سیروس الوند: سوءتفاهم سیاه‌نمایی در سینما از دهه ۷۰ شکل گرفت / ژانر کمدی ما بی‌هویت شده

اکبر نبوی مجری کارشناس سینمایی «چشم شب روشن» میزبان سیروس الوند کارگردان و فیلمنامه نویس شناخته شده سینما برای گفتگو درباره سینمای اجتماعی بود.

الوند در ابتدا با تمجید از قلم صالح علا و انصاف نبوی در تعریف سینمای اجتماعی اظهار کرد: ژانر اجتماعی به گمان من ژانری است که در ایران شکل گرفته است، با مختصاتی که از این سینما می شناسم جز نئورئالیسم ایتالیا جایی را سراغ ندارم که فیلمسازان به دل جامعه می روند، معضلات مردم را می‌بینند و تجلی سینمای اجتماعی را به خوبی آثاری چون «دزد دوچرخه» داشته باشد.

وی افزود: انگار باید اتفاقاتی بیفتد که سینماگر به سمت جامعه‌اش برود. این اتفاق در مملکت ما با انقلاب و جنگ رخ داد و ما صاحب گونه‌ای شدیم که این سینما نه تنها نسبت به جامعه بی تفاوت نیست بلکه مشکلات مردم را با نگاه جزئی می‌بیند.

این کارگردان تصریح کرد: من معتقدم قصد سینمای اجتماعی باید خیر باشد و از نشان دادن سیاهی‌ها و پلشتی‌ها این قصد را داشته باشد که با نمایش آنها، مسئولان و مردم را باخبر کند تا این پلشتی ها از بین برود.

برخی فیلمسازان در دهه ۷۰ باعث ایجاد سوءتفاهم سیاه نمایی در سینما شدند

الوند با تاکید بر اینکه کارگردان این حوزه باید آرزو داشته باشد این مشکلات حل شوند نه اینکه این پلشتی‌ها همچنان باشند تا او بتواند به نمایششان بکشد، یادآور شد: این سوءتفاهمی است که برخی فیلمسازان به خصوص در دهه ۷۰ دچارش شدند واین فضا را به دیگران دادند که سیاه نمایی می‌کنند. در حالی که خیلی جاها واقعیت تلخ و تندتر از فیلمهای ما است.

وی ادامه داد: سینمای اجتماعی به اجتماع و مردم می پردازد، فقط منحصر به شهر نیست و معضلات روستایی را هم نشان می‌دهد. اگر ما وظیفه سینما را تصحیح زندگی قلمداد کنیم، این هنر به دلیل گستردگی اش، خاصیت مستمری دارد.

هر فیلم خانوادگی خوبی یک فیلم اجتماعی است

دارنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی برای فیلم «یک بار برای همیشه» تاکید کرد: هر فیلم خانوادگی اگر خوب ساخته شود، یک فیلم اجتماعی قلمداد می‌شود. اگر خانواده را بنیان اجتماع بدانیم، به ویژه در کشور ما که خانواده ارزش دارد و فروپاشی آن منجر به نابودی جامعه می‌شود، بنابراین مراقبت از خانواده، مراقبت از جامعه‌مان است. فیلم اجتماعی قرار نیست صرفا در زاغه‌ها بگذرد و می‌تواند زندگی یک استاد دانشگاه با فرزند او که حلال زاده نیست، باشد.

ژانر کمدی ما قدری بی‌هویت شده است

الوند یادآور شد: اگر آمار بگیرید، بهترین و پرفروش‌ترین فیلمهای ما در گونه اجتماعی بوده است. گونه‌های ارزشمند دیگری مثل کودک و نوجوان و دفاع مقدس هم داریم. ژانر کمدی هم که قدری بی‌هویت شده است چون خنداندن مردم انتها ندارد. شما اگر مردم را خنداندید و قدری تلخی هم به او دادید، می‌شود طنز که نوش و نیش را با هم دارد.

وی در پاسخ به نبوی که فیلمهای طنز را در سینمای کشور نادر و «لیلی با من است» را از جمله مصادیق آن می‌دانست، گفت: بله، «اجاره نشین‌ها»ی آقای مهرجویی و یا «مارمولک» کمال تبریزی هم جزو آثار طنز سینمایی ما به حساب می‌آیند.

زمانی فیلمهای ما بد شده است که سعی کرده ایم شبیه هم فیلم بسازیم

کارگردان «دست‌های آلوده» و «ساغر» در پایان این بخش از سخنانش گفت: ما در هر مقطعی فیلمهای برجسته در گونه‌های مختلف داشته‌ایم و زمانی فیلمهای ما بد شده است که سعی کرده‌ایم شبیه هم فیلم بسازیم. دوست دارم یادی از شادروان سیف‌الله داد به عنوان مسئول موثر در سینمای ایران یاد کنم که از بدنه خود سینما می‌آمد. روزی من در هیات انتخاب جشنواره فجر بودم و ایشان دبیر جشنواره بودند. او اواسط جشنواره مرا صدا کرد و از من درباره وضعیت فیلمها پرسید. سالی بود که آقای بیضایی «سگ کشی» و آقای مجیدی «باران» را داشت. به او گفتم امتیازی که جشنواره امسال دارد این است که فیلمها شبیه فیلمسازانشان است، شبیه ارشاد و اداره نظارت نیست. یک وقت‌هایی سعی می‌کردند همه ما را شبیه اداره کنند، دیدند نمی‌شود اصلا زیبایی هنر به این است که هنرمندان با فراغت آثاری بسازند که شبیه خودشان است.

مجله شبانگاهی «چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.