احمدی نژاد، مشایی و بقایی؛ از «کلیپ درخت» تا «زنبیل قرمز»/ اقدامات پوپولیستی و ردگم کنی «بهاری‌ها» تا کجا جواب می‌دهد؟

محمود احمدی نژاد با انتشار نامه ای سرگشاده، موارد اتهامی حمید بقایی را در آن منتشر و ضمن رد تخلف بودن آنها، برخی موارد آن را شخصا بر عهده گرفته است.

به گزارش «انتخاب»، موارد نه‌گانه‌ای که احمدی نژادد به دآنها اشاره کرده همگی اقتصادی هستند؛ این در حالی است که پیشتر حمید بقایی مدعی شده بود پرونده او سیاسی است. با این وجود، فارغ از محتوای پرونده و نتیجه دادگاه، آنچه قابل تامل است رفتار سیاسی و نمایشی است که حلقه اول رییس دولت های نهم و دهم در ماه های اخیر و چه بسا در چند سال گذشته به آن متوسل شده‌اند. آخرین نمونه این رفتارها، زنبیلی قرمزی بد که بقایی با خود به دادگاه برده بود.

شکل گیری حلقه اول احمدی نژاد و حذف سایرین
شروع دولت اول محمود احمدی نژاد با پایان دولت دوم او قابل مقایسه نیست. در دولت اول، او با حمایت همه جانبه اصولگرایان اعم از سنتی، محافظه کار و نو اصولگرا، - فارغ از انتقادات مختصر پیش از انتخابات 84 – کار خود را آغاز کرد. کم کم مشخص شد که حلقه اول احمدی نژاد رفقای سابق او هستند که هریک در دوره ای در اردبیل و یا دیگر استان های غربی کشور با او همکار بوده اند.

شاید بتوان سه دسته را در میان اطرافیان احمدی نژاد از هم مجزا کرد. دسته اول با محوریت محمدرضا رحیمی، دومی با محوریت افرادی مانند ثمره هاشمی و علی آبادی و دسته سوم با محوریت مشایی و بقایی. دسته سوم به مرور زمان چنان قدرتی گرفت که نتیجه آن اعلام برائیت احمدی نژاد از فردی مانند محمدرضا رحیمی پس از پایان دوران ریاست جمهوری اش بود.

خود بقایی هم در زمره نزدیک ترین افراد به احمدی نژاد محسوب نمی شد؛ او پس از آغاز به کار دولت دوم احمدی نژاد به ریاست سازمان میراث فرهنگی رسید و وارد هیات دولت شد. واسطه اصلی شناخت احمدی نژاد از بقایی احتمالا مشایی بود؛ بقایی کم کم صاحب نقش و تاثیرگذاری بیشتری در دوره دوم احمدی نژاد شد تا جایی که به اصلی ترین عنصر اجرایی دولت بدل شد؛ در مقابل مشایی نقش محوریت فکری دولت را بر عهده داشت.

فاصله گرفتن از نهادهای رسمی نظام
دولت اول احمدی نژاد تقریبا هیچ مزاحمتی برای اصولگرایان و نهادهای رسمی کشور نداشت؛ احتمالا تنها نهادی که گاهی با برخی تصمیمات او مخالفت می کرد و البته معمولا به جایی هم نمی رسید، مجلس هشتم بود با محوریت علی لاریجانی.

حمایت همه جانبه از شخص احمدی نژاد، اعطای القاب عجیب و بی سابقه به او و دولتش از سوی شخصیت های مشهور اصولگرا و متعاقب آن اتفاقات سال 88 باعث ایجاد یک فضای سفید و سیاه در جامعه نسبت به رییس دولت وقت شد. تقریبا نگاه خاکستری و بینبینی به احمدی نژاد وجود نداشت؛ او یا سفید سفید بود و یا سیاه سیاه.

از سال دوم دولت دوم احمدی نژاد با قدرت گرفتن طیف مشایی در دولت، انتقادات محدود برخی اصولگرایان آغاز شد؛ از آن پس روند فاصله گرفتن احمدی نژاد و حلقه اول او از برخی نهادهای رسمی کشور از جمله مقابله با دو قوه دیگر آغاز شد. غائله یکشنبه سیاه مجلس اوج این این تقابل بود.

اینکه این فاصله گذاری در آن دوره، آگاهانه بود یا ناخواسته چندان اهمیتی ندارد؛ آنچه مهم است اینکه احمدی نژاد و حلقه اول اطرافیانش، پس از پایان دولت، آگاهانه قصد داشتند به چالش و درگیری با شخصیت های رسمی و نهادهای کشور بپردازند. اوج رفتارهای نامتعارف احمدی نژاد، ثبت نام او در انتخابات 96 بود در حالی که به صراحت از این کار منع شده بود. در کنار این موضوع، احمدی نژاد تا کنون از درخواست مناظره با روحانی و نامه نگاری پرحاشیه با رییس دستگاه قضا به عنوان مهمترین اقدامات خارق عادت خود دریغ نکرده است.

پوپولیسم؛ از کلیپ درخت تا زنبیل
رفتارهای نامتعارف احمدی نژاد و یارانش در ماه های منتهی به انتخابات 96 به اوج خود رسید. او به همراه مشایی و بقایی، در اقدامی بی سابقه کلیپی سه نفره در باره درختکاری ساختند و در آن بر اسم رمز خود در سال های اخیر یعنی «بهار» بارها تاکید کردند.

ماجرای دادگاه بقایی تا کنون محمل بسیاری از اتفاقات ریز و درشت و عرض اندام احمدی نژاد، بقایی و مشایی بوده است. هنگام آزادی او از زندان، اعلام شد که مبلغ وثیقه از طریق کمک های مردمی تامین شده است؛ پیش از آن، در رسانه های آنها فراخوانی برای این کار داده شده و به مرور مبالغ اندکی را که به آنها کمک شده بود منتشر کرده بودند اما ریز کمک های مردمی را هرگز.

ادعای مذکور بر پایه اصلی است که طیف احمدی نژاد در سال های اخیر ادعا کرده اند به آن متوسل شده اند؛ یعنی اتکا به مردم و نه هیچ ارگان یا نهادی در قدرت.
آخرین مورد از این اقدامات پوپولیستی در دادگاه اخیر بقایی رخ داد؛ او با زنبیلی قرمز و پلاستیکی به دادگاه و پس از خروج از دادگاه، سخنرانی پرطمطراقی کرد و مدعی شد بی‌گناه است. زنبیل او اما بیش از آنکه محتوی اشیاء به دردبخوری برای تبرئه او باشد، صرفا وسیله ای بود برای رد گم کنی از اصل ماجرای دادگاه. دادگاهی که او ادعا دارد سیاسی است و مقام های قضایی اعلام کرده اند اقتصادی است.

اینکه رفتارهای توده پسند این طیف تا کجا پاسخ خواهد داد و بررسی دقیق تر پرونده های آنان قضاوت مردم درباره این طیف را به چه سمت و سویی خواهد برد، به زودی مشخص خواهد شد.