سخنگوی وزارت امور خارجه با تأکید بر اینکه ایران زیر فشار، مذاکره نمی‌کند اعلام کرد آمریکا می‌تواند تحریم‌ها را برای مدتی بردارد و به دیگر کشورها فشار نیاورد و بعد از سخنان نوین پرده‌برداری کند.
به گزارش پانا ، خروج آمریکا از برجام بسیاری از مناسبات ایران در منطقه و جهان را با تغییرات مواجه کرد، تغییراتی که دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی با در پیش گرفتن سیاست تازه در رایزنی، اعزام نمایندگان ویژه و سفرهای پی در پی وزیر امور خارجه و معاونان در حال هدایت و کنترل آن است.
با وجود این جنگ روانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به همراه متحدان منطقه‌ای خود ضد ایران آغاز کرده است هر روز شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد، از تهدید توئیتری تا آمادگی برای مذاکره و فیلم‌های کوتاه چند دقیقه‌ای در به اصطلاح حمایت از مردم ایران.
همه این موارد محورهای گفت‌و‌گویی بود که با بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان داشتیم. قاسمی از آخرین وضع رایزنی‌ها با اروپا برای حفظ برجام و همچنین نگرانی‌ها از جنگ میان ایران و آمریکا، ادعاهای تکراری ضرورت خروج ایران از سوریه و آخرین اخبار از وضع روابط بین ایران و عربستان سخن گفته که مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:
تا آغاز تحریم نفتی آمریکا زمان زیادی باقی نمانده است، کشورهایی مانند چین و هند همچنان موضع صریحی در این باره که از تحریم نفت ایران حمایت نکنند نداشته‌اند. آیا ایران تا کنون در تماس و رایزنی با این کشورها توانسته است به راهی برای مانع شدن آنها از نخریدن نفت ایران دست یابد؟
ما سعی کرده‌ایم با همه کشورها برای توجیه مواضع خودمان درباره خروج آمریکا از برجام و همچنین برنامه‌ریزی برای فضای جدیدی که ممکن است به وجود بیاید و فشارهای احتمالی آمریکا بر این کشورها به منظور کاهش روابط با ایران و جدی گرفتن تحریم‌های آمریکا صحبت کنیم و از کانال‌های مختلف با آنها ارتباط داشته باشیم، بعضی‌ها را شخص وزیر امور خارجه سفر کرده و بعضی دیگر را نیز هیات‌هایی از سوی جمهوری اسلامی ایران چه وزارت امور خارجه و چه سایر دستگاه‌های اقتصادی سفر کرده‌اند، با برخی کشورها نیز صحبت‌هایی از طریق سفارت خانه‌هایمان داشتیم.
قول و قرار با برخی کشورها برای مقابله با تحریم آمریکا
پاسخ‌هایی را از برخی کشورها دریافت کرده‌ایم و قول و قرارهایی بین ما وجود دارد، البته آمریکایی‌ها با تیم فعالی ازخزانه‌داری این کشور دائم در حال رصد و سد سفرهای ما هستند و سعی می‌کنند بلافاصله به آن کشورها سفری داشته باشند یا اینکه در پاره‌ای موارد پیش از ما آنجا هستند و سعی می‌کنند با تهدید و تطمیع، نظر شرکت‌ها و کشورها را به منظور کاهش روابط با ایران به ویژه در زمینه خرید نفت و سایر موارد مهمی که بین ایران و آن کشورها وجود دارد، جلب کنند.
به هرحال در مواضعی که در رسانه‌ها از جانب برخی کشورها منتشر می‌شود، مواضع و مطالبی بیان می‌شود که قطعا معیاری واقعی برای ما نیست، معیار و محک و آنچه امروز برای ما مهم است اتفاقی است که در صحنه عمل و بطور عملی اتفاق می‌افتد یا خواهد افتاد. کشورها با توجه به اینکه تحت فشارها هستند ممکن است مواضعی را به صورت رسانه‌ای اعلام کنند ولی در میدان عمل اتفاق دیگری رخ دهد، کشورها از منافع خود پیروی می‌کنند.
مشخصا از طرف چین یا هند که در این موضوع از اهمیت ویژه تری برخوردارند مواضع مثبتی در مذاکرات دوجانبه دریافت کرده‌اید؟
کشورهای مستقل و باقی کشورها به دلایل مختلف نه الزاما به دلیل پارامترهای اقتصادی از رفتار آقای ترامپ و خروج آمریکا از برجام و اعلام تحریم‌ها خشنود نبودند و با توجه به موازینی که در جهان حاکم است یکجانبه‌گرایی برایشان قابل قبول نیست، لذا مقاومتی در میان همه کشورها در قبال روش‌های تحمیلی آمریکا وجود دارد و سعی آنها این است که در نهایت بتوانند با مذاکراتی که با آمریکا دارند فرصت‌هایی را برای خودشان ایجاد بکنند که بتوانند همکاری‌های خودشان با ایران را در حدی ادامه داده و شرکت‌هایشان مشمول جریمه‌های تحریم‌های آمریکا نشود.
