همراهی عجیب رسانه ملی با مداحان بی‌سواد، موجب شده به جای ترویج فرهنگ عاشورا و کربلا فرهنگ این مداحی‌ها ترویج شود/ تنها راه این است که خود روحانیت دست به کار شود

 

حجت الاسلام والمسلمین مسیح مهاجری در روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: سفارش‌های مکرر امام خمینی درباره برگزاری عزاداری سنتی، فلسفه و انگیزه‌ای داشت که با گذشت زمان اهمیت و انگیزه آنهمه اصرار ایشان بر این موضوع فهمیده می‌شود.

آن روز که امام خمینی می‌گفتند: «لازم است در نوحه‌ها و اشعار مرثیه و اشعار ثنای از ائمه علیهم السلام بطور کوبنده فجایع و ستمگری‌های ستمگران هر عصر و مصر یادآوری شود» امروز را می‌دیدند که «مداحان جدیدالاختراع» با هزار بار تکرار کردن «سین سین» به جای خواندن نوحه‌ها و مرثیه‌هائی با مضمون کوبنده فجایع و ستمگری‌های ستمگران، مردم را به بیهوده‌ترین امور سرگرم می‌کنند و بدون آنکه کمترین معرفتی نسبت به فلسفه قیام امام حسین و مبارزات سایر ائمه علیهم السلام به آنها بدهند، بهترین فرصت‌های محرم و صفر و فاطمیه و سایر مناسبت‌ها را از دست می‌دهند. نه فقط فرصت‌ها را از دست می‌دهند، بلکه مراسم عزاداری را به ابزاری برای تخدیر جوانان تبدیل می‌کنند و در بسیاری موارد میان آنها و دین و اخلاق و آداب هم فاصله می‌اندازند.

هنوز از بازداشت چند مداح از همین نوع «جدیدالاختراع» مدت زیادی نگذشته و افکار عمومی با سؤال‌های زیادی درباره اینکه چرا باید در این صنف افرادی وجود داشته باشند که به جرم ارتکاب بدترین تخلفات قانونی و اخلاقی و شرعی بازداشت شوند مواجه است. از این فاجعه بالاتر این است که بعضی از این جدیدالاختراع‌ها تا مرتکب این قبیل ارتکابیه‌‌ها نشوند نمی‌توانند مداحی! کنند. این، یک فاجعه است که دامنگیر جامعه اسلامی و انقلابی ما شده و درحال گسترش و عمیق‌تر شدن است.

در گذشته‌های دور نوحه خوانی و مرثیه خوانی بخشی از عزاداری‌های مرسوم در مناسبت‌های مذهبی بود و مداحان باسواد و باتقوا و متدین، عهده‌دار انجام این کار ارزشمند و تأثیرگذار بودند. در زمان ما نیز هنوز افرادی هستند که سنت مداحی را با همان ویژگی‌ها حفظ کرده‌اند و با خواندن نوحه‌ها و مرثیه‌های پرمغز که حاوی معارف اهل بیت علیهم السلام است به همان راه پرافتخار ادامه می‌دهند. ولی متأسفانه این نسل در حال انزوا یا حتی انقراض است و نسل جدیدالاختراعی میان‌دار عرصه عزاداری شده که نه آن سواد را دارد و نه از آن تقوا و تدین برخوردارند. این نسل که به هر چیزی شباهت دارد غیر از مداح اهل بیت، صرفاً درصدد کسب ثروت و شهرت و نفوذ است و به هیچ چیز رحم نمی‌کند. تعیین تکلیف برای سیاستمداران را حق خود می‌دانند و در ایجاد بدعت‌ها ید طولائی دارند و در این زمینه حتی به فتوای مراجع تقلید و بزرگان کشور نیز پای بندی نشان نمی‌دهند. این درست است که عده‌ای افراد ساده اندیش و بی‌اطلاع از معارف دینی مجذوب این جماعت می‌شوند و مجالسشان حتی از مجالس سخنرانی بعضی از علمای بزرگ هم شلوغ‌تر می‌شود، ولی واقعه این جماعت جدیدالاختراع آنقدر زیاد است که خیل عظیمی از مردم را نسبت به صنف مداح و حتی مجالس عزاداری بدبین یا لااقل بی‌تفاوت کرده است. این بدبینی و بی‌تفاوتی، ضایعه بزرگی است که معلوم نیست در آینده چگونه قابل جبران خواهد بود. ما برای استمرار مکتب اهل بیت به عزاداری‌های سنتی همانگونه که امام خمینی فرمودند نیاز داریم و با زنده نگهداشتن محرم و صفر است که می‌توانیم اسلام اهل بیت علیهم السلام را حفظ کنیم و گسترش بدهیم. ولی با وضعیتی که اکنون عزاداری‌ها با حضور «مداحان جدیدالاختراع» پیدا کرده نه تنها نمی‌توانیم این مکتب پرافتخار را از طریق عزاداری‌ها حفظ کنیم بلکه به سرعت آن را از دست می‌دهیم.

