آیا همه‌پرسی کردستان عراق نفت را هر روز گران‌تر از دیروز می‌کند؟

 

در حالی که تهدید اخیر ترکیه برای جلوگیری از صادرات نفت اقلیم کردستان و درخواست عراق برای بایکوت خرید نفت این منطقه، به افزایش قیمت‌های نفت در روزهای گذشته کمک کرد اما تصور نمی‌رود تحولات اخیر به عامل بلندمدت در حمایت از قیمت‌ها تبدیل شود.

به گزارش ایسنا، ترکیه و عراق پس از این که اقلیم کردستان همه‌پرسی استقلال را برگزار کرد، فشار بر این منطقه نیمه خودمختار را افزایش دادند. رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه تهدید کرد مانع صادرات نفت اقلیم کردستان خواهد شد که از خاک این کشور انجام می‌شود، در حالی که بغداد خواستار بایکوت بین‌المللی فروش نفت اقلیم کردستان شده است.

به نظر می‌رسد مردم کردستان عراق به اتفاق آرا در همه‌پرسی روز دوشنبه به استقلال رای داده و منتظر نتایج نهایی هستند، اما دولت اقلیم کردستان اعلام کرده که این همه‌پرسی که از نظر بین‌المللی به رسمیت شناخته نخواهد شد، نقطه آغازی برای مذاکرات با بغداد است و نقطه اوج استقلال واقعی به‌شمار نمی‌رود.

رییس جمهور ترکیه این همه‌پرسی را غیرقانونی، پوچ و خالی خوانده و تهدید کرد: صادرات نفت اقلیم کردستان را که از طریق خط لوله به بندر سیهان ترکیه منتقل می‌شود را مسدود خواهد کرد. این همه‌پرسی همچنین مورد مخالفت ایران و آمریکا قرار گرفت که معتقد بودند این اقدام منطقه را بی‌ثبات خواهد کرد.

حیدر العبادی، نخست وزیر عراق گفت که کشورهای خارجی نباید از کردستان عراق نفت خریداری کنند و استدلال کرد که اگر فروش نفت تحت نظارت دولت مرکزی عراق انجام نشود غیرقانونی است. عراق از کشورهای همسایه و سایر کشورهای جهان خواست در زمینه مبادی ورودی و نفت با دولت فدرال عراق همکاری کند.

اقلیم کردستان بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در روز یا حدود ۱۵ درصد از کل تولید عراق، نفت تولید می‌کند. بحث برانگیزترین بخش تحت کنترل کردستان، میادین نفتی پیرامون کرکوک است که کردها به دنبال حمله گروه داعش و اشغال این بخش‌ها توسط این گروه تروریستی، در سال ۲۰۱۴ کنترل آن را به دست گرفتند.

آیهام کامل، مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه اوراسیا در مصاحبه با بلومبرگ، گفت: دولت عراق دست روی دست نخواهد گذاشت تا شاهد یکپارچگی کرکوک با کردستان باشد و تحرکاتی که ما شاهد هستیم، تلاش عراق برای به دست گرفتن مجدد کنترل مناطق مورد مناقشه است. درگیری قومی ممکن است بهانه‌ای برای تحرکات گسترده‌تر باشد.

عمده فاینانس اقلیم کردستان از طریق صادرات نفت تامین می‌شود که عمده آن از طریق خط لوله‌ای به مدیترانه انجام می‌شود که از ترکیه عبور می‌کند. اگر ترکیه به تعطیلی صادرات نفت اقلیم کردستان اقدام کند، اقتصاد این منطقه فلج خواهد شد.

تحلیلگران کومرس بانک در یادداشتی نوشتند: اگر این بایکوت موفقیت آمیز باشد، حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز نفت از رسیدن به بازار باز می‌ماند. تهدید بایکوت و همچنین مسدود شدن احتمالی جریان نفت از طریق ترکیه، به افزایش قابل توجه قیمت‌های نفت در دو روز گذشته منجر شد. نفت برنت به بالای ۵۸ دلار در هر بشکه صعود کرد که بالاترین قیمت در بیش از دو سال گذشته بود، در حالی که قیمت‌ها روز سه‌شنبه اندکی کاهش پیدا کرد اما همچنان نزدیک به بالاترین رکورد ۲۶ ماه گذشته ماند.

سناریوی جدی‌تر ممکن است نوعی برخورد نظامی میان کردستان عراق و ترکیه باشد. ترکیه در مرزهای خود با اقلیم کردستان مانور نظامی انجام داده و رییس جمهور این کشور هشدار داده که "ما ممکن است یک شب به یکباره وارد شویم".

مسعود بارزانی، رییس جمهور اقلیم کردستان، خواستار آرامش و مذاکرات دیپلماتیک شده، اما دولت عراق روز سه‌شنبه هرگونه مذاکراتی را رد کرد. به گفته آنتونی اسکینر، مدیر شرکت انگلیسی وریسک مپل کرافت، بارزانی به بازی خطرناکی دست زده است. وی روی این حساب می‌کند که ترکیه، ایران و آمریکا قادر نخواهند بود موضع واحدی را برای تحت فشار قراردادن دولت اقلیم کردستان حفظ کنند.

ترکیه می‌تواند خط لوله حامل نفت کردستان را مسدود کند، اما آنکارا از تعرفه‌هایی که برای اجازه انتقال نفت برای صادرات دریافت می‌کند، سود می‌برد. بغداد نفوذ کمتری دارد بنابراین اگر ترکیه تهدیداتش را عملی نکند، رای استقلال ممکن است به دولت کردستان در مذاکرات با بغداد بر سر تقسیم درآمد که همواره نسبت به آن شکایت داشته و مورد توجه قرار نگرفته، اهرمی فراهم کند. دولت عراق سال‌ها تلاش کرده صادرات نفت اقلیم کردستان را متوقف کند، اما موفق نبوده است.

بر اساس گزارش اویل پرایس، دولت اقلیم کردستان همچنین اخیر برخی از اختلافاتی که با شرکت‌های انرژی فعالیت‌ کننده در این منطقه داشت را حل کرده است و به ساماندهی بدهی‌های خود پرداخته و پرداخت‌هایی را به برخی شرکت‌های حفاری انجام داده است. غول نفتی روس نفت به تازگی اعلام کرده قصد دارد یک میلیارد دلار در کردستان برای احداث یک خط لوله گاز طبیعی سرمایه‌ گذاری کند و همچنین صدها میلیون دلار وام به دولت اقلیم کردستان داده که با فروش آتی نفت پرداخت خواهند شد.

توافق‌های اخیر دورنمای انرژی اقلیم کردستان را تقویت کرده است. مخالفت پیرامون رای همه‌پرسی کردستان عراق به اوج خود رسیده است که به معنای آن است که عامل حمایت کننده برای بالا رفتن قیمت‌های نفت را باید در جای دیگری جست وجو کرد و خریداران نفت نمی‌توانند پیش‌بینی افزایش قیمت‌ها را بر مبنای اختلال عرضه از سوی اقلیم کردستان بنا نهند.