فکر می‌کنم برخی از کشورها با توجه به توان اقتصادی می‌توانند امتیازاتی را از آمریکا بگیرند یا حداقل آن چیزی را که آمریکا مطرح می‌کند نپذیرند و به صورت مستقل کارشان را با جمهوری اسلامی ایران ادامه دهند چرا که وضع جغرافیایی، نوع روابط و همکاری‌ها ایجاب می‌کند که روابط با دیگر شرکا ادامه یابد.
شما در مواضع اخیر خود نسبت به عملی بودن بسته پیشنهادی اروپا و راهکارهایی که اروپایی‌ها در هفته‌های اخیر ارائه کرده اند ابراز خوش‌بینی کرده اید. این ابراز خوش‌بینی ناشی از کدام راهکارها از سوی اروپا است؟ آیا اروپا پیشنهادهای جدیدی در زمینه بانکی و ... برای ایران داشته است؟
بخشی از همکاری‌ها با اروپا هم اکنون در حال انجام است و متوقف نشده ولی ممکن است در برخی حوزه‌ها با کندی و تاخیرهایی همراه شود یا تردید‌هایی از سوی شرکت‌ها با توجه به نوع مبادلات و روابط آنها با شرکت‌های آمریکایی برای همکاری با ایران وجود داشته باشد ولی این همکاری‌ها هم اکنون نیز در حدی و بستگی به نوع همکاری‌ها و میزان آن و نوع ارتباط شرکت‌ها با موسسات امریکایی ادامه دارد، همکاری برخی کشورها نیز در حال کاهش و یا توقف است ولی به هر حال همکاری‌هایی حتما وجود دارد.
مذاکرات از ابتدای خروج آمریکا از برجام در سطح وزرا، معاونان و سپس کارشناسان وجود دارد، این مذاکرات ادامه دارد و همه بخش‌های ذیربط که در همکاری‌ها حضور داشتند یا می‌توانند حضور داشته باشند مثل بانک مرکزی، وزارت نفت و اقتصاد و دیگر دستگاه‌ها البته با مدیریت وزارت امور خارجه در مجموعه مذاکرات نمایندگانی دارند.
ما در ابتدا عزم سیاسی لازم از سوی اروپا برای استمرار برجام و علاقه‌مندی آنها برای تداوم حضور ایران در این توافق را دریافت و احساس کردیم و پس از آن نیز آمادگی آنها با توجه به مجموعه ظرفیت‌های اقتصادی خودشان که می‌تواند در رابطه با ایران فعال شود یا به وجود بیاید را مشاهده کردیم. آنها اقداماتی را در همین چارچوب شروع کردند و در مذاکرات به آنها اشاره کردند. موقعیت ما هم مشخص بود که در حوزه اقتصادی چه نیازها و چه توقعاتی از اروپا داریم. آنها هم واقف بودند که برای باقی ماندن ایران در برجام نیازمند جلب نظر ایران هستند بنابراین به دنبال این بودند که رضایتمندی ایران رافراهم کنند و ما البته کاملا هوشیار و واقع‌بین هستیم.
در بعضی از بخش‌ها در هفته‌های گذشته شاهد اقدامات و جمع‌بندی‌های مثبت برای کار با اروپا بودیم ،در بعضی بخش‌ها خیلی جلو نرفتیم و این احساس وجود دارد که پیشنهادهای اروپایی‌ها خیلی مطلوب ما نیست.
بخش‌های مثبت در حوزه بانکی است؟
در همه بخش‌ها می‌تواند باشد، چه در حوزه نفت چه درآمدهای ناشی از فروش نفت که باید بتواند با یک تضمین بالا و قطعی به راحتی در اختیار ایران قرار بگیرد چه در حوزه مسائل بانکی و چه در زمینه کار شرکت‌های اروپایی با ایران به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که تا حد زیادی می‌توانند مستقل از ارتباط با آمریکا با دیگران کار کنند و تاثیرات بسیار کمتری به دلیل رابطه با ایران از تحریم‌های آمریکا بگیرند. در مجموع تا همین اواخر خوش‌بینی بیشتری داشتیم و احساس کردیم که در کلیات تفاهم بیشتر از گذشته است و در جزئیات و مکانیزم‌های همکاری که عمدتا هم مربوط به مسائل فنی است با توجه به اینکه کارشناسان ما باید تضمین و گارانتی لازم را اخذ کنند، هنوز بخش‌هایی کامل نشده و روی آنها کار انجام می‌شود.
