روزنامه ایران در گفت و گو با اعضای فراکسیون امید از بیم و امید برای انتشار اسامی این فراکسیون نوشت: انتشار اسامی اعضای فراکسیون امید فایده‌ای دارد یا نه؟ این سؤالی است که هنوز اصلاحطلبان مجلس پاسخی یکدست به آن ندارند.
در ادامه این گفت و گو می خوانیم: برخی از خیلی وقت پیش اصرار دارند که این اتفاق بیفتد و برخی دیگر هم می‌گویند این کار به صلاح فراکسیون نیست. در میان این بحث قدیمی و سابقه‌دار به نظر می‌رسید در هفته‌های اخیر تعداد نمایندگان اصلاح‌طلب مایل به انتشار اسامی اعضای فراکسیون امید در حال افزایش باشد. چه اینکه علیرضا رحیمی، عضو هیأت رئیسه فراکسیون امید در همین رابطه در گفت‌وگو با «ایران» از اجماع میان اعضای هیأت رئیسه فراکسیون امید برای انتشار اسامی اعضای این مجموعه خبر می‌دهد. هر چند او نیز می‌گوید هنوز زمان دقیق این اتفاق مشخص نیست اما به طور مشهودی در هفته‌های اخیر تعداد موافقان این کار بیشتر شده است.
اکنون سؤال اساسی این است که احتمالاً تعداد اعضای فراکسیون امید چند نفر خواهند بود؟ اما تا روزی که اسامی اعضا به صورت رسمی از سوی فراکسیون اعلام نشود، تمام پاسخ‌ها به این پرسش چیزی فراتر از یک حدس و گمان نیستند. هنوز هم ملاک اعضای فراکسیون امید همان عدد 103 نفری است که در انتخابات رئیس مجلس و رقابت بین عارف و لاریجانی، به نفع گزینه اول رأی دادند. اگر تعداد اعضای رسمی و قطعی بالاتر از این عدد اعلام شود، می‌تواند یک نقطه امیدوارکننده برای فراکسیون امید فرض شود. هر چند که هنوز ابهام‌هایی نیز دارد. به طور مثال بیش از دو هفته قبل بود که برخی اعضای هیأت رئیسه فراکسیون امید زمانی بین دو تا 10 هفته را برای اعلام اسامی تعیین کرده بودند اما گذر از این موعد زمانی و پشت سر گذاشتن آن هم باعث نشد تا این اتفاق رخ دهد. با این سابقه هیچ هم بعید نخواهد بود که در آینده نیز وعده‌های فراکسیون امید برای انتشار اسامی اعضایش بر زمین بماند.
** مخالفانی که موافق شدند
در چند هفته اخیر تعدادی از نمایندگانی که پیشتر مخالف انتشار رسمی اسامی اعضای فراکسیون امید بودند، به صف موافقان این اقدام پیوستند. شاید مهمترین این چهره‌ها محمدرضا تابش، نایب رئیس فراکسیون امید باشد. شاید این تغییر عقیده در میان اعضای فراکسیون امید شایعاتی که در همین هفته‌ها عنوان می‌شد را تأیید کند؛ شایعاتی مبنی بر اینکه تعدادی از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس هم بدون اعلام به فراکسیون امید، فرم عضویت در فراکسیون مستقلین را هم امضا کرده‌اند و الان به صورت همزمان عضو هر دو فراکسیون هستند. اما به جز این شایعات تأیید نشده، اخبار رسمی هم حکایت از فاصله گرفتن بیشتر دو فراکسیون مستقلین و امید از هم داشت. حدود یک ماه پیش بهروز نعمتی اعلام کرد که طیف نزدیکان علی لاریجانی در پی تأسیس یک حزب هستند تا به صورت مستقل در انتخابات شرکت کنند و همزمان غلامعلی جعفرزاده، نایب رئیس فراکسیون مستقلین نیز انتقاداتی تند را علیه فراکسیون امید مطرح کرد. تا قبل از این دست اظهارات، خیلی از اعضای فراکسیون امید و از جمله محمدرضا تابش معتقد بودند که نباید فاصله بین مستقلین و اصلاحطلبان زیادتر شود و از همین زاویه با اعلام اسامی اعضای پای کار فراکسیون امید مخالفت می‌کردند. حالا او امروز معتقد است که اعلام اسامی فراکسیون می‌تواند به ادامه کار اصلاحطلبان در مجلس کمک هم بکند. تابش در این رابطه به «ایران» می‌گوید: «برخی فعل و