زندگی با شناسنامه دیگران

یک مقام مسئول به تازگی اعلام کرده است در سیستان و بلوچستان ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفر غاصب شناسنامه وجود دارند. یکی از موضوعاتی که در ارتباط با مناطق محروم در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته، مساله بی شناسنامه بودن برخی از افرادی است که در این مناطق زندگی می‌کنند. آمار دقیقی از تعداد افراد بی شناسنامه در ایران وجود ندارد، اما آن‌طور که اظهارات مسئولان و نمایندگان مجلس نشان می‌دهد، عمده این افراد در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی زندگی می‌کنند. تعداد قابل توجهی از بی شناسنامه‌ها کودکانی هستند که مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی دارند.

به گزارش انتخاب به نقل از سلامت نیوز، روزنامه آرمان نوشت: در سال‌های اخیر مباحث مختلفی درباره شناسنامه دار کردن این افراد مطرح شده است. از آنجا که افراد بدون شناسنامه از برخی خدمات اجتماعی محروم هستند، افرادی که به طور قانونی نمی‌توانند شناسنامه دریافت کنند ممکن است شناسنامه دیگران از جمله افراد متوفی را بخرند. اظهارات تازه نشان می‌دهد ده‌ها هزار نفر در سیستان و بلوچستان به این شکل زندگی می‌کنند.

ماجرای افراد دو تابعیتی سر دراز دارد؛ اینکه در خانواده‌ای فرزندانی به دنیا می‌آیند که به دلیل آنکه پدرشان اتباع بیگانه است، از داشتن اوراق هویتی محرومند، گرچه بار‌ها وعده داده شده که با داشتن مادر ایرانی شناسنامه‌ای از آن آنها شود، ولی همچنان این مساله به قطعیت نرسیده است. اکنون شمار زیادی از افراد با این شرایط در استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند و از داشتن حقوق اولیه انسانی چون حق تحصیل و اشتغال محرومند و در این بین سوداگرانی هم در صددند با سوءاستفاده از این آسیب اجتماعی شناسنامه‌های غصب‌شده را به دوتابعیتی‌ها برسانند و این مساله تبعاتی را با خود به همراه دارد که تنها همت مسئولان را می‌طلبد تا هر چه زودتر برای رفع این معضل اقداماتی را در دستور کار قرار دهند. سیستان و بلوچستان با دومیلیون و ۷۷۵هزار و ۱۴ نفر جمعیت و ۱۸۷هزار و ۵۰۲ کیلومتر مربع وسعت پهناورترین استان کشور شناخته می‌شود که بنا به گفته علی اوسط‌هاشمی، استاندار این استان، افزون بر ۵۱ درصد جمعیت استان در روستاها و بقیه در شهرها سکونت دارند. این استان دارای ۱۹ شهرستان است و افزون بر ۱۳۰۰ کیلومتر مرز زمینی با کشورهای افغانستان و پاکستان و ۳۱۰ کیلومتر مرز دریایی در دریای عمان دارد. قرار گرفتن سیستان و بلوچستان در همسایگی دو کشور یاد شده موجب شده تا اتباع بیگانه از راه‌های غیرقانونی و به وسیله قاچاقچیان انسان وارد این استان شوند.

غاصبان شناسنامه

«بر اساس آمار غیر رسمی ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفر غاصب شناسنامه در استان وجود دارند که با شناسنامه افراد دیگر زندگی می‌کنند.» این اظهارنظر روز گذشته توسط مسئول دبیرخانه کمیسیون فاقدان شناسنامه و مشکوک التابعین شورای تامین استان سیستان و بلوچستان انجام شد. به گفته میثم برازنده آمار رسمی غاصبان شناسنامه در سیستان و بلوچستان بر اساس اعلام ثبت احوال ۶۶۲ نفر است. او ادامه داد: غاصبان شناسنامه به افرادی اطلاق می‌شود که شناسنامه افراد دیگر را با روش‌های مختلف از جمله سرقت، اجاره و استفاده از شناسنامه فرد مرده غصب کرده باشند. او خاطرنشان کرد: با هدف ساماندهی و کاهش غاصبان شناسنامه در سیستان و بلوچستان، دهیاری‌ها و بخشداری‌ها مکلف به راه‌اندازی دفتر ثبت واقعه وفات شدند و خانه‌های بهداشت استان نیز باید گزارش دقیق از افراد فوتی ارائه دهند. مسئول دبیرخانه کمیسیون فاقدان شناسنامه و مشکوک التابعین شورای تامین سیستان و بلوچستان گفت: همچنین طرح ساماندهی و یکپارچه‌سازی آرامستان‌ها در سطح استان در حال اجراست و در موارد دیگر از جمله سرقت و اجاره نیز مراجع قضائی ورود می‌کنند. برازنده اضافه کرد: این دبیرخانه همزمان با آغاز به کار خود در سال ۹۲، چهار هزار و ۴۸۰ پرونده فاقدان شناسنامه را تحویل گرفت و سه هزار و ۷۷۷ پرونده نیز از آن زمان تاکنون در این دبیرخانه تشکیل شده است. او ادامه داد: در مجموع از سال۹۲ تاکنون حدود شش هزار و ۵۷۷ پرونده مورد رسیدگی قرار گرفت و برای ۲۲ هزار نفر در سیستان و بلوچستان شناسنامه صادر شد. او اظهار کرد: حدود هزار پرونده باقیمانده تا اردیبهشت امسال رسیدگی می‌شود. او گفت: حدود ۱۱ هزار پرونده فاقدان شناسنامه از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۲ در سیستان و بلوچستان رسیدگی شده بود که در مقایسه با عملکرد چهار ساله دولت تدبیر و امید بسیار کمتر است. به گزارش ایرنا، مسئول دبیرخانه کمیسیون فاقدان شناسنامه و مشکوک التابعین شورای تامین سیستان و بلوچستان افزود: همچنین از سال ۹۲ تاکنون ۵۰۰ پرونده مشکوک التابعین (وجود شک و تردید در سند سجلی افراد) در استان تشکیل و ۳۶۴ پرونده رسیدگی شد و ۱۳۶ پرونده باقیمانده نیز تا پایان ماه جاری رسیدگی می‌شود.

