پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : عشایر دوخا در تپه‌ها و استپ‌های جنگلی تساگان، در مرز روسیه زندگی می‌کنند. نیاکان آنها از صدها سال قبل تا کنون به گله‌داری گوزن، شکار و پیله‌وری مشغول بوده‌اند.
به گزارش «انتخاب»؛ گله‌های گوزن شمالی اصلی‌ترین دار و ندار مردمی است که در استپ‌های وسیع بین چین و روسیه در حرکت هستند. گوزن شاخدار به خوبی با طبیعت و آب و هوای این ناحیه سازگاری دارد. سهولت کوچ با این گله‌ها، فرصتی بوده برای عشایر دوخا تا از جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در طول تاریخ مغولستان دور بمانند.
زندگی خانوادگی و حفظ سنت‌ها، در هم‌زیستی عشایر دوخا نقش بزرگی بازی می‌کند. در همه مناسبت‌هایی که افراد گرد هم می‌آیند، کودکان هم حضور دارند. ایلیاتی‌ها در گذشته در انزوا به سر می‌بردند. نه جهان از آنها خبر داشت و نه آنها از جهان. اکنون اما تلفن و تلویزیون و وسایل ارتباطی دیگر، آنها را به دنیا وصل می‌کند.
۵۳ درصد مردم مغولستان بودیست هستند و حدود ۴۰ درصد بی‌دین. دین اولیه عشایر مغول، شمن باوری بوده و نمادهای این باور هم‌اینک نیز جایی ویژه در زندگی روزمره ایل دوخا دارد. شمن‌باوران معتقدند که در تماس با ارواح می‌توان بیماری و رنج افراد را تشخیص داد یا آینده را پیشگویی کرد. عشایر دوخا بر اساس این باور بین خود شمن دارند. چیزی مانند جادوگر قبایل سرخپوستی.
غذای اصلی ایل دوخا، گوشت شکار و فرآورده‌های مشتق از آرد است. با خمیر، کوفته یا رشته‌هایی درست می‌کنند که نوعی پاستای محلی است. بخاطر دامداری، آنها از نظر تولید لبنات خودکفا هستند. از شیر گوزن، پنیر و ماست و کشک درست می‌کنند و چای را هم همیشه با شیر می‌نوشند.
در حال حاضر تنها ۴۰ خانوار چادرنشین از عشیره دوخا باقی مانده است. گویش ایل دوخا که زیرشاخه زبان ترکمنی است، با خطر فراموشی و نابودی روبروست.