اروپایی ها تا چه حد مقابل ترامپ می ایستند تا برجام نمیرد؟ / شکاف پیش آمده بین اروپا و آمریکا بر سر ایران، از زمان جنگ جهانی دوم بی سابقه است / استراتژی های احتمالی مرکل، می و مکرون چیست؟

جان کاسیدی در نیویورکر نوشت: در روز چهارشنبه یک روز بعد از تصمیم دونالد ترامپ در مورد خروج آمریکا از توافق هسته ای بین المللی؛ امانوئل ماکرون در تماس تلفنی با حسن روحانی بر تمایل فرانسه بر تداوم اجرای توافق تاکید کرد.

به گزارش «انتخاب»؛ این نشریه آمریکایی در ادامه آورده است: ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه در یک شبکه رادیویی فرانسه گفت: « برجام هنوز نمرده است» در سایر کشورهای اروپایی؛ سیاستمداران و دیپلمات های ارشد در اظهاراتی مشابه تاکید کردند که توافق هسته ای با ایران همچنان با خروج آمریکا ادامه دارد.

این برای نخستین بار است که متحدان اروپایی آمریکا به صورت جمعی در یک مسئله امنیتی با واشنگتن دچار شکاف شدیدی شده اند یا این که فقط اینطور به نظر می رسد. در هفت دهه پس از شکست هیتلر و شکل گیری اتحاد فراآتلانتیک، شکاف های جدی دیگری هم بین طرفین وجود داشته است. در سال 1956م، دولت آیزنهاور از حمایت عملیات نظامی انگلیس – فرانسه در کانال سوئز خودداری کرد. در سال 2003 فرانسه و آلمان از پیوستن به ائتلاف اراده به رهبری آمریکا در حمله به عراق خودداری کردند. اما هیچ وقت تمام دولت های اروپایی علیه دولت آمریکا متحد نشده بودند و این کشور را تا زمان ترامپ متهم به نقض بین المللی نکرده بودند. این اتهام در بیانیه مشترک روز سه شنبه ماکرون – مرکل – ترزا می به طور موثر مورد استفاده قرار گرفته است.  در این بیانیه  بر تایید توافق توسط شورای امنیت سازمان ملل ، نقض توافق توسط آمریکا و تعهد به پای بندی سایر طرفین به تضمین تداوم منافع اقتصادی آمریکا تاکید کردند.اما رهبران اروپایی تا چه حدی تمایل دارند که در مقابل ترامپ مقاومت کنند؟ این مقاومت تا کجا ادامه دارد؟

دولت های اروپایی برای اینکه ایران را مجاب به پایبندی در برجام کنند قول داده اند که اگر تحریم های اقتصادی ظالمانه آمریکا شکل بگیرد از آن ها حمایت های مالی می کنند. اگر اروپایی به این مسیر ادامه دهند قطعا شکاف بین آن ها با دولت ترامپ عمیق تر می شود.

توافق هسته ای ایران موسوم به برجام در سال 2015م. زمینه گسترش تجارت شرکت های آمریکایی و اروپایی با ایران را فراهم کرد. همچنین صادرات نفت ایران دوبرابر شد و دسترسی محدود آن ها  به سیستم بانکداری بین المللی فراهم شد.  دونالد ترامپ در اظهارات خود بر این تاکید کرد که اگر شرکت های بزرگ روابط خود را با ایران قطع نکنند با مجازات آمریکا روبرو خواهند شد.

در روز سه شنبه گذشته ریچارد گرنل، سفیر جدید آمریکا در آلمان از شرکت‌های آلمانی خواست که از ایران خارج شوند و تجارت با ایران را متوقف کنند. همانطور که در هفته های گذشته مطرح شد دولت آمریکا از قدرت قانونی لازم برای مجازات شرکت های اروپایی متخلف برخوردار است. برای نمونه در سال 2014م زمانی که بانک BNP Paribas بزرگ‌ترین بانک فرانسه تحریم های آمریکا علیه کوبا، ایران و سودان را نقض کرد با جریمه 9.4 میلیارد دلاری روبرو شد. بنابراین این تحریم ها شامل شرکت های چندملیتی اروپا مانند شرکت تولید کننده هواپیما ایرباس و شرکت نفتی توتال می شود. اگر این شرکت ها روابط خود را با تهران قطع نکنند دولت ترامپ می تواند میلیاردها دلار آن ها را جریمه کند. آمریکا می تواند هر بانک بزرگ اروپایی را که نقش تسهیل بخشی به صادرات نفت ایران را دارد با مجازات روبرو کند.

بر اساس گزارش اخیر بلومبرگ؛ بانک های مرکزی اروپا درصدد ایجاد یک سیستم ثبت سفارش بر پایه یورو هستند. اما این مکانیزم از معاملات شرکت های اروپایی با ایران در برابر تحریم ها حفاظت نمی کند. دیوید مورتلاک کارشناس اقتصادی شورای امنیت ملی دولت اوباما به بلومبرگ گفت: « حتی اگر معاملات نفت با دولت ایران بر پایه دلار  انجام شود بانک های اروپایی با تحریم های واشنگتن روبرو خواهند شد.» با این وجود شک و تردیدهایی در محافل تجاری و دیپلماتیک در مورد تصمیم رهبران اروپایی نسبت به تصمیم دونالد ترامپ وجود دارد.

در روز چهارشنبه گزارشاتی حاکی از این است که کشورهای اروپایی خواهان اعطای معافیت هایی به شرکت های اروپایی توسط آمریکا هستند اما همانطور که به نظر می رسد کاخ سفید و وزارت خزانه داری آمریکا با این درخواست مخالفت می کنند. رهبران اروپا چه واکنشی نشان خواهند داد؟ به عنوان مثال ممکن است دولت های اروپایی برای کاهش مجازات تحریم های آمریکا از موسسات مالی مانند بانک سرمایه گذاری اروپا برای توسعه اعتبار به ایران استفاده کنند. اما این که چنین استراتژی عملی خواهد بود یا خیر مشخص نیست. به هر حال کاخ سفید با تشدید اقدامات تلافی جویان علیه شرکت های اروپایی واکنش نشان می دهد. در کل ماکرون – مرکل – ترزا می با معمای دشواری روبرو شده اند. آیا آن ها برای اجتناب از مسابقه تسلیحاتی و حفظ نظم منطقه ای خاورمیانه باید در برابر سیاست های مخرب کاخ سفید مقاومت کنند؟ این اقدام خطر ایجاد یک  شکاف عمیق در اتحاد آتلانتیک را فراهم می کند. در هفته‌های آینده خواهیم دید که چگونه اروپایی‌ها به این چالش برخورد می‌کنند.