انفعالات، فضاسازی و فشارها و اعمال برخی مسائلی که متناسب با شأن و شخصیت یک نماینده نبود، باعث شد که از انتشار فهرست در آن مقطع خودداری کنیم.» تابش می‌گوید حالا اکثریت فراکسیون به این نتیجه رسیده‌اند که لیست اعضا منتشر شود. علیرضا رحیمی، دیگر عضو هیأت رئیسه فراکسیون هم در همین رابطه به «ایران» می‌گوید: «ما از یک جایی به بعد برای تصمیم‌گیری‌هایمان نیاز داریم که بدانیم دقیقاً باید روی چند نفر حساب کنیم. در مقاطعی بوده که ما بر اساس حدس و گمانی که از تعداد اعضای خود داشتیم تصمیمی گرفتیم که بعد دیدیم برخی از آن افراد در عمل با ما همراهی نداشته‌اند.» اما اگر تعداد اسامی اعضا زیر عدد 103 نفر برود آیا لطمه‌ای برای حیثیت فراکسیون امید نخواهد بود؟ علیرضا رحیمی معتقد است که پاسخ این سؤال منفی است. او می‌گوید: «حتی اگر تعداد اسامی که اعلام می‌کنیم 20 یا 30 نفر هم کمتر از 103 نفر باشد، باز هم در درازمدت این به نفع ماست. چون بر اساس واقعیت‌های مشخص تصمیم می‌گیریم و این کار خروجی فراکسیون را بهبود می‌بخشد و افزایش کارآمدی قطعا در درازمدت به نفع فراکسیون و سبد رأی آن خواهد بود.»
** مصوبه هیأت رئیسه فراکسیون برای اعلام تعداد اعضا
آنطور که برخی از اعضای ارشد فراکسیون امید به «ایران» اطلاع داده‌‌اند، موضوع انتشار اسامی اعضای فراکسیون در هیأت رئیسه این مجموعه نهایی شده و این هیأت رئیسه تصویب کرده که مقدمات این اقدام آماده شود. اما در تصمیمی که اعضای هیأت رئیسه فراکسیون گرفته‌اند اشاره‌ای به زمان مشخصی برای این کار نشده است. هر چند برخی از اعضای هیأت رئیسه فراکسیون امید همچون رحیمی و پارسایی به «ایران» گفته‌اند که احتمال دارد تا دو هفته دیگر این لیست منتشر شود اما آنها هم این تبصره را به سخنان خود اضافه کرده‌اند که باید جایی هم برای احتمال منتفی شدن این تصمیم کنار گذاشت. این منتفی شدن اما همیشگی نیست. چرا که همین نمایندگان توضیح می‌دهند که شاید فقط زمان این اقدام قدری تغییر کند اما اصل ماجرا پا برجاست.
** حمایت‌های بیرون مجلس
همزمان با تحولات داخل مجلس برای اعلام اسامی اعضای فراکسیون امید، فعالان سیاسی اصلاح‌طلب در بیرون از مجلس هم از این موضوع استقبال کرده و حتی آن را ضروری خوانده‌اند. از جمله این چهره‌ها می‌توان به حسین کاشفی عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، محسن رهامی فعال سیاسی اصلاح‌طلب، عبدالله ناصری عضو بنیاد باران و جلال جلالی زاده نماینده اسبق مجلس اشاره کرد. در این میان محسن رهامی به «ایسنا» گفته که «انتشار اسامی اعضای فراکسیون امید، نظارت عمومی ایجاد می‌کند» و «از سویی رفتار و مواضع این اعضا نیز از سوی اصلاحطلبان رصد شده و برای انتخابات بعدی براساس همین نظارت و رصد، تصمیم گرفته می‌شود که افراد در لیست‌های انتخاباتی قرار بگیرند یا خیر. مردم هم بر رفتار نمایندگان خود نظارت خواهند داشت و فشار افکار عمومی شاید موجب شود که نمایندگان به تعهدات فراکسیونی خود عمل کنند.» عبدالله ناصری هم مانند رهامی این اقدام را در راستای شفاف‌سازی و به نفع فراکسیون امید دانسته و گفته است: «به عنوان یک شهروند اصلاح‌طلب هیچ توجیهی نمی‌توانم بیاورم و خود را قانع کنم که این اسامی منتشر نشود. نمی‌دانم چه نگرانی از این مسأله وجود دارد و دوستان فراکسیون امید چه توجیه قانع‌کننده‌ای برای خود دارند.» حسین کاشفی هم به فراکسیون امید توصیه کرده که این اسامی هر چه زودتر منتشر شوند.
