آیا پوتین درخواست ترامپ برای مقابله با ایران در سوریه را می پذیرد؟ / روسیه به دنبال نفوذ بر تصمیم گیری های اسد و تضعیف جایگاه تهران در میان رهبران حکومت سوریه است / چرا روس ها نمی توانند ایرانی ها را مجبور به خروج از سوریه کنند؟

کیریل سمونوف عضو «شورای روابط بین المللی روسیه» در المانیتور نوشت: سوریه موضوع اصلی گفتگوی ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ در نشست 16 ژوئیه در هلسینکی است. سوریه یکی از مهم ترین دستورکارهای گفتگویی است که می تواند منجر به توافق واقعی بین پوتین و ترامپ باشد.

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مقاله آمده است: هر گونه توافق بین امریکا و روسیه بر سر سوریه در راستای خروج کامل نیروهای آمریکا از این کشور و دست کشیدن از خواسته سرنگونی بشار اسد از قدرت در ازای محدود کردن نفوذ ایران در سوریه توسط روسیه است. در حقیقت برخی از جنبه های توافقات محرمانه فیمابین آمریکا و روسیه در حال حاضر در مرحله اجرا است. برای نمونه می توان به حملات 18 ژوئن سوریه علیه مخالفان در استان درعا و قنیطره اشاره کرد. این حمله در منطقه عاری از تنش در جنوب غربی سوریه از سوی روسیه – اردن – آمریکا انجام شد. این تهاجم تنها زمانی امکان پذیر شد که سوریه به یقین رسید که ایالات متحده آمریکا به نقض آتش بس پاسخ نخواهد داد. سفارت آمریکا در امان ؛ نامه ای در 24 ژوئن به رهبران جناح جبهه جنوبی فرستاد که مخالفان نباید انتظار حمایت از آمریکا را داشته باشند. در همان زمان نیروهای هوایی روسیه به تهاجم ارتش سوریه پیوستند و اردن و اسرائیل هم به مسکو برای انجام عملیات در استان درعا و قنیطره چراغ سبز نشان دادند. البته به این شرط که تنها نیروهای دولتی سوریه در آنجا مستقر شوند و تمام گروه های حامی ایران از جمله حزب الله لبنان از این مناطق خارج شوند.

در نتیجه؛ هیئت نمایندگی روسیه و گروه های مخالف سوریه در 6 جولای در مورد جنوب سوریه به یک توافق دست پیدا کرده اند. جبهه جنوبی به احتمال زیاد 6000 سربازش را از منطقه جنوب خارج خواهد کردو آن را به شمال غرب به ویژه در ادلب تحت مناطق مخالفان انتقال می دهد. برخی از اعضای جبهه جنوبی در منطقه جنوب سوریه تحت شرایط خلع سلاح باقی خواهند ماند. ممکن است آنها از این پس تحت حمایت دولت سوریه فعالیت کنند.

تمایل آمریکا به انعقاد توافق با روسیه می تواند به دلیل تصور آنها از توانایی مسکو برای ممانعت از تقویت مواضع تهران در سوریه باشد. در واقع، مسکو حضور خود در دمشق را افزایش داده و به دنبال نفوذ بر تصمیم گیری های دولت و همچنین تضعیف جایگاه ایران در میان رهبران حکومت بعثی سوریه است. مسکو به دمشق نشان داده است که می تواند از پس حمایت از حکومت اسد بدون کمک تهران بربیاید. روسیه همچنین توانایی خود برای حمایت از دولت سوریه در راستای بازپس گیری سرزمین های خود از دست معارضان را نمایش داده است.

در حالی که نیروهای طرفدار ایران در عملیات ادلب در اواخر سال 2017 و اوایل 2018 نقش عمده ای را ایفا می کردند اما در عملیات های بعدی در غوطه شرقی در مارس و آوریل 2018 ؛ شبه نظامیان شیعه وابسته به تهران هیچ نقشی در این نبردها نداشتند. اما بر عکس روسیه نقش مهم و تعیین کننده در مذاکره با مخالفان برای وادارسازی جناج های شورشی برای پذیرش شرایط تسلیم غوطه شرقی ایفا کرد.

