حمله ترامپ به سوریه و ظهور بارقه ای از امید برای حفظ برجام / آیا ترامپ با پیشنهاد بولتون برای جنگ با تهران موافقت خواهد کرد؟

سوزان مالونی در اندیشکده بروکینگز نوشت: چند ساعت پس از حمله هفته گذشته آمریکا، فرانسه و بریتانیا به سوریه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در حساب توئیتری خود اعلام کرد ماموریت انجام شد. این اعلامیه ترامپ، بیانگر این بود که او قصد نداشت درگیر یک نزاع بی‌پایان در خاورمیانه شود. ترامپ همزمان با قدرت‌نمایی در سوریه، بر خروج نیرو‌های آمریکایی از خاورمیانه اصرار کرد. دونالد ترامپ در طول دوران رقابت انتخاباتی همواره بر این تاکید می کرد که مردم نسبت به هزینه های انسانی و اقتصادی جنگ عراق و افغانستان خسته شده اند و همین اظهارات وی مورد استقبال مردم قرار گرفت و باعث پیروزی وی شد.

به گزارش «انتخاب»؛ سوزان مالونی با اشاره به حمله اخیر ترامپ در سوریه بر این تاکید کرد: « بیزاری از ریسک در این ماموریت و استقبال از همکاری با اروپا، این چشم انداز را تقویت می کند که فرمول مشابهی ممکن است ترامپ را به عقب نشینی از تهدیداتش از پاره کردن توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم ها، متقاعد کند.». وی یکی از پارادوکس های جنگ سوریه را ظهور ایران به عنوان پیروز بزرگ یاد کرده است.

ترامپ در مقابل تیمش

دونالد ترامپ در طی 15 ماه تصدی منصب ریاست جمهوری، با انتقاد شدید از سیاست های ایران و به طور خاص برجام، توانسته خصومت طولانی مدت آمریکا – ایران را مجددا احیا کند. در بعد نظر و عمل، دولت ایران در صدر دستور کار منطقه ای آمریکا قرار گرفته است. وی در همکاری با متحدان سنتی ( اسرائیل و عربستان سعودی) و برای تغییر و تحول سیاست های آمریکا از همسازی به تقابل و رویارویی با ایران تلاش گسترده ای داشته است. دونالد ترامپ همواره نسبت به هزینه های گسترده حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه انتقاد کرده است وی این مسئله را افشا کرد که ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه 7 تریلیون دلار هزینه کرده است در حالی که خاورمیانه کنونی خیلی بدتر از 17 سال پیش است که ما وارد آن شده ایم. بنابراین این خیلی غم انگیز است. بین ترامپ و مقامات امنیتی ملی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. در کنار موضع جنگ طلبانه ترامپ در مورد ایران، آن ها ( مقامات امنیت ملی) دیدگاه های دقیق تری نسبت به اثربخشی و کارامدی قدرت آمریکا دارند.

در حالی که تنها چند هفته به ضرب الاجل تعیین شده توسط رئیس جمهور برای تثبیت یا رد توافق هسته ای باقی مانده است مذاکرات جدی بین آن ها با بریتانیا – فرانسه- المان حول تلاش برای دستیابی به یک موضع مشترک در خصوص سفت و سخت تر کردن چارچوب توافق هسته ای شکل گرفته است. این یک اقدام پرمخاطره است چراکه اروپائیان درصدد اجتناب از تضعیف توافق اصلی هستند، در حالی که همزمان کاخ سفید درصدد فشار برای انجام اقداماتی است که می تواند باعث بروز بحران با تهران شود و احتمالا توافق هسته ای را نابود کند. 

با تمام این احوال، استراتژی اروپایی ها برای جلوگیری از نقض توافق هسته ای که خیلی هم زیرکانه نیست، اقداماتی در جهت همکاری با امریکا بر سر محدود کردن ایران در حوزه منطقه ای است، تا از این طریق بتوانند همراهی بیشتری از سوی آمریکا در بحث تقویت محدودیت های تحت چارچوب برجام داشته باشند. مشارکت فرانسه و بریتانیا در حمله به سوریه، تضمین مشهودی فراهم کرد. تضمینی که آن ها امیدوارند آن را به یک سازش گسترده با کاخ سفید بسط دهند.