** گمان‌هایی درباره تعداد امیدی‌ها
در این میان هر چند هیچ اظهارنظر قطعی درباره تعداد اعضا وجود ندارد اما بیشتر گمانه‌زنی‌ها عدد اعضای فراکسیون امید را حدود 90 نفر عنوان می‌کند. در بیرون از مجلس چهره‌هایی چون رهامی و ناصری به این عدد اشاره کرده و گفته‌اند که احتمالاً اعضای پای کار فراکسیون خیلی کمتر یا بیشتر از 90 نفر نباشند. این عدد آنجا قابل تأمل می‌شود که حدس و گمان‌های داخل فراکسیون هم متوجه همین عدد است. علیرضا رحیمی در گفت‌وگو با «ایران» هر چند تأکید می‌کند که هنوز آمار دقیق تعداد اعضا مشخص نیست اما احتمالاً تعداد نمایندگان این فراکسیون چیزی بین 90 تا 100 نفر باشد. بهرام پارسایی، سخنگو و عبدالکریم حسین‌زاده، نایب رئیس فراکسیون هم عددی در همین حد و حدود را برای تعداد اعضای فراکسیون امید حدس می‌زنند. اما مصطفی کواکبیان هم معیار جالبی برای سنجش اعضای فراکسیون امید دارد؛ تعداد امضاهای تذکر نمایندگان به ممنوع‌التصویری رئیس دولت اصلاحات. تعدادی که عدد 86 را نشان می‌دهد. او به «ایران» می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم که تعداد اعضای واقعی فراکسیون که همزمان در فراکسیون مستقلین نباشند، چندان بیشتر از همین عدد 86 نفر شود و حدس من این است که اگر اسامی هم اعلام شوند تعداد اعضای فراکسیون امید زیر 90 نفر و روی همین تعداد خواهد بود.» این تا اینجای کار تنها ملاکی است که برای حدس زدن تعداد اعضای فراکسیون امید مطرح شده، البته به جز ملاکی که اوایل مجلس مطرح بود؛ 103 رأی به ریاست عارف در رقابت با لاریجانی. آرایی که به نظر می‌رسد در فاصله یک سال و نیم بعد از تشکیل مجلس ریزش کرده باشند.
** گام اول برای تعاملات فراکسیونی
روزنامه ایراندر ادامه این گزارش در گفت وگو با قاسم میرزایی نیکو، عضو شورای مرکزی فراکسیون امید نوشت:
** شما موافق انتشار اسامی اعضای فراکسیون امید به صورت عمومی هستید؟
بله قطعاً با این کار موافق هستم و فکر هم می‌کنم با چنین کاری تکلیف خیلی چیزها مشخص می‌شود. اینکه ما چقدر رأی در مجلس داریم یا اینکه بعد از تشکیل مجلس چند نفر از مجموعه امید جدا شدند و با ما همراهی نکردند؛ این موضوع برای برنامه‌ریزی‌های خود فراکسیون هم واجب و ضروری است. من در همان مقطع رأی اعتماد به مجلس و اتفاقی که بر سر آقایان بی‌طرف و آذری جهرمی افتاد، اعلام کردم که باید اسامی را منتشر کنیم. چون به هر حال رأی‌دهندگان به لیست امید در تریبون مجلس از ما توقعاتی دارند که باید برآورده شوند و اگر زمین بمانند، پای بی تأثیر بودن فراکسیون نوشته می‌شود که نهایتاً به معنای بی تأثیر بودن رأی رأی‌دهندگان است و اگر این تصور ایجاد شود برای اساس دموکراسی در این کشور هم چیز بدی است؛ اتفاقاتی نظیر رأی نیاوردن آقای بی‌طرف اصلاً به دلایل دیگری رخ داد اما خیلی‌ها گفتند نتیجه انفعال فراکسیون بود که اینچنین نبود.
** برخی نگران هستند که این اتفاق باعث رودررویی بیشتر با طیف‌های دیگر مجلس شود و این به سود کشور نیست؟
من چنین ارزیابی ندارم. ما قرار است شفاف کنیم که چند نفر هستیم و این تازه قدم اول و مرحله اول از شروع یک همکاری شفاف است. برای تن دادن به یک همکاری نیاز است تا طرفین موقعیت و وضعیت همدیگر را بدانند و به آن آگاه باشند تا بتوانند تصمیم بگیرند. انتشار اسامی به مفهوم قبیله‌ای شدن مجلس و رودر رویی این قبیله‌ها با هم نیست، اتفاقاً به این معناست که گروه‌های سیاسی بیایند داشته‌های خود را روی میز بگذارند و براساس آن همکاری‌ها و حتی رقابت‌ها شکل بگیرد.