 با توجه به درگیری های جنوب سوریه؛ مسکو توانسته بر دمشق نفوذ کند تا حزب الله را از مشارکت در عملیات درعا و قنیطره محروم سازد. روسیه اکنون به نیروی پیشتاز در درگیری ها و مذاکره با جناح های مخالف تبدیل شده است. در کل روسیه ثابت کرده که می تواند مشکلات دولت سوریه را بدون کمک نیروهای طرفدار ایران حل و فصل کند. علاوه بر این افسران نظامی روسیه اخیرا توانمندی تایگر فورس ارتش سوریه را افزایش داده اند و آن ها را در میدان نبرد جایگزین نیروهای حزب الله کرده اند. یک دیدگاه در مسکو وجود دارد که رهبران سوریه به صورت منطقی نگران هستند که وابستگی بیش از حد به تهران می تواند به احتمال زیاد سوریه را تضعیف کند. با بازگشت تحریم ها، ایران ممکن است نتواند سوریه را با حمایت های مالی فراهم کند و سوریه هم فرصت پیدا کردن منابع کمکی بدیل را نخواهد داشت. یک انگیزه بالقوه برای دمشق جهت کاهش روابط خود با ایران می تواند به سرمایه گذاری کشورهای خلیج فارس در این کشور باشد. فارغ از این مسائل؛ حمایت دولت های پادشاهی خلیج فارس از انقلاب سوریه بیشتر به تلاش آن ها برای خروج سوریه از چتر ایران است تا سرنگونی بشار اسد.

سیاستگذاران مسکو همچنین در حال بررسی این موضوع هستند که آیا « تسلیم» منطقه جنوبی می تواند مقدمه ای برای خروج آمریکا از شمال سوریه باشد. چنین عقب نشینی در پرتو اظهارات پرزیدنت ترامپ در مورد خروج حضور نظامی آمریکا در سوریه صورت گرفته است. در همین حال برای کردهای سوریه، چشم انداز رویارویی با ترکیه آن ها را به جستجوی سازش با اسد سوق می دهد. رسانه های روسیه به نقل از روزنامه الوطن سوریه گزارش دادند که دمشق مذاکرات پنهانی با رهبران حزب اتحاد دموکراتیک کرد ( مناطق شمال سوریه را کنترل می کنند) داشته است. کردها در تلاش برای تحصیل توافق با اسد هستند.

 توانایی روسیه برای سوق دادن ایران به خروج کامل از سوریه محدود شده است. مناطق بزرگی از کشور سوریه به خصوص حلب، دیرالزور و مناطق تحت کنترل حزب الله در نزدیکی مرز لبنان برای تهران از منافع حیاتی برخوردار است.

یک منبع در ارتش روسیه به المانیتور گفت که تهران از طریق نیروهای شیعه عراق و افغانستان در قالب گروه فاطمیون توانسته در این مناطق حضور چندلایه ای خود را حفظ کند. واحدهای طرفدار ایران در سوریه مانند نیروهای دفاع محلی در حلب مشغول خرید ملک هستند و آن را بین شبه نظامیان داخلی و خارجی خود توزیع می کنند.

با درنظرگرفتن تمام این ملاحظات؛ همچنان مشخص نیست که آیا آمریکا سوریه را ترک خواهد کرد یا خیر. تسلیم درعا و قنیطره از سوی آمریکا در راستای پیشبرد منافع روسیه در نظر گرفته می شود. با این وجود هر گامی که آمریکا در سوریه انجام می دهد به تلاش های روسیه برای حداقل رساندن نفوذ ایران در سوریه وابسته خواهد بود. تلاش های عملی سوریه برای حذف گروه های طرفدار ایران می تواند شامل چشم انداز کمک به لغو تحریم ها و حمایت های احتمالی کشورهای خلیج فارس برای بازسازی سوریه پس از جنگ باشد.