آیت الله قائم مقامی: «موقعیت شناسی»، «سنجش تصمیم ها» و «پرهیز از دامن زدن به اختلافات» درس هایی است که باید از نامه آیت الله یزدی گرفت

رئیس هیئت موسس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه با بیان اینکه نامه آیت الله یزدی خطاب به حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی، اسباب خیر گردیده و تا حدی پرده از مستوری و گوشه گزینی ایشان برداشت، گفت: کمترین درس آموزی این ماجرا برای همه ما، گذشته از تجربه دگرباره نقش آفرینی تدبیر و تقدیر الهی، ورای طرح و تدبیرهای بشری توجه بر ضرورت قطعی موقعیت شناسی و سنجش تصمیم ها و کنش های سیاسی و اجتماعی در میزان اخلاق و عقلانیت و ضرورت پرهیز از دامن زدن به اختلافات و ایجاد اختلال در انسجام اجتماعی خصوصاً در جامعه امروز است.

آیت الله سید عباس حسینی قائم مقامی در گفت وگو با شفقنا در پی نامه سرگشاده آیت الله یزدی خطاب به حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی، اظهار کرد: گرچه بنا نداشته و ندارم که در چنین موضوعاتی ورود پیدا کنم، اما در موقعیت پیش آمده، بسا خودداری از بیان پاره ای نکات مصداق «کتمان شهادت» باشد.

فوق العادگی و جامعیت علمی و اخلاقی حضرت آیت الله شبیری زنجانی

وی ابتدا به مقام علمی اخلاقی حضرت آیت الله شبیری زنجانی اشاره و خاطرنشان کرد: در مورد مقام علمی و اخلاقی حضرت آیه الله العظمی شبیری (حفظه الله تعالی) باید عرض کنم حدود چهل سال پیش، اوایل طلبگی در تهران با نام و چهرۀ ایشان آشنا شدم و این آشنایی از طریق دو تن از اساتید بزرگوارم صورت گرفت که هر دو علاوه بر علمیّت، به زهد و پارسایی شهره عام وخاص بودند. اوّلی مرحوم آیه الله سید مرتضی ایروانی بود که از معاصران و دوستان پدر بزرگوار آیه الله شبیری و نیز امام خمینی بود و من تا آنجا که به یاد دارم نخستین بار آیه الله شبیری را در منزل ایشان ملاقات کردم. آیه الله شبیری گاه که به تهران می آمدند در جماعت آیه الله ایروانی شرکت و به ایشان اقتدا می کردند و دومین استادی که از ایشان به بزرگی یاد می کرد، عالم بزرگ اخلاقی مرحوم آیه الله حق شناس بود که به گفته خودشان رابطۀ پدر و فرزندی با مرحوم آیه الله آسید احمد زنجانی، پدربزرگوار آیه الله شبیری داشتند و من برخی مکاتبات صمیمانه و خصوصی ای که میان آیه الله زنجانی و آیه الله حق شناس مبادله شده بود را دیده ام و در عین حال آیه الله زنجانی از مشایخِ اجازۀ استاد حق شناس بود و به تعبیر خود استاد، این اجازه شاید در تاریخ تشیع بی نظیر باشد چرا که مرحوم زنجانی با شناختی که از شخصیت فوق العاده عطوف و شفیق شاگرد خود داشت، اجازۀ اجتهاد را مشروط به عدم ورود ایشان در امر قضاء و محاکمات کرده بودند!

رئیس هیئت موسس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه ادامه داد: باری استاد حق شناس همان زمان به مناسبت، از استاد زادۀ خود یعنی «آقا موسی» یاد می کرد و با نقل خاطراتی چند آشکارا ایشان را بر برخی از مراجع مشهور آن روزگار که عصر مرجعیت فحول فقهای پس از آیت الله بروجردی بود ترجیح می دادند و این برای ما بس شگفت انگیز بود و نیز به یاد دارم که حدود سی سال پیش در حالیکه هنوز تعدادی از اصلی ترین مراجع همان نسل در قید حیات بودند، از فضلاء بزرگی همچون مرحوم آیه الله آذری قمی و مرحوم آیه الله محمدی گیلانی شنیدم که «آقا موسی زنجانی یا أعلم است و یا شبهۀ أعلمیّت در مورد ایشان می رود» و چند سال پیش نیز به نقل از یکی از بزرگترین فقهای نجف أشرف شنیدم که برخی را به آیه الله شبیری ارجاع داده و گفته بودند: «ایشان از دیگران أعلم است» و در طول این سالیان حدیث فضل و فضیلت ایشان را به تکرار در حدیث خواص از نخبگان و خبرگان شنیده ام. نیز فراموش نمی کنم که در همان سال ها در گفتگو با مرحوم آیه الله طاهری خرم آبادی که لطف و خصوصیتی با حقیر داشتند، از خصوصیات علمی و فقهی بزرگانی که در محضر پر فیض شان شاگردی می کردم و همگی از اساطین و نامداران حوزه بودند، سخن گفتم و آن مرحوم به این مضمون واکنش نشان داد: «با این همه حیف است که کسی محضر آقا موسی را درک نکند! »

شخصیت اخلاقی آیت الله شبیری زنجانی از تمام مظاهر تبرز و اشتهار برکنار و گریزان است