** شما فکر می‌کنید چه زمانی این اسامی منتشر شوند؟
اصل موضوع در هیأت رئیسه به تصویب رسیده اما برای زمان آن تصمیم‌گیری نشده است. این موضوع باید در هیأت رئیسه تعیین تکلیف شود.
** با توصیفی که شما از لزوم همکاری‌های داخل مجلس داشتید، فکر می‌کنید همکاری با طیف مستقلین و نزدیکان آقای لاریجانی را هم ادامه دهید یا خیر؟
بعید می‌دانم این همکاری ادامه نداشته باشد. مجلس دارای یک فرآیند قانونگذاری و مسیر کاری مشخص است. این شرایط و وضعیت ایجاب می‌کند که افراد با هم همگام باشند که برای سرنوشت مردم تصمیم درست بگیرند. البته در بعضی مسائل خاص سیاسی گاهی اختلاف نظرهایی وجود دارد اما همه در مسائل مشترک و عمده که جنبه ملی دارند، هم‌نظر هستند.
** انتشار اسامی اقدام مثبتی نیست
همچنین این روزنامه در گفت و گو با محمود صادقی، عضو فراکسیون امید نیز نوشت:
** شما از جمله نمایندگانی بودید که یک ماه قبل صراحتاً با انتشار اسامی اعضای فراکسیون امید مخالفت کردید. هنوز هم بر این موضع هستید؟
بله. فکر می‌کنم تغییری در شرایط ایجاد نشده که نظرم را به نوعی عوض کنم. معتقدم این کار برای کارآیی مجلس و فراکسیون امید کار مناسبی نیست. به هر حال مقدمات تعیین لیست امید در مجلس هم از ابتدا مشخص بود، در مرحله دوم راهبرد اصلاحطلبان و شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان بر این نبود که اصلاحطلبان 100 درصد در لیست قرار گیرند، در واقع از همان ابتدا راهبرد این بود که اصولگرایان میانه هم در لیست جایی داشته باشند. ما باید این را دوباره برای رأی دهندگان خود توضیح دهیم و بگوییم چرا مجبور به چنین کاری شدیم. باید بگوییم چه شد که لیست امید به شکلی بسته شد که برخی اعضا بعد از ورود مجلس وارد فراکسیون امید نشدند. در آن مقطع ما می‌خواستیم از ورود تندروها به مجلس تا جای ممکن جلوگیری کنیم که این اتفاق هم افتاد. هدف اصلی تشکیل یک مجلس کاملاً اصلاح‌طلب نبود، هر چند این موضوع مطلوب ما بود اما شرایط تحققش در آن مقطع وجود نداشت. همچنین در آن زمان تعهد شفافی از افراد گرفته نشد و بعد از آن نیز انتظار این که در اجرا کاملاً تبعیت کنند، انتظار خیلی واقع‌گرایانه‌ای نیست.
** فکر می‌کنید اثر این اقدام در مجلس چه خواهد بود؟
این اتفاق خواه ناخواه منجر به تقابل‌هایی خواهد شد که الان اصلاً به نفع کشور نیست. من فکر می‌کنم اگر فراکسیون گزارش کار مستمر و شفافی در مقاطع مختلف ارائه کند، خود به خود اعضای وفادار به این فراکسیون هم مشخص خواهند شد. به هر حال نگرانی از این است که افراد عهدشکنی نکرده و شفاف عمل کنند، لذا از طریق روش‌های دیگری می‌توان عمل کرد و به هدف رسید. زیرا روش فعلی می‌تواند باعث تنش، اختلاف و تفرقه شود و پیامدهای منفی آن از پیامدهای مثبتش بیشتر است. ضمن اینکه ما در لیست امید با اعتدالیون و اصولگرایان معتدل ائتلاف کرده بودیم نه با یک گروه دیگر از اصلاحطلبان. خیلی طبیعی است که با آنها در برخی مقاطع تفاوت نظر داشته باشیم.
** اگر نهایتاً تصمیم بر این شد که لیست منتشر شود، واکنش شما چه خواهد بود؟
اگر تصمیم جمعی بر این باشد، باید تمکین کنم و این لازمه کار تشکیلاتی است. اما قطعاً نظر خودم را هم به اعضای مؤثر و تصمیم‌گیر منتقل می‌کنم.