تهدیدات علمی هولناک از داد و ستد سکه‌های جعلی

یک کارشناس مرمت اشیای فرهنگی به ارزیابی اشیای فلزی غار "کلماکره" اشاره کرد و هشداد داد: داد و ستد سکه‌های جعلی در بازارهای ایران و سراسر جهان تهدیدات علمی و پژوهشی هولناکی به دنبال داشته و دارد.

به گزارش ایسنا، در نشست تخصصی« نخستین همایش و کارگاه تعیین اصالت اشیای تاریخی، فرهنگی و هنری»، در توضیح یک تحقیق انجام شده در زمینه‌ی "تعیین اصالت اشیای تاریخی قلعه فلک‌الافلاک"؛ منصوره نظارتی‌زاده دانشجوی دکتری مرمت اشیای تاریخی فرهنگی- دانشگاه هنر تهران گفت: کشف غیرعلمی مجموعه‌ای از اشیای نفیسِ نقره‌ای و تعدادی ماسک کوچک طلایی با عنوان اشیا غار کلماکره لرستان باعث شد اصالت آنها مورد تردید قرار گیرد، به همین دلیل کارشناسان مرمت، ارزیابی اصالت این اشیای فلزی را در قالب پروژه‌ای انجام دادند .

وی با بیان این‌که اشیای فلزی، اشیای تاریخی هستند که دربسیاری از حفاری‌های باستان‌شناسی یا به روش‌های غیرعلمی، کشف و معمولاً به شکل مجموعه به دست می‌آیند، ادامه داد: از نمونه‌های مثال زدنی آن در سال‌های گذشته در سازمان میراث فرهنگی، می‌توان به مجموعه‌های "ارجان"، "کلماکره"، "جوبجی"، "قوری قلعه"‌ و "زیویه" اشاره کرد که متعلق به دوره‌های مختلف ایرانِ باستان بوده و بخشی به صورت اتفاقی و زیر نظر این سازمان و بخشی از راه‌های نه چندان قانونی به دست آمده‌اند.

او با بیان این‌که غنای فرهنگی ایران در دوران باستان، کشورمان را مستعد چنین اکتشافاتی کرده که کشف نمونه‌های آن در آینده دور از انتظار نیست، بیان کرد: امروزه نسبت به سال‌های گذشته بدنه سازمان میراث فرهنگی با وجود کارشناسانِ متخصص در علوم مختلف موظف به کسب دانش و شایستگی لازم برای تعیین اصالت این مجموعه‌هاست.

این دانشجوی دکترای مرمت اشیای تاریخی با اشاره به این‌که در سال‌های(۱۳۶۸-۱۳۷۰) در غرب ایران در لرستان، مجموعه‌ایی از اشیای نفیس نقره‌ایی و تعدادی ماسک کوچک طلایی با عنوان اشیای غار کلماکره کشف شد، بیان کرد: اما متاسفانه به دلیل کشف غیر علمیِ این مجموعه اصالت آنها مورد تردید قرار گرفت .

شناخت و آسیب‌شناسی ورود سکه‌های جعلی به موزه‌ها و مراکز پژوهشی

زهرا علی‌نژاد،‌فارغ التحصیل دکترای باستان شناسی دانشگاه تهران نیز در سخنانی گفت: سکه سند و شاهد بسیار مهم و کلیدی برجای مانده از تمدن‌های گذشته است که اطلاعات مهمی در زمینه اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حکومت های باستانی در آن نهفته است .

او با بیان این‌که متأسفانه در طول نیم قرن اخیر این اثر بسیار مهم و سند مطمئن باستان شناختی تبدیل به بازیچهای در بازارهای سود و سودای قاچاقچیان و سوداگران آثار تاریخی شده است، افزود: داد و ستد سکه‌های جعلی در بازارهای ایران و سراسر جهان تهدیدات علمی و پژوهشی هولناکی را به دنبال داشته و دارد.

علی‌نژاد ادامه داد: سکه‌های جعلی به شیوه‌های مختلفی از قبیل داد و ستد در بازارهای محلی و پنهان، خرید و فروش بین مجموعه‌داران، توقیف و ضبط آثار قاچاق توسط نهادهای دولتی و غیره به مجموعه‌های خصوصی، موزه‌های خصوصی و موزه‌های دولتی وارد می‌شوند.

به اعتقاد وی براساس پژوهشی که انجام داده است؛ ورود سکه‌های جعلی به موزه‌ها و مراکز پژوهشی بی شک تأثیرات ناگوار و مأیوس کننده‌ای را در پژوهش‌های سکه‌شناسی به جا می‌گذارد و حتی ممکن است باعث توقف برخی از حوزه‌های سکه شناسی در آینده شوند.

او تاکید کرد: مسئولان، موزه‌داران، امنای اموال موزه‌ها و مجموعه داران باید با دقت و ریزبینی زیاد زمینه‌های شناسایی دقیق و تشخیص اصالت سکه ها قبل از ورود به موزه ها و مجموعه‌ها را فراهم کنند.

نقش مطالعات متالوگرافیکی در بررسی اصالت اشیاء فلزی تاریخی

محمد مرتضوی استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان نیز با بیان این‌که اشیای فلزی به عنوان یکی از مهمترین یافته‌های باستان‌شناسی، که همیشه مورد توجه پژوهشگران، حفاظت‌گران و مجموعه‌داران بوده است، به اهمیت و ارزش این آثار اشاره کرد و افزود: تلاش‌هایی برای ساخت نمونه‌های جعلی انجام شده است، به همین دلیل در بسیاری از موارد، شناسایی اشیای باستانی و اصل که اطلاعات صحیحی از یک دوره یا محوطه تاریخی ارائه دهد، یکی از چالش‌های پژوهشگران بوده است.

به گفته‌ی او متالوگرافی و بررسی ریزساختار اشیای فلزی یکی از روش‌هایی است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران قرار دهد.