پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : روند کاهشی نرخ دلار که از هفته گذشته متوقف شد در اولین روز هفته جاری با رشد 15 تومانی رکورد زد. نرخ دلار در حالی روز گذشته به کانال 3820 تومان وارد شد که در طول سال 96 بیشترین رقم قیمتی را تجربه کرد.
به گزارش انتخاب به نقل از جهان صنعت، قیمت دلار که هفته گذشته را با رقم 3785 تومان آغاز کرد، با عبور از مرز 3800 تومان در پایان هفته گذشته، به نرخ 3805 تومان رسید و روز گذشته با 15 تومان افزایش به 3820 تومان دست یافت. این در حالی است که قیمت یورو نیز از 4440 تومان در آغاز هفته گذشته، به 4585 تومان در طول یک هفته رسید. قیمت پوند نیز با 63 تومان افزایش در طول یک هفته از 4913 به 4976 تومان رسید.
این در حالی است که قیمت سکه در بازار تهران نیز تحت تاثیر افزایش دلار با افزایش چند هزار تومانی در انواع سکه‌های تمام، نیم و ربع بهار آزادی مواجه شده است.
این افزایش ناگهانی در بازار ارز و سکه در حالی رخ می‌دهد که از آغاز سال 96 تا‌کنون شاهد نوسانات خاصی در بازار نبوده‌ایم و هیجانات سیاسی و اقتصادی از جمله انتخابات ریاست جمهوری یا مباحث پیرامون تک‌نرخی کردن ارز نیز نتوانست تاثیر منفی بر بازار بگذارد و در طول ماه‌های اخیر ثبات نسبی در قیمت‌ها در مبادلات ارزی وجود داشته است.
با این حال به نظر می‌رسد دولت و بانک مرکزی از ابزارهای دستوری و تثبیت‌کننده نرخ ارز استفاده می‌کنند و به همین دلیل بازار تحت فشارهای موقتی قرار دارد که هر لحظه خطر رها شدن فنر نرخ ارز را محتمل می‌سازد.
اگرچه در دولت‌های نهم و دهم با افزایش سه برابری نرخ ارز و سکه در کشور، رکورد نوسانات و هیجانات بازار شکسته شد و بحران‌های عمده‌ای در زمینه پولی و بانکی گریبانگیر اقتصاد ایران شده بود اما دولت یازدهم با تجربه به دست آمده از بی‌ثباتی اقتصاد در طول سال‌های گذشته و صدمات جبران‌ناپذیر آن بر جامعه کشور، به دنبال تثبیت و از بین بردن نوسانات در بازار بود و اگرچه در یک برهه زمانی در سال 95، با رشد شدید قیمت‌ها و رسیدن دلار به کانال 4200 تومانی مواجه شد اما توانست با مدیریت بازار از طریق ورود بانک مرکزی، قیمت‌ها را به نرخ سابق خود بازگرداند. این در حالی است که دولت یازدهم با نزدیک شدن به پایان دوران چهار ساله خود، نرخ ارز و سکه را بدون افزایش قیمت خاصی نسبت به زمان آغاز کار خود حفظ کرده است.
اما بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار عقیده دارند ادامه رویه حفظ قیمت دلار و دیگر ارز‌ها از سوی دولت ادامه‌دار نخواهد بود و روزی دوباره شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار خواهیم بود و تجربه کشور در این زمینه نیز نشان داده است که نوسان قیمتی امری طبیعی و اجتناب‌ناپذیر در اقتصاد ایران است که این امر کار دولت دوازدهم را بیش از پیش سخت خواهد کرد و چالش‌های کابینه اقتصادی دولت را برای کنترل قیمت‌ها دشوار‌تر می‌سازد.
مولفه‌های تاثیرگذار
در هر صورت دولت به میزان زیادی منابع ارزی دارد و تا امروز توانسته نرخ‌ها را کنترل کند؛ همان‌گونه که نرخ ارز تحت تاثیر فشارهای تورمی قرار نگرفته و بانک مرکزی توانسته با پیش‌بینی و مدیریت نوسانات نرخ ارز را کنترل کند زیرا اکنون ۸۰ درصد ارز در دست دولت است و دولت با اختیاراتی که دارد، می‌تواند نرخ ارز را مدیریت کند. ولی باید توجه داشت که در این زمینه مولفه‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند بر قیمت‌ها تاثیرگذار باشند. برای مثال اگر روزی نرخ سود بانکی پایین آید، به عقیده برخی کارشناسان در این بخش نرخ ارز بالا خواهد رفت.
همچنین دلار تابع عرضه و تقاضاست و متاسفانه در ایران بعد روانی نیز در قیمت آن تاثیرگذار است. این بعد روانی به آن معناست که وقتی قیمت کالا روند افزایشی پیدا می‌کند، مردم بیشتر به سمت خرید دلار می‌روند و با تصور گران‌تر فروختن دلار در آینده، تقاضای دلار نیز افزایش یافته و گران‌تر می‌شود.با این حال رویکرد دولت و بانک مرکزی در نرخ ارز از شفافیت کافی برخوردار نیست و این امر باعث می‌شود گاهی اوقات شبهاتی در این باره مطرح شود که دولت عامدانه نرخ ارز را بالا می‌برد تا کسری بودجه را جبران کند. این در حالی است که اگر تصمیمات و سیاست‌های دولت و بانک مرکزی شفاف باشد و توضیحات لازم و جامع را ارائه دهد، چنین شبهاتی مطرح نخواهد شد.
باید توجه داشت یکی از مهم‌ترین وظیفه‌های بانک مرکزی در دنیا حفظ ارزش پول است و برخی کشورها که مثل چین ارزش پول خود را به نفع اقتصاد ملی و افزایش صادرات پایین می‌آورند در شرایطی این کار را می‌کنند که سه هزار میلیارد دلار در خزانه خود ذخیره داشته باشند و این اقدام برای شرایط اقتصاد ما مناسب نیست و به دلیل متلاطم بودن اقتصاد ما، از بین رفتن ارزش پول ملی بحران ایجاد می‌کند.
در این مسیر اصلی‌ترین چالش پیش روی دولت دوازدهم در بخش مدیریت بازار ارز در دراز‌مدت، تک‌نرخی کردن ارز با بهره‌گیری از سیاست‌های متنوع اقتصادی نظیر پیمان‌های دو‌جانبه بین جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف برای تبادل ارزی و انجام معاملات و مراودات اقتصادی با پول محلی، همچنین مدیریت ورود ارز به بازار و نحوه اختصاص منابع ارزی به بخش‌های مختلف است.
حال این سوال مهم پیش می‌آید که دلایل نوسان نرخ ارز در هفته اخیر چیست؟ این در حالی است که موضوع انتظارات به عنوان مهم‌ترین دلیل افزایش نرخ ارز به شمار می‌رود و برخی تحلیل‌ها نیز پایین نگه‌داشتن مصنوعی نرخ ارز توسط دولت را دلیل این امر می‌دانند که سرکوب قیمت‌ها باعث فاصله گرفتن نرخ واقعی و اسمی ارز می‌شود و این می‌تواند دلیلی باشد که اکنون ارز به دنبال نرخ واقعی خود است.
عده‌ای نیز این نوسانات را خواست دولت می‌دانند که برای افزایش صادرات و کاهش واردات اعمال می‌شود. این در حالی است که در تحلیل عوامل اثرگذار در رشد نرخ ارز نباید تنها به بخشی از عوامل توجه کرد چراکه عوامل متعددی در آن دخیل است و در برهه اخیر عوامل غیراقتصادی نقش پررنگ‌تری پیدا کرده است.