امیدوارم خیلی زودتر از آبان با اروپا به جمع‌بندی برسیم
سعی ما این است که با توجه به نگاهی که اروپایی‌ها دارند و نیازمندی‌های ایران که باید از جانب اروپای بعد از خروج آمریکا از برجام فراهم شود بتوانیم به یک تفاهم نسبی برسیم و برجام را به عنوان یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک که هم برای ما و هم سایر کشورها و حتی سازمان ملل متحد و جامعه جهانی مهم است حفظ کنیم.
در حالی که پیش از این اعلام شده بود که ایران به مذاکراتی بدون انتها تن نمی‌دهد، آیا اکنون می‌توانید زمانی تعیین کنید که مذاکره با اروپا بر سر برجام را به فرجام می‌رساند؟
ما زمان قطعی یعنی به عنوان روز مشخص همانطور که پیشتر هم گفته بودم نداشته و نداریم چرا که مسائل فنی قابلیت تعیین زمان را ندارد و آن‌هایی که با این قبیل مسائل سروکار داشته‌اند به این مهم واقف‌اند، اشاره کردم، متخصصان و دیپلمات‌های ما کاملا آبدیده و واقع‌بین هستند.
تا پیش از آبان میتوانیم به تفاهم‌های لازم برسیم؟
من امیدوارم خیلی زودتر از آبان بتوانیم به یک جمع‌بندی بیشتری برسیم ولی به هرحال مسائل فنی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و در پاره‌ای موارد باید برای مسائل مورد اختلاف راهکارهای جدیدی را پیدا کرد ودر برخی موارد نیز باید راهکارهایی را از اساس ابداع کرد چرا که چیزی وجود ندارد یعنی شما باید در وضع جدید بنشینید و طراحی جدیدی انجام دهید، طراحی که بتواند هم طرف ایرانی را راضی کند و هم اتحادیه اروپا بتواند در میان 28 کشور عضو اجماع لازم را برایش فراهم کند.
به هرحال صحبت ما در بحث اروپا همه اعضا است و آنها باید تفاهم همه را داشته باشند و اگر این تفاهم وجود نداشته باشد قاعدتا بسته اروپایی به نتیجه نخواهد رسید و در نهایت برخی کشورها در آینده می‌توانند به تعهدات خود عمل نکنند لذا با تجاربی که از گذشته داریم سعی می‌کنیم در این مذاکرات به سمت و سویی حرکت کنیم که تضمین‌های لازم را اخذ کنیم و تفاهماتی که صورت می‌گیرد قابلیت عملی شدن داشته باشد.
قرار نیست مذاکراتی داشته باشیم و بعد آن را اعلام کنیم ولی فردای حادثه در عمل یا ما یا آنها متوجه شویم که شدنی نیست. با مذاکره برای مذاکره کاملا مخالف هستیم اصرار داریم امروز از یک اطمینان لازم و حداکثری برخوردار شویم که هرآنچه که شرکای اروپایی ما تعهد می‌کنند اجرایی است و قابلیت اجرا به صورت کامل را دارد.
برنامه‌‌ای برای برگزاری نشست در سطح معاونان یا وزرا در ادامه مذاکرات با اروپا وجود ندارد؟
من فکر می‌کنم با ادامه این مذاکرات و بعد از آخرین نشست در وین در سطح وزرا و در پی ادامه مذاکرات کارشناسی به احتمال زیاد باید در آینده نشست‌هایی را در سطوح بالاتر، هم در سطح معاونان و هم وزرا داشته باشیم.
با توجه به جنگ روانی که جامعه اکنون درگیرآن است، مباجث اقتصادی و جنگی که آمریکا ضد ایران به راه انداخته است، اغلب مردم دچار نگرانی هستند و نا‌امید شده‌اند. به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه چه پیامی برای مردم دارید که منطبق بر واقعیت باشد و بتواند به آنها دلگرمی دهد؟
تصور من این است که این فکر که در جهانی زندگی می‌کنیم که اگر ایالات متحده آمریکا به ناحق و ناصواب مجددا تحریم‌های یکجانبه خود را تحمیل کند و از دیگران بخواهد به او بپیوندند، این موضوع باعث ناراحتی و نگرانی مردم شود بحث اشتباهی است.
واقعیت این است که آمریکا قطعا به عنوان یک کشور مقتدر در جهان شناخته می‌شود و توانایی‌های خاص خود را دارد ولی همه جهان آمریکا نیست و همه جهان هم امروز با سیاست‌های آمریکا و به خصوص دولت جدید آمریکا هم فکر نیستند. به جز چند کشور معدود با کانون مشخص، در نشست‌هایی با مسئولان اکثر کشورهای جهان از آنها خواهید شنید که منتقد سیاست‌های دولت آمریکا هستند و این سیاست‌ها را نمی‌پذیرند.