نفوذ «مداحان جدیدالاختراع» این روزها از عرصه عزاداری‌ها فراتر رفته و حتی مجالس ترحیم را نیز قبضه کرده‌اند بطوری که در بسیاری از این مجالس از قرائت قرآن و وعظ و خطابه خبری نیست و همه چیز به مداحانی سپرده می‌شود که مقداری اشعار بی‌محتوا می‌خوانند و حداکثر همتشان این است که جگر صاحبان عزا را آتش بزنند تا نفوذ و شهرت بیشتری به دست بیاورند. فلسفه وجودی برگزاری مجالس ترحیم برای اموات این است که با تلاوت آیات قرآن و موعظه توسط افراد عالم و با معنویت و حضور مردم، اولاً تسکینی برای آلام صاحبان عزا حاصل شود و ثانیاً حضار موعظه شوند و با اندوخته‌ای از معارف قرآن و اهل البیت علیهم السلام از این مجالس خارج شوند. متأسفانه این مجالس اکنون دچار دگرگونی‌های عجیبی شده که هیچیک از این خروجی‌ها را ندارد.

اکنون در آستانه محرم قرار داریم و این روزها پرچم‌های سیاه در هر کوی و برزن به چشم می‌خورند و مردم آماده عزاداری برای شهدای کربلا هستند، ولی متأسفانه حزن و اندوه پیروان واقعی امام حسین علیه السلام بیش از آنکه برای واقعه کربلا باشد برای معرکه گیری‌هائی است که صحنه گردانان بی‌سواد با تحریف‌ها و دروغ‌ها و مطالب بی‌پایه و اساس به راه خواهند انداخت و فرصت طلائی ترویج معارف اهل بیت علیهم السلام را به هدر خواهند داد.

نکته اساسی این است که روحانیت در برابر این ضایعه بزرگ به وظیفه‌ای که برعهده دارد عمل نمی‌کند. هر سال به آستانه ماه محرم که می‌رسیم بزرگان روحانی ما هشدارهائی می‌دهند و توصیه‌هائی برای پرهیز مداحان و منبری‌ها از بیان مطالب بی‌پایه و اساس می‌کنند، اما گوش این جماعت بدهکار این هشدارها و توصیه‌ها نیست. این واقعیت را که هر ساله دافعه مجالس عزاداری درحال افزایش است و جاذبه‌ها کمتر می‌شود را نباید نادیده گرفت. شاید گزارش‌های واقعی به بزرگان نمی‌رسد و توصیف کمیت‌ها معیار رونق این مجالس و محافل قرار می‌گیرد. ما نباید فریب کمیت‌ها و پلوهای نذری محرم را بخوریم و تصور کنیم اقبال به عزاداری حسینی رو به افزایش است. اگر گروه‌های تحقیق و بررسی مرکب از افراد روشن و جامع نگر مأمور بررسی مجالس و محالف عزاداری شوند قطعاً به این نتیجه خواهند رسید که علیرغم ظاهر پرطمطراق عزاداری‌های محرم، این عزاداری‌ها همواره سطحی‌تر می‌شوند و خروجی ناامید‌کننده‌ای دارند. طبعاً موارد استثنا را نباید معیار قرار داد و در این بررسی باید صحنه عمومی جامعه را در نظر گرفت.

نقش رسانه ملی در ترویج مداحی‌های سطحی و پخش بعضی سخنرانی‌های بی‌محتوا و حتی گاهی با محتوای خلاف را در به وجود آمدن وضعیت نامطلوب عزاداری‌ها نباید نادیده گرفت. رسانه ملی در دهه‌های اول بعد از پیروزی انقلاب با پخش سخنرانی‌های پرمحتوا و مداحی‌های اصیل، نقش مهمی در ترویج فرهنگ عاشورا داشت، ولی در دهه‌های اخیر این نقش کم رنگ شد. در یک دهه گذشته همراهی عجیب رسانه ملی با مداحان بی‌سواد و پخش مطالب بی‌محتوا، سطحی و حتی خلاف موجب شده این رسانه به جای آنکه فرهنگ عاشورا و کربلا را ترویج کند به ترویج‌کننده فرهنگ مداحی‌های جدیدالاختراع تبدیل شود.

با توجه به اینکه مسئولان رسانه ملی به هشدارها و توصیه‌های بزرگان حوزه توجه نکرده اند، به نظر می‌رسد تنها راه این است که خود روحانیت دست به کار شود و تدابیر عملی و کارسازی برای دردست گرفتن کنترل مجالس عزاداری بیاندیشد و به وضعیت اسفبار کنونی خاتمه دهد.