هشداری درباره پست تازه سعیدلو

روزنامه مردم سالاری درسرمقاله خود با عنوان "هشداری درباره پست تازه سعیدلو "به قلم محمدحسین روانبخش آورده است:‏

محمود احمدی نژاد روز گذشته با ایجاد یك معاونت جدید برای ریاست جمهوری، در حكمی علی سعیدلو را به عنوان "معاون امور بین الملل " منصوب كرد تا این یار دیرین خود را كه از شهرداری به هیات دولت آورده همچنان حفظ كند. ایجاد این معاونت در حالی است كه سال گذشته نیز احمدی نژاد به چند تن از نزدیكان خویش از جمله اسفندیار رحیم مشایی و حمیدبقایی حكم "نماینده ویژه در امور بین الملل" داده بود كه با مخالفت های بسیاری روبرو شد و از آن تفسیر به موازی كاری در دستگاه دیپلماسی كشور شد و اگر چه این احكام از "نمایندگی" به "مشاورت" تغییر یافت ولی در باطن هیچ تغییری در آن ایجاد نشد و منوچهر متكی وزارت خویش را بر سر مخالفت با این احكام و رفتار نماینده های ویژه رئیس جمهور از دست داد.

حال كه به نظر می رسد محدودیت های پیش روی این نمایندگان ویژه، مانع از نقش آفرینی یا به عبارت درست تر دخالت آنها در سیاست خارجی شده و موازی كاری در این دستگاه حساس كم شده است و با توجه به شكست جریان انحرافی در انتصاب یكی از اعضای متهم این جریان به سمت معاون وزیر خارجه، با این حكم بار دیگر شائبه دخالت وموازی كاری در وزارت خارجه بوجود می آید.

از سوی دیگر با توجه به بیگانگی سعیدلو با سیاست خارجی، معلوم نیست در آینده تاثیر این حكم چگونه باشد و چه مشكلاتی را پیش روی دستگاه دیپلماسی كشور قرار دهد. این در حالی است كه در حكم احمدی نژاد برای سعیدلو ذكر شده كه "نظر به تجارب و خدمات ارزشمند" سعیدلو، این حكم برایش صادر شده! برای اینكه بدون دلیل و شاهد، قضاوت نكرده باشیم. بد نیست یكبار دیگر رفتار حمید بقایی را در این حوزه مرور كنیم و ببینیم كه یك حكم نامناسب و اعتماد نادرست چطور در دستگاه دیپلماسی آثار سوئی به جای گذاشته و می گذارد: اولین شاهكار نمایندگان ویژه احمدی نژاد، سخنانی بود كه بقایی درباره كشتار ارامنه در تركیه گفت و اسباب زحمت دستگاه دیپلماسی كشور را فراهم آورد!

بقایی در همایش "ایران؛ پل پیروزی" در مورد درخواست غرامت از سه كشور آمریكا، بریتانیا و روسیه به خاطر اشغال ایران در طی جنگ جهانی سخن می گفت اما به دلیل عدم آشنایی با الفبای سیاست خارجی چنین گفت: در برخی از كشورها حتی موضوعاتی كمرنگ تر از موضوع ایران را پیگیری كرده كه در این باره می توان به اقدامات ژاپن درباره بمباران هیروشیما در خلال جنگ جهانی دوم اشاره كرد. هم چنین می توان به درخواست ارامنه درباره نسل كشی دولت عثمانی در سال 1917 اشاره كرد كه ارامنه این موضوع را به عنوان یك وجه عرق ملی دنبال می كنند. این سخن بقایی در رسانه های تركیه و ارمنستان واكنش های متناقضی در پی داشت به صورتی كه در ارمنستان از آن استقبال شد، اما در تركیه بلوایی را به پا كرد كه احمد داوداوغلو، وزیر امور خارجه تركیه، را مجبور كرد تا با متكی تماس گرفته و از همتای ایرانی خواستار توضیح در مورد آن شود.

با توجه به روابط استراتژیك ایران با تركیه چاره ای نبود جز آن كه به نحوی غائله به پا شده رفع و رجوع شود و به همین خاطر، روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی فی الفور اطلاعیه ای صادر كرد و مدعی شد كه اظهارات بقایی در باره روابط دولت عثمانی و ارامنه از سوی رسانه ها درست منعكس نشده است. علاوه بر این اطلاعیه، بقایی وارد میدان شد تا در برابر خبرنگاران حاضر توضیحی در مورد سخنان خود بدهد و تاكید كرد كه تنها قصد بیان یك مثال را داشته و نمی خواسته هیچ گونه اظهار نظر خاصی را بیان كند. با وجود اطلاعیه سازمان میراث فرهنگی و مصاحبه بقایی اما گزارش مركز پژوهش های مجلس و اعتراض متكی نشان می دهد كه خدشه وارد شده بر روابط تركیه و ایران به درستی ترمیم نشد و سخنان بقایی همچنان بر آن سایه انداخته است. در واقع، سخنان وی و واكنش های تند مقامات و رسانه های تركیه بعد از آن نشان دهنده حساسیت های بالا در عرصه سیاست خارجی است كه كارآزمودگی دیپلماتیك در این عرصه را اثبات می كند.

