جراحی دیسک درمان یا آسیب بیشتر؟

به دلیل گستردگی این بیماری میان درصد زیادی از جمعیت، در دو دهه اخیر درمان‌های دیسک ستون فقرات بیشتر مورد توجه قرار گرفته است البته نیازی نیست همه افراد برای درمان این اختلال به جراحی روی آورند، بسیاری از روش‌های فیزیوتراپی می‌تواند فشار روی ستون فقرات را تا حدود زیادی کم کنند یا به طور کامل دیسک را برطرف کند.

در فرآیند جراحی قسمتی از دیسک که از محل اصلی خود فاصله گرفته و روی دیگر قسمت‌ها فشار وارد می‌کند، از بدن خارج می‌شود اما در روش درمانی جدیدی مثل لیزر بدون نیاز به برش و جراحی، دیسک برداشته می‌شود.

به گفته دکتر مهدی شیروی، دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی و مدیر گروه فیزیوتراپی بیمارستان نیکان، درمان لیزر یکی از روش‌های جراحی و روشی مداخله‌گر محسوب می‌شود و از جمله درمان‌های فیزیوتراپی نیست.

با این حال درمان‌های محافظه‌کارانه مثل فیزیوتراپی تقریبا حدود 85 تا90 درصد اختلالات دیسک را درمان می‌کند و نسبت به جراحی برای درصد زیادی از بیماران راه حلی مناسب‌تر در نظر گرفته می‌شود.

چه کسانی نیاز به جراحی دیسک دارند؟

بیمارانی که نیاز به جراحی دارند، دارای مشخصاتی هستند که در آن صورت پزشک توصیه به جراحی می‌کند، اما در غیر این صورت امکان درمان به روش‌های غیرجراحی وجود دارد. در مواردی که بعد از جراحی، دردها ادامه دارد، به این دلیل است که بیمار شرایط جراحی را نداشته یا عوارض ناشی از جراحی زیاد بوده است.

گاهی اوقات باقی ماندن علائم و دردها ناشی از مشکلی است که بر اثر به وجود آمدن گوشت اضافه و گیر افتادن رشته‌های عصبی به وجود آمده و دوباره علامت‌ها را ایجاد می‌کند. معمولا بیمارانی که درمان‌های فیزیوتراپی انجام می‌دهند و بهبود پیدا نمی‌کنند و دردهای مداوم دارند، برای عمل جراحی انتخاب می‌شوند. گروه دیگر بیمارانی هستند که بیرون‌زدگی دیسک دارند یا آسیبی که به دیسک وارد شده، باعث قطع جریان عصبی ریشه‌های عصبی منتهی به ستون مهره‌ها شده است.

در این شرایط به دلیل عدم خونرسانی مناسب حتی ممکن است ساختمان عصب آسیب ببیند. در این افراد نشانه‌هایی مثل ضعف اندام‌ها، از کار افتادن قسمت‌های حسی بخشی از اندام و اختلال در حرکت اندام است. این بیماران حس قسمتی از پا یا دست را از دست می‌دهند یا برای مثال نمی‌توانند پنجه پا را بالا آورند. این افراد نیاز به جراحی دارند. از طرفی افرادی که به دلایلی مثل سن، مشکلات زمینه‌ای و... نمی‌توانند درمان فیزیوتراپی انجام دهند، مورد مناسب برای انجام جراحی هستند.

تاثیر فیزیوتراپی در درمان دیسک

ستون فقرات سه قوس اصلی در ناحیه گردن، سینه‌ای و کمر دارد. نواحی که این قوس‌ها به یکدیگر می‌رسند، مهره‌ها در خلال فعالیت‌های بدنی، تحت تاثیر و فشار بیشتری قرار می‌گیرند.

همه مهره‌های بدن انعطاف‌پذیر هستند، اما به دلیل شکل خاص ستون فقرات، دیسک‌های بین مهره‌هایی که در فاصله بین قوس‌های با جهت مخالف هستند، معمولا فشار بیشتری تحمل می‌کنند و بیشتر اختلالات دیسک در این قسمت ستون فقرات دیده می‌شود.

