یگان حفاظت آستان قدس رضوی چه اختیارات نظامی به آستان قدس می‌دهد؟

سابقه اقدامات ویژه حفاظتی و امنیتی در حرم امام رضا(ع) به پس از انفجار 30 خرداد 73 بازمی‌گردد. پس از این حادثه تروریستی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وارد عمل می‌شود و مسئولیت حفاظت از حرم امام هشتم(ع) را برعهده می‌گیرد.

این روند حفاظتی 22 سال ادامه می‌یابد تا اینکه با آمدن حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی بعد از مرحوم آیت‌الله عباس واعظ طبسی این روند در آستان قدس رضوی تغییر می‌کند و با نظر رئیسی، یگان حفاظت حرم امام رضا (ع) شکل می‌گیرد. در این باره حسن رمضان‌زاده، فرمانده یگان حفاظت حرم امام رضا(ع) به آستان‌نیوز می‌گوید: «این یگان اول مردادماه سال 95 در بارگاه ملکوتی حضرت ثامن‌الائمه با هدف افزایش و تقویت اقدامات امنیتی و حفاظتی در حرم امام هشتم (ع) تشکیل شد.»

با حملات تروریستی به مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی(ره) در مردادماه 96، آستان قدس رضوی درصدد افزایش تدابیر حفاظتی-امنیتی برمی‌آید. رمضان‌زاده مهر سال 96 با اشاره به این حملات از افزایش و تقویت اقدامات و برنامه‌های امنیتی و حفاظتی مربوط به حرم امام رضا(ع) خبر می‌دهد و تأکید می‌کند که این مسأله مورد توجه جدی مسئولان قرار گرفته است.

حالا یک سال بعد، خبری که فرمانده یگان حفاظت حرم امام رضا(ع) داده بود، عملی شده و 10 آبان سال جاری، یگان حفاظت آستان قدس رضوی با معارفه سردار علی‌اکبر افراسیابی از سوی سیدابراهیم رئیسی آغاز به‌کار کرده است. رئیسی در این مراسم هدف از تشکیل این یگان را «پیگیری قانونمند فعالیت‌هایی است که صبغه انتظامی دارند» اعلام کرد.

**پشتوانه قانونی یگان حفاظت آستان قدس رضوی

ماده 35 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که نمایندگان مجلس دهم آن را به تصویب رساندند، به دستگاه‌های اجرایی اجازه می‌دهد در صورت نیاز یگان حفاظت تأسیس کنند. بر اساس این ماده، «دستگاه‌های اجرایی در صورت نیاز به یگان حفاظت مکلف‌اند پس از کسب موافقت و مجوز ستاد کل نیروهای مسلح نسبت به تشکیل یگان‌های حفاظت اقدام کنند». تبصره این ماده می‌گوید دستورالعمل نحوه تشکیل یگان‌های حفاظت، شامل اختیارات، حدود وظایف، چگونگی ساماندهی، تسلیح، آموزش، انتصاب فرماندهان، ارتباط با نیروی انتظامی و نظارت بر عملکرد آنها به تصویب ستاد کل نیروهای مسلح می‌رسد.

**همه اختیارات رئیسی در یگان حفاظت آستان قدس رضوی

دستورالعمل نحوه تشکیل یگان‌های حفاظت مشتمل بر پنج فصل و 21 ماده از سوی ستاد کل نیروهای مسلح تدوین شد و در اسفندماه سال 96 به تصویب مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا رسید. بر اساس تبصره بند 1 ماده 7 این دستورالعمل، «مسئولیت اداره یگان که از وظایف نیروهای مسلح می‌باشد، برابر قانون به بالاترین مقام دستگاه اجرایی تفویض شده است و قابل تفـویض به فرد دیگری نمی‌باشد». بر این اساس یعنی مسئولیت اداره یگان حفاظت آستان قدس رضوی در اختیار سیدابراهیم رئیسی قرار دارد و قابل تفویض به شخص دیگری نیست. این یعنی رئیسی اکنون فرمانده بالادستی یک یگان نظامی- حفاظتی محسوب می‌شود. البته این موضوع در همان ماده 35 احکام دائمی برنامه توسعه کشور نیز مورد تأکید قرار گرفته است و گفته شده: «این یگان‌ها از نظر به‌کارگیری سلاح و مهمات تابع ضوابط نیروهای مسلح می‌باشند و با رعایت ضوابط نیروی انتظامی تحت نظر بالاترین مقام دستگاه ذی‌ربط اداره می‌شوند.»

بند 4 ماده 8 این دستورالعمل به‌صورت جزئی‌تر، اختیارات تولیت آستان قدس رضوی را تبیین و اختیارات مربوط به سلاح و مهمات یگان‌ها را تشریح می‌‌کند. بر اساس بند 4 ماده 8 دستورالعمل تشکیل یگان‌های حفاظت در دستگاه‌های اجرایی، «‌جداول تجهیزات انتظامی و انفرادی مورد نیاز یگان، توسط فرمانده یگان با موافقت بالاترین مقام دستگاه اجرایی تهیه می‌شود و تجهیزات مذکور پس از اخذ مجوز از ناجا، توسط دستگاه متبوع تأمین می‌گردد.»

اما بند 1 ماده 9 این دستورالعمل که مربوط به انتصاب فرماندهان یگان است، از اختیارات رئیس آستان قدس برای تعیین کارکنان یگان حفاظت آستان قدس رضوی حکایت دارد. این بند می‌گوید «فرماندهان یگان‌ها از بین کارکنان ارشد انتظامی یا نظامی شاغل، با پیشنهاد و هماهنگی ناجا و بالاترین مقام دستگاه اجرایی تعیین و پس از موافقت ستاد کل، توسط فرمانده ناجا منصوب می‌شوند.»

همچنین بر اساس بند دوم ماده 11 این دستورالعمل، فرمانده یگان، تدابیر تخصصی بالاترین مقام دستگاه را که در آستان قدس رضوی، سیدابراهیم رئیسی است، باید اجرا کند. این ماده می‌گوید:‌‌ «خط‌ مشی اجرایی برنامه‌های انتظامی و حفاظتی دستگاه اجرایی مربوط را بر اساس خط‌ مشی کلی ابلاغی و ویژگی‌های مأموریتی دستگاه متبوع و تدابیر تخصصی، بالاترین مقام دستگاه تهیه و پس از تأیید ناجا، اجرا خواهد نمود.»