حمله به سوریه نشان داد که آستانه ریسک پذیری ترامپ چقدر است. ترامپ همواره بر این تاکید داشته است که برجام یک توافق یکجانبه وحشتناک است. همچنین، جدیدترین مشاور امنیت ملی ترامپ یعنی بولتون استراتژی برای از بین بردن این توافق را ترسیم کرده است. بر اساس این تحلیل، در صورت وقوع یک درگیری بزرگ که ممکن است نیرو های آمریکا را به یک جنگ منطقه ای دیگر بکشاند، ترامپ با این امر مخالفت خواهد کند. اروپا باید از این مسئله استفاده کند و راهی برای حفظ تنها ابزار مقابله با ایران، یعنی جبهه قوی و مشترک آمریکا و اروپا، حفظ کند.

دیدگاه تهران

ایرانی ها به طور مستقیم نسبت به نارضایتی آمریکایی ها در مشارکت نظامی فزاینده در خاورمیانه آگاه هستند و از این طریق استراتژی منطقه ای خود را برای بهره برداری از این آسیپ پذیری ها ترسیم کرده اند. ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس در نوامبر 2017م در یک ویدیویی که از وی منتشر شد بر این تاکید کرد که نیروهای ایرانی از مرگ هیچ هراسی ندارند و در عملیات با منطق و دقت پیش می شوند و دشمنان خود را دقیق آنالیز و تحلیل می کنند. برای ایران، سوریه به دلیل ارزش استراتژیک این کشور به عنوان مجرای لجستیکی برای نیروهای نیابتی و شرکای منطقه ای خود از جمله حزب الله لبنان، مهم بوده است. تمام این عوامل فوق توانسته ایران را به گسترش تدریجی تعهداتش نسبت به تامین بقای اسد متقاعد کند. اما با ظهور گروه تروریستی داعش، تهدیدات و ماهیت حضور ایران در این کشور تغییر کرد. ایران توانست جایگاه خود را در عرصه سیاسی و نظامی در سرتاسر سرزمین کشورهای عربی گسترش دهد. بنابراین تهران به این آسانی حاضر به دست کشیدن از این پیروزی نیست که به سختی آن را به دست آورده است. بنابراین واگذاری سوریه در عرصه های دیپلماتیک نه تنها برای ایران ممکن نیست بلکه می تواند پذیرش ضعف و دعوتی برای از بین بردن معماری نفوذ ایران قلمداد شود که اکنون به اوج خود رسیده است. بنابراین این کشور همچنان خواهان سرمایه گذاری گسترده در سوریه برای ایجاد عمق استراتژیک از طریق قراردادهای بازسازی این کشور است.

هنگامی که دونالد ترامپ درباره انتقام از اسد، توئیت زد، ما شاهد سفر علی اکبر ولایتی وزیرخارجه سابق به دمشق بودیم. وی از اسد تقدیر کرد و همچنین بازدیدی از غوطه شرقی داشت جایی که ایران برای کنترل ان مناطق به حمایت از سوریه می پردازد. همچنین مسئله حائز اهمیت دیگر اسرائیل است. اکنون با پیروزی هایی که اسد به دست آورده ، اسرائیل با تهدید حضور دائمی نیروهای ایرانی در کنار مرزهای خود روبرو است که این امر سایه های جنگ بین اسرائیل و ایران را قطعا در هفته های آینده پس از پابان ضرب الاجل 12 می در مورد توافق هسته ای تشدید خواهد کرد.

مالونی در پایان تاکید کرد که «ترامپ باید با بریتانیا، فرانسه و آلمان برای حفظ برجام مصالحه کند و از یک بحران هسته ای غیرضروری اجتناب کند.»