دیسک‌های شماره 4 و 5 مهره‌های کمر به دلیل خم و راست شدن بیشتر در معرض آسیب و بیرون‌زدگی هستند. در مهره‌های گردن نیز دیسک‌ها به دلیل حرکت گردن در برخی قسمت‌های انعطاف‌پذیر بیشتر درگیر می‌شود؛ اما مهره‌های درگیر با دنده‌ها چندان تحت فشار نیستند. فیزیوتراپی روش درمانی غیرمداخله‌ای و محافظه‌کارانه برای درمان دیسک است که می‌تواند با کم کردن درد و التهاب در ناحیه اختلال دیسک، به بیمار کمک کند.

در مرحله دوم با استفاده از تکنیک‌های درمانی می‌توان دیسک را به جای خود بازگرداند. این کار به این معناست که ضایعه فشاری که دیسک روی رشته‌های عصبی به وجود آورده و باعث به وجود آمدن درد شده است، به جای خود باز گردانده می‌شود.

درمان فیزیوتراپی گرچه اندکی آهسته‌تر و محتاط‌تر از درمان‌های دیگر، اتفاق می‌افتد، اما بتدریج شرایط ستون فقرات را به حالت طبیعی باز می‌گرداند و دردهای مداوم از بین می‌رود. هنگامی که فیزیوتراپی برای درمان دیسک انتخاب می‌شود، با تعدیل فعالیت‌های سنگین، بلند شدن و نشستن به شیوه درست و استراحت بیشتر می‌توان در طولانی مدت نتیجه بهتری گرفت.

اختلال دیسک ستون فقرات در دوران جوانی و میانسالی

هنگامی که درباره دیسک صحبت می‌کنیم، بافتی مد نظر است که حدود 70 تا 80 درصد آن از آب تشکیل شده و بسیار راحت جابه‌جا می‌شود. تکنیک‌های درمانی فیزیوتراپی نیز بیشتر روی همین قسمت کار می‌کند که دیسک را عقب بکشد و بافت را آزاد کند.

همان طور که سن افراد بالاتر می‌رود و بدن به مرور آب خود را از دست می‌دهد، بافت‌ها، عضلات و ارگان‌های داخلی نیز آب خود را از دست می‌دهند و بدن دچار حالت کم‌آبی می‌شود. دیسک نیز بافتی از بدن است که بیشتر از آّب تشکیل شده و آب بین بافت‌های اطراف جابه‌جا می‌شود.

وقتی مهره‌ها در حین فعالیت‌های روزانه از بالا و پایین دیسک را تحت فشار قرار می‌دهند، دیسک مقداری از آب را از دست داده و به بافت‌های مجاور می‌دهد. این اتفاق ممکن است به شکلی پیش رود که به دلیل از دست رفتن آب بافت، حتی قد افراد در بعد از ظهر کوتاه‌تر از صبح باشد.

هنگام استراحت در طول شب که بدن در حالت افقی قرار دارد، کم کم آب به بافت دیسک بازگشته و دیسک حالت خود را به دست می‌آورد.

با بالا رفتن سن قدرت انتقال آب بین دیسک و بافت‌های اطراف کمتر می‌شود و آب از دست رفته دیگر باز نمی‌گردد. در این حالت اصطلاحا گفته می‌شود دیسک سیاه شده یا فاصله بین مهره‌ها کم شده است. معمولا دیسک زمانی خطرناک است و به بافت‌های اطراف فشار می‌آورد که پرآب است و این زمان دوران جوانی است.

با گذشت سن، آب بافت و نیز ارتفاع دیسک‌ها کم می‌شود و دیگر فشار زیادی به بافت‌های اطراف وارد نمی‌کند بنابراین کمردردهای ناشی از مشکل دیسک در سنین جوانی و میانسالی به وجود می‌آید و در سنین بالای 60 سال دیسک‌ها خطری را که در سنین کمتر داشتند، به وجود نمی‌آورند و کمردردهای این سنین در بیشتر موارد مرتبط با مسائل آرتروز و تغییرات مهره‌ای است.

سپیده شعرباف - جام جم