وی تصریح کرد: آنان که با فضای حوزه و مناسبات موجود و ضوابط حاکم بر داوری های حوزویان خصوصاً علماء و فقهای نسل های پیشین حوزه آشنا باشند، بر ارزش و اهمیت یگانه و شبه استثنایی چنین اظهار نظرهایی واقفند و نیک می دانند که چنین اتفاق نظری در مورد فوق العادگی و جامعیت علمی و اخلاقی یک شخصیت، چه پدیده نادر و دشواریابی است. خصوصاً اگر این نکته بس مهم را در نظر داشته باشیم که این بزرگوار تاکنون نه تنها نیم قدمی در ابراز و ارائه خود برنداشته اند بلکه منش و شخصیت اخلاقی ایشان به گونه ای است که از تمام مظاهر تبرز و اشتهار برکنار و گریزان اند.

آیت الله شبیری زنجانی شخصیتی استثنایی و تکرار ناپذیر است

آیت الله قائم مقامی به یکی از ویژگی های اخلاقی این مرجع تقلید اشاره کرد و افزود: از نظر شخصیت اخلاقی و تلقی ای که از ایشان در حوزه از قدیم وجود داشته فقط به همین یک نکته بسنده می کنم که همان زمان آشکارا نماز جماعت ایشان در مدرسه فیضیّه، پس از نماز جماعت آیه الله اراکی و آیت الله بهجت مورد توجه و اهتمام خواص حوزه بود. شخصیت آیت الله العظمی شبیری به گونه ای است که در طول چندین دهه حیات علمی و اخلاقی خود آنچنان مورد اتفاق و اجماع همه اهالی حوزه با گرایش های مختلف، در همه ادوار قرار داشته است که به جرأت می توانم عرض کنم که از این نظر شخصیتی استثنایی و تکرار ناپذیر دارند. یعنی، اینکه فوق العادگی و مقبولیت کسی هم از نظر اخلاقی و هم از نظر علمی مورد اتفاق و اجماع همه اهالی حوزه با هر مشرب و گرایشی قرار داشته باشد، من در این سطح، غیر از آیه الله العظمی شبیری زنجانی کس دیگری را به یاد ندارم!

جریان انقلابی به خصوص در حوزه نکته آموزی های نامه آیت الله یزدی را دریابد!

رئیس هیئت موسس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه با بیان اینکه برخورداری از مجموعه ویژگی های علمی، اخلاقی و رفتاری آیت الله العظمی شبیری را به مثابه شخصیتِ تراز روحانیت قرار داده است، گفت: اما نامه ای که به نام دبیر محترم جامعه مدرسین این روزها خطاب به آن بزرگوار منتشر شده و گویا به خواست خداوند، اسباب خیر گردیده و تا حدی پرده از مستوری و گوشه گزینی ایشان برداشت، متاسفانه هم از نظر ادبیات، هم از نظر محتوی و هم از نظر شکل و روش بیان و هم از نظر زمان و شرایط صدور، مشحون از نادرستی و خطا بود. فراتر از واکنش هایی که به حق متاثر از عواطف و احساسات جریحه دار شده در این پیرامون بروز داده می شود به نظرم باید این مورد را به جدّ دستمایۀ عبرت قرار داد و خصوصاً جریان انقلابی بالاخص در حوزه، نکته آموزی های آن را دریابد و مورد تامل قرار دهد.

با تصمیمات خود موجب دامن زدن به اختلافات و ایجاد اختلال در انسجام اجتماعی نشوید

قائم مقامی اظهار کرد: کمترین درس آموزی این ماجرا برای همه ما، گذشته از تجربه دگرباره نقش آفرینی تدبیر و تقدیر الهی، ورای طرح و تدبیرهای بشری توجه بر ضرورت قطعی موقعیت شناسی و سنجش تصمیم ها و کنش های سیاسی و اجتماعی در میزان اخلاق و عقلانیت و ضرورت پرهیز از دامن زدن به اختلافات و ایجاد اختلال در انسجام اجتماعی خصوصا در جامعه امروز است. اکنون بنا ندارم به بیان برخی ناگفته ها بپردازم اما اجمالا عرض می کنم که مرحوم آیه الله مهدوی کنی در اواخر حیات خود در اندیشۀ پاره ای اقدام ها و تصمیم هایی بود که می توانست به رفع تنگ نظری ها و تحکیم همدلی ها و ترمیم شکاف ها خصوصاً در میان روحانیت و قشر وفادار به آرمان های انقلاب کمک نماید و معطوف به همان نیت، پس از ارتحال ایشان نیز برخی از بزرگان از سابقون در صدد پیگیری و تحقق این هدف بودند. اما صد دریغ و حسرت که با ایجاد موانعی عمدتاً از سوی همین بزرگواری که اینک نویسنده نامه به آیه الله شبیری می باشند مواجه شد و به تداومِ شِقاق در جامعۀ مبارز تهران انجامید که شاید در وقت مناسب دیگر به تفصیل از آن سخن بگویم. امیدوارم این بار از این واقعه آنچنان عبرت آموزی و تدبیر شود تا دیگر چنین رویکردهای اختلاف بر انگیزی تکرار نشود.