می‌بینیم که دولت فعلی آمریکا با شرکای دیرینه و دیرپای این کشور چگونه رفتار و با چه زبانی با آنها صحبت می‌کند. فکر می‌کنم بخش عمده‌ای از اروپای امروز از رفتار آقای ترامپ بسیار عصبانی است چه در مسائل دو جانبه، چه مسائل جهانی و حتی منطقه‌ای، مباحثی که با کشورهای عضو ناتو، کشورهای آسیایی، روسیه و ... دارد. مشخصا یکی دو کشور در حوزه خیلج فارس که سیاست‌های روشنی دارند و رژیم صهیونیستی تاکنون چشم بسته از سیاست‌های آمریکا حمایت کرده‌اند. حتی در کشورهای حوزه خلیج فارس نیز اکنون علائمی پیدا می‌شود که نسبت به سیاست‌های آقای ترامپ احساس نگرانی کرده‌اند چراکه احساس می‌کنند ترامپ تنها در صدد خالی کردن جیب آنهاست و در نهایت می‌تواند با برگ‌های دیگری که دارد سعی کند از آنها امتیاز بیشتری بگیرد یا به آنها پشت کند.
به هر حال آقای ترامپ هر روز با شیوه‌های خود دنبال کسب منافعی است که خودش می‌پسندد و دیگر کشورها و مسائل آنها را خیلی جدی تلقی نمی‌کند و بعید نمی‌دانم که برخی کشورهایی که در نزدیکی و همسایگی ما چشم بسته دچار خودشیفتگی بسیار بودند کم کم نگرانیهای خود را بروز دهند. آمریکا هم کشوری نیست که در آخر بتوان به رفتار و سیاست‌هایش و اقداماتی که می‌کند اطمینان کرد. جهانیان امروز چیزی که ما از گذشته بیان می‌کردیم مشاهده و به آن اذعان می‌کنند.
فکر می‌کنم ما دوران سخت‌تر از این را پشت سر گذاشته‌ایم . دوران جنگ 8 ساله که شهرهای بزرگ ما زیر موشک‌باران عراق بود و مشکلات اقتصادی، تحریم سپاه و خیلی چیزهای دیگری که وجود داشت با مقاومت سپری کردیم. هرچند که جنگ اصلا چیز خوبی نبود و ما خواهان آن نبودیم اما این جنگ با تجاوز عراق به ایران تحمیل شد و مجبور به دفاع شدیم، باید از سرزمین خود دفاع می‌کردیم و ما هم به جنگ علاقه نداشتیم آن هم در ابتدای بهروزی و بیروزی انقلاب که باید ایران ساخته می‌شد و بایه‌های کشور دموکراتیک و مردم‌سالار بنیان نهاده می‌شد. ما چاره‌ای جز دفاع در برابر جهانی که به کمک صدام آمده بود نداشتیم و یک موضوع تحمیلی بود اما باید از شرافت و حیثیت ایران دفاع می‌کردیم.
ایران زیر فشار مذاکره‌ای ندارد، به‌خصوص با کسی که بد عهدی کرده است
امروز هم باید در مقابل رفتار بی‌منطق آمریکا ایستاد و کمک کرد یکپارچگی و وحدت با شدت بیشتری ادامه پیدا کند و قطعا این دوران سپری خواهد شد. باید بتوانیم از کیان کشور و حقوق آیندگان دفاع کنیم. وظیفه‌ای بیش از این نداریم. اگر چه قطعا باید فشارهایی را تحمل کنیم اما در نهایت پیروز میدان ایران خواهد بود و آمریکا ناچار است که با مجموعه رفتارهای نابهنجار که امروز در سطح جهان دارد خود و سیاست‌هایش را تغییر دهد. وضع آمریکا تغییر خواهد کرد و جهان و به‌خصوص منطقه نیز مشاهده می‌کند. «پرزیدنت» ترامپ هر بامداد سخن جدیدی دارد و الان از مذاکره بی قید و شرط سخن می‌گوید، خب! می‌شود هم از مذاکره گفت و هم تحریم‌ها را تشدید کرد؟ ایران که اهل فرهنگ و تمدن و گفتوگو است.
آمریکا می‌تواند تحریم‌ها را برای مدتی بردارد و به دیگر کشورها فشار نیاورد و بعد از سخنان نوین پرده‌برداری کند. ایران زیر فشار مذاکره‌ای ندارد، به‌خصوص با کسی که بد عهدی کرده است.
