ایران و دوگانه نظامی- دیپلماتیک در کاخ سفید

وزیر دفاع آمریکا دو روز پس از نمایش رسانه ای نماینده این کشور در سازمان ملل با مضمون انتقال موشک از ایران به یمن، هرگونه احتمال اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران را رد کرد. اظهارات این مقامات آمریکایی از دید برخی ناظران نشانگر اختلافات درونی کاخ سفید و از منظری دیگر اجزای سیاستی هماهنگ و زمانبر برای اجماع سازی علیه تهران است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، تکه پاره های هواپیمایی بدون سرنشین، راکت ضدتانک، قطعات تسلیحاتی کنترل از راه دور و از همه مهمتر استوانه ای چند متری و سوخته اجزای صحنه آرایی روز پنجشنبه «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل پیش چشم خبرنگاران بود.

هیلی دو روز پیش در یک پایگاه نظامی حومه پایتخت، با این صحنه آرایی بر پس زمینه ای سیاه، مدعی ارسال تجهیزات نظامی به ویژه موشک از ایران به یمن شد. وی با اشاره به استوانه سوخته پشت سرِ خود، آن را موشک ایرانی خواند که سیزدهم آبان از سوی انصارالله یمن به فرودگاه ریاض شلیک شده است.

نماینده آمریکا در سازمان ملل کوشید با نمایش نشان گروه های صنعتی- نظامی همچون شهید باقری و شهید همت بر لاشه تجهیزات و جنگ افزارهای یاد شده و چند تصویر از رسانه های ایران، زمینه های باورپذیری ادعای خود را ایجاد کند.

همزمان با طرح این ادعا بود که جانشین سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد اظهار داشت مدارک قابل اعتنایی برای تعیین کشور سازنده موشک های شلیک شده به عربستان وجود ندارد.

پیش از آن نیز گروه حقیقت یاب شورای امنیت نظر خود را درباره ماهیت موشک انصارالله به مقصد فرودگاه ملک خالد ریاض اعلام داشته بود. این هیات نوزدهم آبان ماه در نامه ای که به دیپلمات های این شورا تسلیم داشت، تصریح کرد هیچ سندی مبنی بر اثبات ادعای سعودی ها در زمینه مسوولیت ایران در حمله موشکی یمنی ها به دست نیاورده است.

برخی منابع آمریکایی با استناد به گزارش این هیات نوشتند بازرسان سازمان ملل در مورد نقش ایران در ساخت موشک انصارالله به جمع بندی خاصی نرسیده و حتی قطعاتی آمریکایی را در آن یافته اند.

با توجه به سستی ادعای هیلی، حتی دوستان غربی واشنگتن نیز چندان با اتهامات آمریکایی- سعودی همراهی نکرده و به ابراز نگرانی در زمینه توسعه فعالیت های موشکی ایران بسنده کردند. به این ترتیب، مقامات ریاض بیشترین استقبال را از نمایش پنجشنبه شب هیلی به عمل آورند.

در دیگر جناح جبهه ضدایرانی، مقامات صهیونیستی وارد عمل شده و کوشیدند برنامه موشکی ایران را خطری پیش روی ثبات منطقه قلمداد کنند. «یسراییل کاتز» وزیر اطلاعات رژیم صهیونیستی اواخر هفته گذشته ضمن تقدیر از شخصیت «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی و دعوت از وی برای سفر به سرزمین اشغالی، درباره فعالیت های موشکی ایرانی در محیط پیرامون این سرزمین به خصوص لبنان هشدار داد. به گفته وی ریاض و واشنگتن باید ائتلافی راهبردی را علیه تهران پدید آورند.

دور تازه ایران هراسی مثلث یادشده به ویژه اظهارات نیکی هیلی، از سوی مقامات کشورمان بی پاسخ نماند؛ از جمله نماینده ایران در سازمان ملل شواهد مورد نظر هیلی را ساختگی خواند و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نمایش هیلی را مشابه صحنه سازی دیپلماتیک واشنگتن در آستانه حمله سال 2003 آمریکا به عراق دانست.