جالب اینجاست كه همان روزها خبری مبنی بر "كشف اسنادی از وزارت خارجه در كیف شاه در كاخ نیاوران" منتشر شد كه در ماه های اخیر، مدیرعامل بازداشت شده منطقه آزاد ارس و مدیر سابق كاخ موزه نیاوران گفت كه این شایعه با طراحی حمید بقایی برای انحراف افكار عمومی از سخنان جنجالی وی درباره تركیه صورت گرفت! یكی دیگر از اقدامات حمید بقایی سفر به مصر و یمن و مذاكره و گفت وگو بادیكتاتورهای این كشورها، آن هم دقیقا در آستانه قیام های مردمی این كشورها بود!

حمید بقایی اواخر آذر 89 وارد صنعا پایتخت یمن شد تا پیام محمود احمدی نژاد را به علی عبدالله صالح، همتای یمنی وی تقدیم كند. این نماینده ویژه احمدی نژاد درهمان ایام درباره سفرش و پیامی كه حامل آن بود، گفت: این پیام در خصوص روابط برادرانه دو كشور برادر و راه های تقویت و توسعه آن در زمینه های مختلف و حائز اهمیت مشترك است. یمن و ایران از سالیان سال روابط خوبی با هم در تمامی زمینه ها داشته اند. یمن یكی از دولت های مهم در خاورمیانه و مورد توجه ایران است.

وی همچنین بیان كرد: سیاست ایران بر اساس توسعه روابط اسلامی، عربی و منطقه ای به ویژه با یمن است. امیدواریم كه این سفر آغازی برای توسعه روابط بین دو كشور برادر باشد.

ماموریت وی شبیه ماموریت اسفندیار رحیم مشایی بود كه در 21 آذرماه 89 به اردن رفت و با عبدالله دوم پادشاه اردن دیدار و دعوتنامه احمدی نژاد را برای سفر به تهران تسلیم وی كرد؛ سفری كه قرار بود به بهانه جشن نوروز شكل گیرد ولی با مخالف نمایندگان مجلس و مقامات عالی رتبه نظام انجام نشد و بعدها حرف و حدیث های زیادی درباره دلیل دعوت از عبدالله ( كه در نمایش ضد دینی ظهور نزدیك است، سفیانی معرفی شده است) شنیده شد.

اواسط دی ماه 89، دو هفته قبل از آغاز قیام مردمی تونس كه به سقوط حكومت دیكتاتوری علی عبدالله صالح در یمن و در ادامه سقوط حكومت مبارك در مصر منجر شد بقایی در گفت وگو با شبكه العالم شرح خدمات خود در سفر به مصر و یمن را به تفصیل بیان كرد. بقایی در آن گفت‌وگو با اشاره به سفر خود به مصر گفت: سفر من به مصر نخستین سفر رسمی یكی از مقامات جمهوری اسلامی ایران به مصر بعد از گذشت 30 سال بود. البته پیش از این مسوولان ایران به مصر سفر كرده بودند، اما هدف آن سفرها شركت در اجلاس های بین المللی بود كه در مصر برگزار می شد نه به دعوت دولت مصر. اما سفر من نخستین سفری بود كه یكی از مسوولان ایران به دعوت رسمی انجام داد.

بقایی سپس درباره سفر خود به یمن هم گفت: یمن كشوری است كه به لحاظ سیاسی و تاریخی با ایران رابطه ای نزدیك داشته است اما اخیرا روابط این دو كشور شاهد فراز و نشیب هایی شده بود با این حال خواست ملت ها و مسوولان دو كشور كاهش یا سردی روابط نبود، بلكه همه به دنبال توسعه روابط این دو كشور بودند.

وی افزود: احمدی نژاد پیامی برای علی عبدالله صالح رئیس جمهور یمن آماده كرده بودند كه من حامل آن پیام بودم و در سفری كه با برخورد گرم و خوب دولت یمن مواجه شد، با وزیر خارجه و وزیر گردشگری و چند تن از وزیران و مسوولان به ویژه نخست وزیر و خود رئیس جمهور یمن ملاقات كردیم و به این جمع بندی رسیدیم كه باید فصل جدیدی در روابط بین دو كشور باز كنیم. در حال حاضر امیدواریم كه میزبان هیاتی از یمن در ایران باشیم و همین ارتباطات خواهد توانست روابط دو كشور را از فضایی كه اخیرا شكل گرفته بود، خارج كند". كمتر از یكماه بعد معلوم شد كه چقدر این پیامها و پیام رسانی ها اشتباه و مبنی بر عدم درك شرایط كشورهای منطقه بود.

با توجه به همه آنچه بیان شد، بدیهی است كه نادرستی همه این رفتارها و مشكلات ناشی از آن، بیشتر از اینكه به حمید بقایی برگردد به رفتار و نحوه مدیریت محمود احمدی نژاد بر می گردد و به همین دلیل است كه انتصاب سعیدلو به عنوان معاون امور بین الملل كه در ادامه همان رفتار و مدیریت است، می تواند حوادثی بدتر از آنچه ذكر شد در صحنه سیاست خارجی بوجود آورد.