فیلم/ مخاطب سخنان سانسور شده اخیر رييس جمهور چه کسانی بودند؟ / چه کسانی و چرا «پاشنه هایشان را بر نکشیدند»؟ / روحانی دنبال تسویه حساب نیست اما....

سرویس سیاسی «انتخاب»؛ محسن پورحسین: حتی اگر حسام الدین آشنا هم اصرار داشته باشد تا نوعی تصویر سازی کند که حسن روحانی بنایی برای ایجاد تغییرات در کابینه ندارد اما سخنان اخیر حسن روحانی آنقدر صریح و شفاف بوده است که کسانی که اهل سیاست اند و رییس جمهور را می شناسند به قطعی بودن برخی اصلاحات مهم در کابینه اطمینان یافته اند . 

نکته این است که اگر چه تغییر همکاران جزو اختیارات رییس جمهور است اما حسن روحانی در طول چهار سال صدارتش  نشان داده بود که چندان در پی اعمال تغییرات مدیریتی نیست . او برای انتخاب وزرا وقت زیادی گذاشت و تلاش کرد تا حد ممکن از تغییر کابینه دوری کند . به همین جهت او اصلا شباهتی با رییس جمهور قبلی نداشت . 

این وسط اما اتفاقات عجیب و غریبی رخ داد . در کابینه افرادی بودند که به هیچ وجه حاضر نشدند برای دفاع از دولت در مواقع مورد نیاز به صحنه بیایند . این پدیده اگر چه در زمان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری به شکل کاملا محسوسی عیان شد اما در موارد متعدد دیگری در دوره فعالیت دولت یازدهم دیده شد. در واقع، برخی از آقایان بواسطه نگاه سیاسی، حزب بادی و باری به هرجهتی که در طول 4 سال گذشته داشتند، نتوانستند همگام با دولت و برنامه های آن در راستای بهبود وضعیت کشور و پیگیری مطالبات ملت حرکت کنند و بدین دلیل نه از خود، نه از زیر مجموعه شان عملکرد قابل دفاعی به یادگار نگذاشتند.

در طول 4 سال گذشته صدای مخالفان حسن روحانی در حوزه سیاست خارجی و پرونده هسته‌ای خیلی بلند بود، حتی اگر تعداد مخالفان زیاد هم نبود. موافقان اما هر‌ چند زیاد بودند اما صدای آن ها آنقدر نحیف و لرزان بود که بارها حسن روحانی شخصا وارد میدان شد و هزینه های سنگین دفاع یک نفره از برجام، تیم هسته ای را پرداخت کرد. 

کار به‌ جایی رسیده بود که علی لاریجایی با مشاهده عدم حمایت برخی ژنرال های دولتی، از منتهی‌الیه راست سنتی، پرچم حمایت از دولت را بلند می‌کرد تا آش مخالفت‌ها آنقدر‌ها هم شور نشود. مخالفان با القاب دلنشین و گیرا همایش برگزار می‌کردند و از دلواپسی‌هایشان می‌گفتند اما مقابل دلواپسان هیچ خبری از فریاد اعتراض برخی وزرا و مقامات کابینه نبود. 

سوال این بود: چرا برخی وزرای کابینه از روحانی دفاع نمی‌کردند؟

سوال: چرا در عین بلند بودن صف مدافعان در کابینه برخی سرها یا پایین بود  یا سوی دیگری را نگاه می‌کرد؟

سوال: چرا از چهره‌ها و ژنرال‌های دولت چندان صدای بلندی شنیده نمی‌شد؟

برجام با همه سختی هایش تمام شد و به نتیجه رسید. حسن روحانی بار سنگینی را برداشت ؛ او یک تنه به حمایت از تیم هسته ای پرداخت . او به تعداد اندکی از وزرای پای کار را داشت تا در مواقع سختی به کمک او آمدهع و بخشی از هزینه مواجهه با مخالفان را بپردازند .

زمان که گذشت و هنگامه انتخابات فرا رسید اتفاقات عجیب و غریب هم یکی بعد از دیگری فرا می رسند . رقیب با همه توان به میدان آمده بود . دستاورد های دولت در همه سطوح زیر سوال رفته و حتی در یک وارونه نمایی سنگین ، نقاط قوت دولت به پاشنه آشیل اش تبدیل شده بود . یک روز نفت را زیر سوال می بردند ، روز دیگر طرح سلامت ، روز بعدش چالش های اقتصادی را با آمارهای دروغین به تصویر می کشیدند و درست در همین راستا از وابسته شدن دولت به خارج از کشور سخن به میان می آوردند . موج تخریب آن هم در زمانی که تریبون های مهمی در زمانی حساس در اختیار رقیب قرار گرفته بود  روحانی را با جبهه مستحکم از رقبا مواجه کرد آن هم در حالی که او خود را مستظهر به حمایت کابینه اش نمی دید . 