حداقل در دوران اخیر لیستی از کار شکنی‌های بسیار آمریکا موجود است، آخرین آن خروج از برجام و بعد تلاش برای تشدید تحریم‌ها است. شاید لازم باشد آمریکا و آقای ترامپ از یک تیم متخصص و بی‌طرف و بدون بیش‌داوری برای تنظیم سیاست خود در رابطه با ایران استفاده کند. تیم همکار او دارای بیشینه دشمنی بسیار با ایران و همکار برخی گروه‌های تروریستی ضد ایران هستند و کار سیاست خارجی آمریکا را به بیراهه و با هزینه‌های بسیار مواجه خواهند ساخت.
بخشی از نگرانی که مردم به ویژه پس از جدال کلامی روسای جمهوری ایران و آمریکا درگیر آن هستند موضوع جنگ است. کشور به اذعان خود شما تجربه 8 سال جنگ تحمیلی را داشته و مردم دوران سختی را پشت سر گذاشته‌اند، هر چند که جنابعالی و بسیاری تحلیلگران جنگ را در روابط فعلی ایران و آمریکا متصور نیستید اما برخی دیگراز مقام‌های داخلی بر این طبل می‌کوبند و در مواضع خود با اعلام آمادگی برای جنگیدن به نگرانی‌ها دامن می‌زنند. فکر می‌کنید چنین مواضعی از سوی مقام‌های داخلی کشور چه تأثیری در فضای کنون و دیپلماسی جمهوری اسلامی دارد؟
فشاری که در جنگ تحمیلی ضد ایران وجود داشت بیش از امروز بود. از یک سو اتحاد شوروی وجود داشت که هم سلاح در اختیار صدام می‌گذاشت و هم با ما همکاری نمی‌کرد و کارشکنی می‌کرد. از سوی دیگر کشورهای غربی مستقیم یا غیر مستقیم در تسلیح عراق سهیم بودند و در مناسبات سیاسی و اقتصادی نیز رفتار مطلوبی نداشتند. آن دوران بسیار پیچیده بود.
جنگ بی شک چیز خوبی نیست و کسی اصولا نباید ابتدا به ساکن به آن بیاندیشید، مکر کسانی با سوابق خاص روانی و با هوس بهره‌مندی از رانت‌هایی که جنگ در اختیار آنان می‌گذارد مانند شرکت‌های چند ملیتی تولیدکننده سلاح در امریکا و جهان نباید برای جنگ نگرانی ایجاد کند. در طول تاریخ چیزی که برای مردم ایران مهم بوده حفظ تمامیت ارضی و دفاع از کشور بوده است. مردم ایران با همین شیوه‌ها توانسته‌اند از ایرانی که در یک موقعیت خاص جغرافیایی در چهارراهی که همواره مورد تاخت و تاز قرار داشته و هنوز هم به همین دلیل مورد ظلم و تعدی برخی از کشورها قرار می‌گیرد دفاع کنند. آنها از حیثیت و تمامیت ارضی و جغرافیایی که به نام ایران است و فرهنگ و تمدن خود دفاع کرده‌اند.
در وضع امروز بحث جنگ بحث درستی نیست
لذا اگر نیاز باشد و مردم احساس کنند که واقعا باید به این سمت بروند که کشور نیاز به دفاع به هر شکلی داشته باشد این کار را خواهند کرد. البته ممکن است مخالفانی هم در کشور وجود داشته باشند اما به هر حال ملت ایران مانند بسیاری از مردم جهان به کشور خود علاقه‌مند هستند و آب و خاک و سرزمینشان برایشان مهم است. در دفاع مقدس نیز مردم با تلاش خود اجازه ندادند که ذره‌ای از خاک ایران از دست برود. ضررها و زیان‌های بسیاری را تحمل کردیم و باز هم باید بدون تردید تحمل کنیم.
در وضع امروز بحث جنگ بحث درستی نیست. ایران، ایران دهه 60 و پس از انقلاب نیست. در توان دفاعی و اقتصادی از وضع بسیار بهتری برخوردار است. اگر این فاکتورها نبود شاید برخی از کشورهایی که به هر حال به وضع ایران یا حسادت می‌کنند یا دچار طمع‌ورزی هستند دست به اقدامات نابخردانه می‌زدند. در موقعیت فعلی جهان کسی نمی‌تواند دست به چنین اقدامی بزند. خود آقای ترامپ هم بارها تکرار کرده و دولت‌های قبلی خود را سرزنش کرده که چرا به افغانستان و عراق رفتند و چنین هزینه‌هایی را متحمل شدند. ایران، ایران گذشته نیست و آمریکا هم آمریکای چند سال پیش نیست و در عرصه جهانی در وضع نامطلوبی قرار دارد و دیگر کشورهای جهان نیز به لحاظ آگاهی مردم و نقشی که مردم می‌توانند روی دولت‌های خود داشته باشند قادر به ورود در عرصه مقابله با ایران نیستند. همان طور که بیان شد لازم است آقای ترامب این تیم جنگ‌طلب را از خود دور کند در این صورت بهتر می‌تواند به اهداف اقتصادی آمریکا که البته مخالفان بسیاری هم دارد فکر کند.
