پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : امروزه در بسیاری نقاط جهان، آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای سلامتی انسانها به حساب می‌آید و تحقیقات نشان می‌دهد مواجهه با آلودگی هوا سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های حاد و مزمن و حتی مرگ می‌شود.
براساس گزارش بانک جهانی، بعد از عوامل خطر متابولیسمی (گروهی از عوامل خطر شامل چاقی شکمی، فشارخون بالا، دیابت و تری گلیسیرید بالا که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهند)، تغذیه ناسالم و دود تنباکو، آلودگی هوا چهارمین مسبب مرگ در دنیا است؛ به‌طوری‌که از هر ۱۰ مرگ، یک مرگ ناشی از آلودگی هوا می‌باشد.
بر اساس بررسی که توسط موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران و با همکاری پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گرفته، تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا بیش از شش برابر تعداد مرگ‌های ناشی از مالاریا و بیش از چهار برابر تعداد مرگ‌های ناشی از ایدز است.
بنابر این بررسی، آلاینده‌های هوا انواع مختلفی دارند که خطرناک‌ترین آنها PM۲.۵ نام دارد. این آلاینده شامل ذرات معلق ریز با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر (چیزی حدود یک سیزدهم قطر موی انسان) است. این ذرات هم به‌طور مستقیم از منابع احتراق، نظیر وسایط نقلیه یا نیروگاه‌ها و هم در اثر واکنش‌های ثانویه بین گازهای آلاینده در اتمسفر به‌وجود می‌آیند که اغلب حاوی ترکیبات کربن، سولفات گوگرد، نیترات و همچنین ترکیبات سمی نظیر فلزات سنگین هستند و به علت اندازه بسیار کوچک، به قسمت‌های زیرین ریه هم نفوذ می‌کنند.
تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا بیش از شش برابر تعداد مرگ‌های ناشی از مالاریا و بیش از چهار برابر تعداد مرگ‌های ناشی از ایدز است
همزمانی شرایط حاد آلودگی هوا، با پدیده وارونگی حرارتی (اینورژن) نیز حائز اهمیت است و سبب تشدید آلودگی و افزایش چشمگیر غلظت آلاینده‌ها و اثرات آنها می‌شود. لازم به ذکر است که براساس آخرین رتبه‌بندی سازمان جهانی بهداشت، شهر تهران از نظر غلظت آلاینده‌های هوای آزاد در رده ۴۹۷ در بین ۲۹۷۰ شهر دنیا است.
در این بررسی به مطالعه برآورد بار بیماری‌های جهانی که در سال ۲۰۱۷ (سال جاری) به چاپ رسیده، اشاره شده و تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوای آزاد در ایران را حدود ۳۳ هزار نفر گزارش کرده، به عبارت دیگر ۸.۶ درصد از کل مرگ‌ها در ایران، ناشی از آلودگی هوای آزاد است.
بررسی موسسه ملی تحقیقات سلامت همچنین به مطالعه دیگری که اثرات اقتصادی ناشی از آلودگی هوا در جهان را طی دو سال ۱۹۹۰ و ۲۰۱۳ میلادی بررسی کرده، اشاره کرده است. این مطالعه از خسارت اقتصادی ۱۳۹۴۰ میلیون دلاری در سال ۱۹۹۰ و خسارتی معادل ۳۰۵۹۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۳ خبر می‌دهد.
مطالعه کمی‌سازی اثرات سلامتی آلودگی هوای شهر تهران که از سال ۱۳۸۹ به بعد، هر ساله توسط پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام می‌شود، کل موارد مرگ ناشی از همه عوامل در افراد ۳۰ ساله به بالا در شهر تهران را معادل ۴۰۲۳ مورد در سال برآورد کرده و مهم‌ترین علت مرگ ناشی از آلودگی هوای آزاد در تهران هم بیماری‌های قلبی بوده است.
از سوی سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷ (سال جاری) آلودگی هوای آزاد و داخل نیز بررسی شده است. میانگین نرخ مرگ ناشی از آلودگی هوا به‌ازای ۱۰۰ هزار نفر در بین کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا معادل ۱۰۳.۵۶، در کشورهای منطقه چشم‌انداز در حدود ۹۶.۲ و در منطقه مدیترانه شرقی ۹۶.۶ است. بر اساس نتایج این گزارش، نرخ مرگ در ایران نسبت به میانگین نرخ مرگ هر سه گروه کشورهای بررسی‌شده، پایین‌تر بوده است.
بنابر اعلام موسسه ملی تحقیقات سلامت، آمار ارائه شده در همه مستندات تقریبا به هم نزدیک است و بین آنها هم‌خوانی وجود دارد. اما آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، این است که سیاست‌گذاران و مدیران اجرایی کشور، به این موضوع واقف باشند که با کاهش آلودگی هوا می‌توان از حدود ۳۰ هزار مورد مرگ جلوگیری کرد و با توجه به این‌که حدود ۲۳ درصد از موارد مرگ، با کاهش آلودگی هوا و سایر عوامل خطر محیطی قابل پیشگیری است، توجه به این موضوع باید در سرلوحه برنامه‌های کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر کشور قرار گیرد.
همچنین با توجه به این‌که براساس سند چشم‌انداز، جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ باید کشوری باشد برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت اجتماعی، فرصت‌های برابر و محیط زیست سالم، ضرورت برنامه‌ریزی برای کاهش آلودگی هوا به‌منظور دستیابی به جایگاه مطلوب کشور، ضروری است.