبال کردند و برای اجناس خود در این تاریخ حراج‌هایی گذاشتند. با این وجود در ایران حراج جمعه همواره انتقاد‌هایی را به همراه داشته و اکنون همه گیر شدن این روز بر حجم انتقادها افزوده است. البته عوامل متعددی بر این انتقادها دامن می‌زنند چرا که مشتریان معمولا ثانیه‌شماری می‌کنند تا ساعت ٠٠: ٠٠ برسد و حراج جمعه برای فروشگاه‌های اینترنتی آغاز شود. اما در چند‌سال گذشته بزرگترین انتقاداتی که بر این سایت‌ها وارد بوده از دسترس خارج شدن این سایت‌هاست که مهمترین علت آن حجم بالای مشتریان است.
اما چرا تا به این اندازه این روز مورد استقبال کاربران آنلاین ایرانی قرار می‌گیرد؛ بد نیست نگاهی به قیمت‌ها بیندازیم.
در یک روز عادی قیمت یخچال سایدبای‌ساید سامسونگ مدل ROSSO٢ در دیجی‌کالا ۱۹,۴۰۰,۰۰۰ تومان است در حالی که همین یخچال و فریزر در بازار ١٨,١٨٠.٠٠٠ تومان است یا ماشین لباسشویی بوش سری ٨ مدل WAW٣٢٦٦٠IR ظرفیت ٩ کیلوگرم۱۲,۵۹۹,۰۰۰ تومان در دیجی‌کالا ارایه می‌شود در صورتی که همین مدل ماشین لباسشویی در بازار ١٢.٢٠٠.٠٠٠ تومان است.
اصلا چرا سراغ اجناس گرانقیمت برویم فروش این سایت‌ها تنها به لوازم خانگی محدود نمی‌شود؛ پاوربانک یا همان شارژر همراه هویت مدل H٥٢٤ ظرفیت ١٠٠٠٠ میلی‌آمپر ساعت همراه با گارانتی در بازار با قیمت ١٣٥,٠٠٠ تومان فروخته می‌شود در حالی که همین جنس در بامیلو ١٦٥٠٠٠ تومان و در دیجی‌کالا ۱۵۳,۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد. حالا باید دید در بلک فرایدی قیمت‌ها به چه شکل می‌شوند، تفاوتی دارند یا نه! همانی هستند که بودند.
فروشندگان ادعا می‌کنند که اجناس‌شان تا نصف قیمت هم عرضه می‌شود اما این تبلیغ نباید زیاد خوشحال‌تان کند؛ چرا که به گفته مغازه‌دارها و فروشندگان قرار نیست در جمعه سیاه هر نوع کالایی که اراده کنید، نصف قیمت فروخته شود.
مسئول فروش یکی از سایت‌های اینترنتی می‌گوید: «در جمعه سیاه معمولا کالاهای ته انبار فروخته می‌شود و کالاهایی که مشتری کمتری دارند. این کالا با تخفیف‌های بالا آب می‌شوند! درست مثل بازار شب عید که حراجی‌ها و دستفروشی‌ها این نقش را ایفا می‌کنند.»
مدیر یکی دیگر از فروشگاه‌های بزرگ لوازم تزیینی در پاساژ تجریش هم به «شهروند» توضیح می‌دهد: «تخفیف‌ها به صورت حداکثری مطرح می‌شوند ولی اجناس مختلف درصدهای متفاوتی تخفیف می‌خورند. در این میان قطعا اجناس پرطرفدار و پرفروش تخفیف کمتری می‌گیرند.»
بلک فرایدی از نگاه مردم
البته بلک فرایدی در این کشور‌ها تخفیف‌های واقعی را ارایه می‌دهد؛ نه همچون ایران که سال گذشته سروصدا به پا کرد. به طوری که خریداران نخستین منتقدان بودند؛ چرا که سال گذشته فروشگاه‌های اینترنتی یکی دو روز مانده به جمعه سیاه قیمت‌های خود را افزایش دادند و پس از آن درصدی تخفیف ارایه دادند. این موضوع باعث بی‌اطمینانی مردم به چنین فروشگاه‌هایی شد؛ به عنوان مثال کاوه یکی از مشتریان دیجی‌کالا این‌گونه در توییتر خود نوشته بود: «ترجیحا منتظرم حراج بامیلو و دیجی‌کالا تموم بشه و بعد ازشون خرید کنم.»
ایمان هم نوشته بود: «بامیلو در بلک فرایدی سری مسواک‌های برقی رو گذاشته ٣٦تومن! یه هفته پیشش قیمت همون و تامین‌کننده همون جنس بود ٣٤تومن که با کوپن تخفیف ٢٠ تومنی گرفتم ١٤ تومن خودکشی دسته‌جمعی میخوان بکنن این استارت‌آپ‌هامون آیا؟ دیگه اینم فورس قوانین و نهاد‌های قانونگذاری و دولت و مثل اینها بود؟»
استراتژیولوژیست هم کاربر دیگری بود که نوشته بود: «دیجی‌کالا که کلا چیزی رو تخفیف نزد هر چیزیم که تخفیف زد قبلش قیمتش و برده بود بالا، بامیلو هم که کلا تخفیف و به ما نشون می‌داد، نمی‌فروخت هر کدومش که تخفیف خوب داشت و می‌زدم، تمام شد.# حراجی در کار نیست.»
نظارت‌ها چگونه است؟
با توجه به این‌که سال گذشته حجم انتقادات به بلک فرایدی و عدم نظارت به فروشگاه‌های اینترنتی بسیار زیاد بود، باید دید امسال چه رویه‌ای را به دنبال دارد. رضا الفت‌نسب، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی در این زمینه به «شهروند» می‌گوید: «سایت‌های اینترنتی هر گونه حراجی قرار دهند ابتدا باید قیمت‌ها را برای ما ارسال کنند.»
او با اشاره به این‌که برخی گمان می‌کنند قبل از حراج‌ها قیمت‌ها به صورت نجومی افزایش پیدا می‌کند و سپس در حراج قرار می‌گیرد در این زمینه ادامه داد: «با توجه به رویه سال گذشته و حجم بالای انتقادات مردمی موجب شد تا ما از سایت‌های زیر نظر اتحادیه قیمت قبل و بعد از حراج را هم بخواهیم همین موضوع باعث جلوگیری از تخلف و دورزدن مردم می‌شود.» اما با وجود حجم بالای سایت‌های اینترنتی در صورتی که سایتی از ما کلاهبرداری کرد، چه باید کرد؟ اصلا راهی برای شکایت وجود دارد؟
الفت‌نسب در پایان پیشنهاد می‌کند: «مردم از سایت‌های معتبر خریداری کنند تا از آنها کلاهبرداری نشود. همچنین در صورتی که از سایت فروشنده شکایت داشته باشند، می‌توانند با مراجعه به سایت ecunion.ir شکایت خود را ثبت کنند تا از این طریق اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی به آنها رسیدگی کند.»
توی آمریکا دارن ملت سر این جمعه سیاه توی فروشگاه ها همدیگه رو میکشن اونوقت شما توی این خبرتون هیچ اشاره ای نکردین یا ویدئویی نذاشتین و فقط جمعه سیاه کج دار و مریز توی ایران رو زیر سوال بردین ( مرض خودزنی در بعضی گرایش های سیاسی ) ... اصلا ملت توی ایران نمیدونن جمعه سیاه چی هست !
شمایی که ذوب در فرهنگ آمریکایی هستین ببینین این فرهنگ سودپرست منحط و رو به نابود شدن رو ...