باید تا حد زیادی در داخل کشور یاد بگیریم که چگونه سخن بگوییم
باید البته ما هم تا حد زیادی در داخل کشور یاد بگیریم که چگونه سخن بگوییم و چه مطالبی را به چه هنگام مطرح کنیم. گاهی فراموش می‌کنیم که برخی از مسائل واقعا مسائلی تخصصی است و باید افراد متخصص یا مسئول در همان حوزه سخن بگویند و این یک کمبود و نقطه ضعفی است که ممکن است در برخی از حوزه‌های درونی کشور و صاحب‌نظران بروز کند.
فردی که صاحب هیچ آگاهی اقتصادی نیست در مورد مسائل اقتصادی انواع پیشنهادها و نسخه‌ها را تجویز می‌کند و جامعه را تحت تأثیر افکار غلط خود قرار می‌دهد در صورتی که افکار و بیاناتش از ریشه نابجا و غلط است. این موضوع در حوزه مسائل دیگر از جمله سیاست خارجی، فرهنگی، نظامی و آموزش و پرورشی وجود دارد. باید یاد بگیریم وقتی صحبت می‌کنیم مسئولیت کار را بپذیریم و آگاهی و اطلاعات لازم را داشته باشیم و با اقدام نابجا ایجاد تلاطم نکنیم.
فضای کشور و جهانی را برای جنگ محتمل نمی‌دانم. سعی آمریکا این است که با جنگ روانی در مردم ایران ایجاد تردید، نگرانی و دلهره کند و با فشار اقتصادی و تحریم‌ها و سخنان حساب شده‌ای که در مسیر جنگ روانی قابل تفسیر است و توسط رژیم صهیونیستی و مقام‌های آمریکا مطرح می‌شود، این فضا را ایجاد کند. در روزهای اخیر هم شاهد همین سخنان بودیم که در همین چارچوب قابل تفسیر است و با هدف‌های مشخص در ایجاد بحران انجام می‌شود. باید این آگاهی را به مردم داد که هوشیاری لازم را داشته باشند. با کمی صبر و رجوع به متخصصان و کارشناسان کشور تا حدی میتوانیم وضع اقتصادی را با تلاش مسئولان اقتصادی تثبیت کنیم و نباید نگرانی بیش از حدی وجود داشته باشد که آنانی که ایران را آشفته و ناپایدار می‌خواهند سودش را ببرند.
در سوریه می‌مانیم
یکی از موضوعاتی که اسرائیل و آمریکا و به ویژه اسرائیل در تلاش برای رسیدن به آن است بحث خروج ایران از سوریه است. موضوع توافق روسیه و اسرائیل بر سر خروج ایران از شمال سوریه تا کنون چندین بار به شکل‌های مختلف به ویژه از سوی رسانه‌های غربی مطرح شده، هر چند که روسیه تا کنون این موضوع را نپذیرفته است اما آیا در مذاکراتی که بین تهران و مسکو به صورت دائمی در جریان است موضوع درخواست اسرائیل و یا توافقی در این‌باره بین تلاویو و مسکو مطرح بوده و با ایران در این باره گفتوگو شده است؟
ورود ما به سوریه مستشاری و به درخواست دولت سوریه است و تا زمانی که دولت سوریه بخواهد در این کشور خواهیم بود. هدف جدی ما علاوه بر درخواست دولت سوریه مبارزه با تروریسم بود و هنگامی که احساس کنیم سوریه به یک تثبیت نسبی نزدیک شده است و مبارزه با تروریسم هم به انتها رسیده و تا حد زیادی موفقیت‌های لازم حاصل شده قطعا میتوانیم این حضور مستشاری خود را در سوریه کاهش دهیم یا خارج شویم.
ورود ما به سوریه به درخواست کشور دیگری نبود که امروز به درخواست کشور دیگری سوریه را ترک کنیم. ما منافع و مصالح خود را به خوبی تشخیص می‌دهیم و در جهت منافع خود حرکت می‌کنیم، همانگونه که دولت روسیه هم از منافع و مصالح خود در همه جای جهان پیروی می‌کند.
ما نقاط و فضاهای مشترکی را با فدراسیون روسیه داشتیم؛ از جمله همکاری در بحث مبارزه با تروریسم و حضور در سوریه که البته روسیه نیروهای عملیاتی در سوریه داشته و ما نیروهای مستشاری داریم. در نهایت همکاری‌های خوبی را با یکدیگر سامان دادیم.