تسهیل امکانات برای گرفتن شناسنامه

نماینده مردم ایرانشهر، سرباز و دلگان در مجلس درباره بی شناسنامه بودن برخی افراد در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: این مساله در ایران موضوعیت دارد، ولی در استان سیستان و بلوچستان تبدیل به یک معضل شده است. محمدنعیم امینی فرد می‌افزاید: افراد فاقد شناسنامه چند دسته‌اند. گروهی از قدیم مشروعیتی برای دولت پهلوی قائل نبوده و به دلیل عدم نیاز دنبال اوراق هویتی نبودند. این افراد کسری از این جمعیت هستند. او ادامه می‌دهد: تعدادی دیگر حاصل ازدواج اتباع ایرانی با اتباع خارجی اند و گروهی هم شامل ایرانیانی هستند که در دو سوی مرز رفت و آمد می‌کردند و حالا به ایران آمده اند. در اصل این افراد اصالتا ایرانی هستند، ولی اوراق هویتی ندارند. تعدادی هم هویت ایرانی ندارند و دنبال اخذ هویت ایرانی اند. امینی فرد خاطرنشان می‌کند: به دلیل اینکه استان سیستان و بلوچستان منطقه‌ای مرزی است، حساسیت‌های خاص خود را دارد.

او توضیح می‌دهد: به عنوان نماینده مردم مساله اوراق هویتی را پیگیری کردم. جلسات متعددی در سطح استان با ریاست ثبت احوال کشور و مجمع نمایندگان استان برگزار و راهکارهایی ارائه شده است. او اضافه می‌کند: برای افرادی که عدم دسترسی دارند، تسهیل امکاناتی ایجاد شده که گرفتن شناسنامه را دنبال کنند، حتی در نظر گرفته شده که ماموران ثبت احوال مراجعه مستقیم به این افراد داشته باشند. او می‌گوید: از سوی دیگر، آزمایشات دی ان ای هزینه بالایی دارد که هنوز به قطعیت نرسیدیم برای این هزینه چه کار کنیم. این در حالی است که رفع موانع قانونی هم در این مسیر وجود دارد که ما هم مثل بقیه نمایندگان مردم سعی کردیم در این قضیه نقش جدی داشته باشیم. این نماینده مجلس می‌افزاید: لایحه ای در دستور کار کمیسیون‌های مجلس است که فرزندان خانواده‌های مادر ایرانی و پدر اتباع بیگانه بتوانند اوراق هویتی بگیرند. البته هنوز به صحن نرسیده است و فرزندان این افراد تا ۱۸ سالگی نمی‌توانند اوراق هویتی برابر با قوانین فعلی بگیرند که خود معضلات عدیده ای را به دنبال دارد. امینی فرد در مورد غاصبان شناسنامه عنوان می‌کند: این مساله به دلیل ارتباطات فامیلی، نیاز به اوراق هویتی و سوء استفاده از ناهنجاری و آسیب‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد و کسانی به دنبال افراد بی‌شناسنامه هستند تا هنجارشکنی کنند. او تاکید می‌کند: البته شناسنامه جعلی با کد ملی جدید قابل شناسایی است و صاحبان این شناسنامه از گردونه خارج می‌شوند، ولی واقعیتی است که وجود دارد.

سلامت نیوز: زندگی با شناسنامه دیگران