همان مناظره اول کافی بود که روحانی برآوردی از چگونگی آرایش آنها برای شکست خود را داشته باشد . روزهای بعد از مناظره اول هم به او نشان داد که برخی از وزرا و حلقه نزدیکانش در دولت چگونه پشت او را خالی کرده اند . باز همان تعداد از یاران همیشگی اش بودند که با همه توان به میدان آمدن و خلا حضور دیگر همکاران را پر کردند . 

انتخابات تمام شد ؛ روزهای سخت برای حسن روحانی به پیایان رسید و او به خوبی در خاطرش ثبت کرد که چگونه برخی وزرا و همکارانش در زمان تخریب دولت سکوت کرده ، زاویه نشینی پیشه کرده و یا حتی نیم نگاهی هم به حضور در کابینه بعدی در صورت پیروزی رقیب داشتند .

انتخابات تمام شده و حالا این حسن روحانی است که باید در مورد کابینه آینده تصمیم بگیرد. او ملاحظاتی برای کابینه دارد؛ ملاحظاتی که البته نه برای تسویه حساب شخصی که برای پیشبرد بهتر امور با وزرا و همکارانی است که به شکل واقعی دل در گرو گفتمان این دولت دارند. گفتمانی که با رای 24 میلیونی مردم همراه شده است . 

دقیقا در همین راستاست که حسن روحانی می گوید : «همه افراد زحمات بسیاری کشیدند و هیچ کس نیست که ‏از دولت دفاع نکرده باشد، اما در این بین همه یکسان نبودند بلکه بعضی افراد با همه توان به میدان ‏آمده و زمانی که به دولت حمله می شد با همه وجود دفاع می کردند.‏دکتر روحانی افزود: دفاع از دولت، دفاع از رأی مردم و اکثریت مردم است.‏ ما بار سنگینی بر دوش داریم و هر کس آمادگی دارد این بار را بر دوش بکشد باید ‏داوطلب شود. ما در 4 سال دولت یازدهم، به دلایلی یک خورده سخت گیری نکردیم. الان وقت ندارم مگرنه توضیح می دادم. همه ی افراد در دولت بدون استثنا زحمت کشیدند. کسی نیست که زحمت نکشیده باشد و از دولت دفاع نکرده باشد. اما همه هم یک جور نبودند، مختلف بودند. بعضی ها با همه ی توان امدند. ما روستایی هستیم، به قولی بعضی ها گیوه را بر کشیدند و به میدان امدند، استین ها را بالا زدند و به میدان آمدند. اما بعضی ها پاشنه ی گیوه شان خوابیده بود و بر نکشیدند. لخ لخ کردند. یک مقدار راه امدند و مسیر را آمدند و زخمت کشیدند. سعی انان مشکور. یک عده وقتی به دولت حمله می شد، با همه ی قدرت امدند دفاع کردند، با همه ی وجودشان دفاع کردند. چون دفاع از دولت، دفاع از ملت است. اشتباه نشود، این بحث وکیل الدوله و .. لاطائلات است. دولت منتخب ملت است. ما چیزی نداریم جز رای مردم. دولت و ملت نداریم، ملت است که دولت را انتخاب میکند. همه چیز برای ملت است. کسی که از دولت دفاع میکند، از رای مردم دفاع میکند، از اکثریت دفاع میکند، از ملتش دفاع میکند. بعضی ها سخت شان بود دفاع کنند، خیلی نرم حرف میزدند و ارام. اگر در تنگنای 30 خبرنگار قرار میگرفتند، در آن تنگنا یک کلمه ای می فرمودند. حرف نمی زدند و سینه سپر نمی کردند. نمی شود؛ ما یک بار سنگینی بر دوش داریم. هر کسی که اماده است که این بار را بر دوش بگیرد باید داوطلب باشد. باید با خدایمان عهد ببنیدیم. من کاملا برایم روشن بود. می دانستم چقدر این انتخابات سخت خواهد بود  و به دوستان مان هم گفته بودم. با خدایم عهد کردم، گفتم خدایا، جانم حیثیتم و ابرویم را با تو معامله می کنم و به میدان می آیم.»