روسیه به عنوان یک کشور مستقل می‌تواند مناسبات خود را با سایر جهان به نحوی که منافع این کشور را تأمین می‌کند تنظیم کند، همانگونه که این حق برای ما وجود دارد و به آن عمل می‌شود.
مشورت‌ها و رایزنی‌ها و تماس‌های مکرر و مرتبی را با سوریه، روسیه و ترکیه در بحث سوریه داشته‌ایم و این کار را تا زمان لازم ادامه خواهیم داد. آستانه 10 را این بار در سوچی داشتیم و این همکاری‌ها ادامه دارد.
هر آنچه امروز از برخی رسانه‌های رژیم صهیونیستی یا دیگر رسانه‌ها و کانون‌ها و محافل شنیده می‌شود در چارچوب همان جنگ شدید جدی روانی که برای تحریب چهره ایران و روابط خارجی ایران در کنار دیگر فشارهای اقتصادی و فشار روی افکار عمومی ایران وارد می‌شود می‌دانم و فکر می‌کنم هدف این محافل این است که برای همکاری‌ها و دیدگاه‌های مشترک و کار موثر ایران و روسیه یک عامل تخریب کننده پیدا کرده و روی آن اثر بگذارند.
هر اندازه که جنگ روانی را عامل چنین رویکردی بدانیم اما روسیه نیز در گذشته نشان داده که نمی‌تواند شریک دائمی ایران باشد. آیا ایران همه تخم مرغ‌هایش را در سبد روسیه گذاشته است و یا شریک استراتژیک در صورت بی‌توجهی به منافع ایران کنار گذاشته خواهد شد؟
در جامعه ایران یک سوءپیشنیه به اتحاد جماهیر شوروی وجود داشته است. ما امروز با اتحاد جماهیر شوروی مواجه نیستیم و امروز با یک کشور از 15 کشوری که این اتحاد را ساخته‌اند که پهناورترین و قدرتمندترین آنهاست مواجه هستیم. لذا باید تفاوتی بین اتحاد جماهیر شوروی و روسیه قائل شویم و اینکه ایران هم ایران گذشته نیست و باید به این موضوع توجه کرد.
نمی‌خواهم در این باره که روابط ما استراتژیک و راهبردی است یا نیست بحث کنم و اینکه اصولا در تعریف کلاسیک، این نوع رابطه استراژیک است یا خیر؟ اما در نهایت چه بخواهیم و چه نخواهیم باید با روسیه به عنوان یک همسایه که قدرت منطقه‌ای است روابط خوبی داشته باشیم. باید با همه همسایه‌ها و کشورهای پیرامونی خود روابطی متوازن و متعادل داشته باشیم و نمی‌توانیم خواهان یک منطقه امن و باثبات و توسعه‌یافته باشیم و با همسایگان خود روابط نامتوازنی داشته باشیم. روسیه یکی از همسایگان ما است که قرار نیست از این منطقه به منطقه دیگری کوچ کند و قرارنیست ما ایران را به سرزمین دیگری کوچ دهیم. باید با هم زندگی کنیم. اشتراکات و تاریخ مشترکی از گذشته وجود دارد که ما را پیوند می‌دهد و علاوه بر این به عنوان یک کشور مستقل می‌توان از روسیه نام برد که البته آنها نیز طبیعتا مانند دیگران در مرحله نخست منافع خود را دنبال می‌کنند.
ما با روسیه و دیگر همسایگان به صورت حداکثری و صد در صد اشتراک مواضع نخواهیم داشت و هر اندازه که روابط نزدیک باشد حتما در بعضی از موضوعات و مسائل جهانی اختلاف نظر و سلیقه خواهیم داشت که صد در صد امری عادی و طبیعی و قابل فهم است.
به کرات اعلام کرده‌ایم که با کشورهای منطقه و حتی عربستان حاضر به گفتوگو هستیم
ایران و روسیه هر یک منافع خود را دنبال می‌کنند اما در مواضع مشترکی احتمالا اشتراک نظر بیشتری داریم که میتوانیم همکاری‌های خود را در این مواضع بنیان کنیم و میتوانیم در برخی از نقاط نیز اختلاف سلیقه‌های خود را حفظ کنیم.
ما کماکان سیاست نه شرقی و نه غربی را دنبال می‌کنیم. هر چند که زمانی که این شعار مطرح شد با اتحاد جماهیر شوروی روبه‌رو بودیم اما قرار نیست به هیچ سمت و سویی سوق پیدا کنیم و خود را به یک قبله و بت و جهان خاص واگذار کنیم. همان قدر که میتوانیم با فدراسیون روسیه به عنوان یک متحد منطقه‌ای همکاری کنیم میتوانیم با چین، اروپا و دیگر کشورهای جهان همکاری کنیم.
سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران استفاده از منافع جهانی است و در روابط با کشورها خیلی اصولی هستیم و به صورت تاکتیکی عمل نخواهیم کرد. روابطمان را به صورت موازی مشخص و تنظیم خواهیم کرد و بر این اساس که روابط یک جاده یک طرفه نیست و دیگری هم باید بخواهد، تا جایی که دیگران بخواهند و ما بتوانیم همکاری‌ها را با همه کشورهای جهان به صورت تعامل گسترده ادامه خواهیم داد.
مقصر اصلی اتفاقاتی که در منطقه افتاده و نیافتاده است ما نیستم و به کرات اعلام کرده‌ایم که با کشورهای منطقه و حتی عربستان حاضر به گفتوگو هستیم. به تمام کشورهایی که در مذاکرات خود اعلام آمادگی کردند که به عنوان میانجی میان ما و عربستان ایفای نقش کنند پاسخ منفی ندادیم و همواره گفته‌ایم که ما آماده هستیم اما از عربستانی که می‌شناسیم بعید می‌دانیم که چنین تمایلی داشته باشد.
اخیرا کشوری برای میانجیگری میان ایران و عربستان اقدامی نکرده و درخواستی نداشته است؟
با تماس‌هایی که با کشورهای عربی داشته‌ایم هم شنیدیم و هم پاسخگو بودیم. برخی کشورهای عربی که به عربستان هم نزدیک هستند امروز تا حد زیادی با ما همراه هستند. در گذشته هم برداشت و تحلیل ما نسبت به عربستان درست بوده و عربستان تمایل به استفاده از این فرصت را ندارد.
فکر می‌کنیم مشکلات بیشتر از درون عربستان است به دلیل برخی از مشکلات داخلی که عربستان با آن مواجه است و برخی مسائل خارجی و آمدن آقای ترامپ و ارتباطی که با عربستان برقرار کرده و تحلیل‌هایی که ترامپ نسبت به ایران داشت آنها را تا حدی دچار توهم شدند که در تحمل و صبوری بتوانند امتیاز بیشتری را از ایران دریافت کنند.
دفتر حافظ منافع ایران در عربستان اکنون در چه وضعی است؟
تیم کنسولی 10 نفره ایران برای انجام امور کنسولی راهی حج شده است.
ما تمایل داشتیم که این تیم در سفارت کار خود را انجام دهد اما در نهایت تصمیم بر این شد که در بعثه اقدام کنند. بر اساس توافقی که 8 ماه پیش با سوئیس داشتیم قرار شد که سوئیس به عنوان حافظ منافع ایران در عربستان فعال شود. تا دو سه هفته پیش هم ویزای اسامی که خیلی وقت پیش اعلام کرده بودیم صادر نشده است اما ظرف یکی دو هفته گذشته گشایشی ایجاد شده که فکر می‌کنم علائمی وجود دارد که دفتر حافظ منافع باز و فعال می‌شود.
در هفته گذشته در حاشیه نشست سفرا در تهران حدود 15 سفیر ایران در کشورهای اروپایی به مجلس رفتند و دیدارهای دیگر نیز انجام شد. آیا برای انجام ماموریت جدید با سفرا صحبتی شده است؟
سمینار سفرا اولین سمینار در دولت دوازدهم بود که در ماه‌های گذشته به دلایلی موفق به برگزاری آن نشدیم و بالاخره به تابستان موکول شد. این سمینار با توجه به وضع امروز، بحث برجام، وضع منطقه و جهان فرصتی بود که برخی از موضوعات را به صورت جدی‌تر به بحث بگذاریم. علاوه بر برنامه‌های معمول مانند دیدار با وزرا و مقام‌ها در حوزه برجام، تحریم‌ها و مسائل منطقه‌ای کار زیادی انجام شد و تبادل نظر خوبی صورت گرفت و تا حد زیادی دستورالعمل‌های لازم سفرا و نمایندگی‌ها با توجه به موقعیت بسیار ویژه‌ای که در موضوع تحریم‌های آمریکا و فشاری که بر کشور می‌آورد وجود دارد مشخص شد.
آنها تا حد زیادی در مورد کاری که باید انجام دهند توجیه شده‌اند و با جمع‌بندی بیشتری که در روزهای آینده انجام می‌شود نتایج اقداماتی که باید انجام دهیم مجددا به سفارت‌خانه‌ها ابلاغ خواهد شد. سفرا بعد از بازگشت با یک برنامه مشخص به کار خود ادامه می‌دهند