اظهارات امروز «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا در زمینه رد هرگونه احتمال اقدام نظامی علیه ایران از دید برخی تحلیلگران نشان داد که ادعاهای هیلی در میان هیات حاکمه آمریکا نیز چندان مشتریان پروپا قرصی ندارد و سررشته تلاش ها برای اعمال فشار مضاعف بر تهران را می توان در دست «دونالد ترامپ» و سپس گماشتگان تندرو وی در نهادهای مختلف سیاسی و دیپلماتیک دید.

از این منظر، شکاف دیدگاه و رویکردهای سیاست خارجی آمریکا از موضوعاتی چون پایبندی برجام به سایر حوزه ها تسری یافته است. به نوشته رسانه های آمریکایی، در جریان تصمیم جنجالی ترامپ در انتقال سفارت این کشور از تل آویو به بیت المقدس و شناسایی این شهر به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بار دیگر اختلاف نظر جدی مقاماتی چون وزیر دفاع، وزیر امور خارجه و رییس سازمان اطلاعات مرکزی با ترامپ و کمیته ویژه وی درباره فلسطین آشکار شد؛ کمیته ای متشکل از چهره هایی چون «جرد کوشنر» داماد ترامپ و «دیوید فریدمن» سفیر آمریکا در تل آویو که ماموریت یافته اند روند راکد سازش را به سرانجام برساند.

به این ترتیب گروهی از ناظران بر این نکته اتفاق نظر یافته اند که در موضوعات گوناگون خاورمیانه ای و بین المللی نظیر بحران شبه جزیره کره، روند واگرایی میان دولتمردان آمریکایی در حال افزایش است و اظهارات تازه متیس را نیز می توان بر این مبنا مورد تحلیل قرار داد.

در زاویه ای متفاوت، گروهی از ایجاد نوعی تقسیم کار میان مقامات کشورهای جبهه ضدایرانی سخن به میان می آورند. از این زاویه دید، آمریکایی ها و متحدان منطقه ای واشنگتن با توجه به واقعیت های خاورمیانه و جایگاه جمهوری اسلامی ایران، در عمل نقشه راهی در زمینه اقدام یا تهدید نظامی- امنیتی علیه کشورمان نداشته و بازگرداندن فضایی مشابه دوره تحریم های هسته ای را خواهانند.

به عقیده این گروه از ناظران، هدف اصلی اقداماتی نظیر نمایش هیلی، ایجاد چهره ای تهدیدزا برای ایران و اقناع کشورهای اروپایی و منطقه برای اقدام علیه تهران است. به عبارتی، در شرایطی که سیاست تعاملی و تنش زدایی جمهوری اسلامی ایران راه را بر بسیاری از توطئه ها بسته و ایران هراسی دشمنان را ناکام گذاشته، فرایندی زمانبر برای اثبات انگاره تهدید امنیتی جمهوری اسلامی ایران برای منطقه آغاز شده است. همچنان که متیس گفته است اقدامات دیپلماتیک برای عیان ساختن اهداف ایران کفایت می کند.

به همین خاطر، هیلی از راه های ممکن برای اثبات اقدام ایران در نقض تعهدات بین المللی و مصوبات شورای امنیت به ویژه قطعنامه های 2231 (در ارتباط با توافق هسته ای و فعالیت های موشکی ایران) و 2216 (مبنی بر ممنوعیت انتقال سلاح به انقلابیون یمن) ورود یافته و حتی پیش از این جمهوری اسلامی ایران را به واسطه حمایت از حزب الله لبنان، ناقض قطعنامه های شورای امنیت درباره این کشور خوانده است.

نکته دیگری که برخی صاحبنظران در این ارتباط به آن اشاره دارند، اهدافی است که آمریکا از رهگذر ادعای تهدیدزایی موشک های ایرانی برای تضعیف و بازنگری در برجام دنبال می کنند. بر اساس این انگاره، در شرایط ناهمسویی 1+5 و حتی کنگره با دولت آمریکا، موضوع فعالیت های موشکی ایران به تنها دستاویز مقامات کاخ سفید مبدل شده تا با آوردن نمایندگان تهران پای میز مذاکرات مجدد، وعده های ضدبرجامی ترامپ را به تحقق نزدیک سازند.