این سخنان در واقع پیام های بسیار مهمی داشت . روحانی اگر چه در ذات سیاسی، یک محافظه کار به شمار می آید اما بارها نشان داده است که اگر در موردی به تصمیم قطعی برسد آن را اجرایی خواهد کرد بی آنکه هراسی از هزینه های آن اقدام داشته باشد . گویا در مور کابینه هم همین قاعده پا برجاست .

اما چهره های سیاسی و دولتی هم واکنش هایی به این ماجرا وسخنان حسن روحانی داشته اند . 

صادق زیباکلام در اظهار نظری در این مورد گفته است :« شما کمتر وزیر دولت را می دیدید، کمتر کسی را در حلقه ی نزدیک روحانی می دیدید که در انتخابات آستینش را بالا زده باشد و رخت کار تنش کرده باشند و قرص و محکم وارد میدان شده باشد. در واقع، هشتاد تا نود درصد. بار انتخابات را خود روحانی تنها به دوش می کشید. در استان ها و شهرستانها، روحانی تک و تنها بود. از آن حلقه ی نزدیک، مثل نهاوندیان، نوبخت، واقعا کسی را نمی دیدیم که ایشان را همراهی کند. در حلقه ی بعدی که شامل وزرا می شود هیچیک از وزرا پا جلو نگذاشتند و نیامدند که از روحانی و حتی دستکم از عملکرد خودشان دفاع کنند. چون همه ی استراتژی اصولگرایان در این انتخابات در مناظره ها و غیره، این بود که بگویند دولت روحانی کاری انجام نداده و فقط وعده داده است. این وزرا و افراد لااقل برای دفاع از خودشان هم که شده بود، باید جلو می آمدند. نعمت زاده باید در وزارت صنایع  جلو می آمد، ربیعی در وزارت کار باید می آمد جلو و می گفت این کارها را کرده است. این آقایان عملا سکوت میکردند. سکوت این افراد، این تلقی را بوجود می آورد که انگار اصولگرایان درست می گویند. به جز زنگنه، ظریف و طیب نیا و قاضی زاده هاشمی واقعا کس دیگری را ندیدم که در حمایت از روحانی جلو بیاید البته دکتر رحمانی فضلی. باوجود انکه اصولگراست و هیچوقت ادعای اصلح طلبی نداشته، اما بعنوان وزیر کشور خوب عمل کرد و در مسیر قانون به روحانی کمک کرد.»

در اظهار نظری دیگر در این مورد محسن رهامی به انتخاب گفته است :« در طول انتخابات، بعضی مسئولین دولتی در تهران و در شهرستان ها نه تنها حمایت انچنانی نداشته اند، بلکه بعضا در ستادهای رقبای روحانی حضور داشتند و بعضا امکانات اداری را تقدیم رقیب می کردند.»

همزمان محمد علی ابطحی هم در واکنشی به این ماجرا گفته است :« "تغییرکابینه" از اولویت های اصلی مردم در این انتخابات بوده است. بخشی از وزیران دولت روحانی اساسا در چارچوب آراء او قرار نمی گیرند و حتی در چارچوب سخنرانی های آقای روحانی نیز نمی توانند، قرار داشته باشند. معروف است که؛ "برخی از وزرای ایشان در این دوره لحظاتی که تصور می کردند ممکن است، رقیبان روحانی پیروز شوند، خودشان را از اتفاقات سیاسی کنار کشیده بودند تا در کابینه های احتمالی بعدی نیز جایگاه داشته باشند"»

در تحولی دیگر در این مورد همراستا با واعظی که گفته است :« بخشی از کابینه تغییر می‌کند» محمد علی نجفی هم تاکید کرده است که« ۵۰ درصد کابینه دولت تغییر خواهد کرد.»

با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید حسن روحانی چه میزان از کابینه اش را تغییر خواهد و آیا ممکن است مقاومت های افرادی مانند آشنا و یا نهاوندیان از موج این تغییرات بکاهد؟ به نظر می رسد انتخابات اردیبهشت ماه ، برای حسن روحانی نقطه مهمی بوده ، او به واقعیت هایی دسته یافته که برداشت شخصی و خودیافته اش است. این برداشت ها معمولا برای افراد، آن هم در سطح مقامات بالا احتمال اجرایی بالاتری همراه با اعتماد بیشتر بر درستی دارد .