آیا از کوتاهي قد خود رنج مي بريد؟!

اگر از کوتاهي قد خود رنج مي بريد

اگر خواهان قدي بلند هستيد

از... استفاده کنيد و به قد دلخواه خود برسيد. کافي است براي دريافت اين محصول با شماره تلفن هاي... تماس بگيريد و با پرداخت 280 هزار تومان شما هم قد بلند شويد. آيا از چروک هاي دور چشمتان ناراحت هستيد؟

آيا سوختگي روي دستتان آثار بدي به جا گذاشته است؟

نگران نباشيد ما به شما مصرف کرم... را توصيه مي کنيم. فقط 390 هزار تومان ديگر نيازي به بالا رفتن از کوه نداريد، چون ما دستگاه کوچک و پر قدرت کوهنوردي را به منزل شما مي آوريم فقط 250 هزار تومان و...

و ده ها تبليغ فريبنده که شايد نيمي از هزينه برق مصرفي منازل براي ديدن آنها پرداخت مي شود! تبليغ براي کالاهاي قلابي و بي کيفيت که هر چند دقيقه يکبار به مصرف طولاني هر روز و هر شب از شبکه هاي مختلف ماهواره اي پخش مي شود و خريداران چشم و گوش بسته و ناآگاه را به سوي خود مي کشاند و کالاهاي تبليغي و قرصها و داروهاي مختلف که بايد معجزه کنند و نمي کنند و حتي عوارض ناگوار هم به جا مي گذارند.

البته در اين راستا مراکز داخلي هم کارهاي مشابه و تبليغات آنچناني دارند و به قول معروف «عوامفريبي» را سرلوحه کارشان قرار داده اند. مثلاً سالنهاي بدنسازي و انواع داروهاي مکمل و نيروزا که دور از چشم صاحبنظران به فروش مي رسد و يا رژيم هاي خاص براي چاقي و لاغري که به عوارض ناگوار مي انجامد يا داروهاي تقويت جنسي که به عقيم شدن فرد مي انجامد.

به لحاظ اهميت موضوع در نشستي اختصاصي با دکتر عباس شجاعي قائم مقام سازمان نظام پزشکي خراسان رضوي گفتگويي انجام داديم تا آنچه را که در فرآيند سلامت جامعه تأثيرگذار است به رشته تحرير درآوريم و اذهان عمومي را بيشتر با تبليغات کاذب و عوارض سؤ آن آشنا سازيم.

تبليغ آري، فريب نه

دکتر شجاعي تبليغات هدفمند و صحيح را که در ارتقاي سلامت عمومي و فرهنگ جامعه تأثيرگذار است، لازم مي داند بر اين باور است که بايد زمينه رشد آن فراهم شود، اما برخورد با نقطه مقابل و جهت عکس آن را ضروري دانسته، مي گويد: خوشبختانه تبليغاتي که در داخل کشور انجام مي شود تا اندازه اي کنترل شده است و فقط در موارد زيرزميني مثل برخي آريشگاه ها، سالنهاي ورزشي و... آن هم در بعضي موارد سؤ استفاده هايي مي شود که به محض اطلاع برخورد قانوني صورت مي گيرد، اما، آسيب جدي تر بحث وسايل ارتباط جمعي خارج کشور مثل اينترنت، کانالها و شبکه هاي ماهواره اي است که جوانان ما را با توجه به گرايش ها و سليقه هاي متفاوت مورد هجمه قرار داده اند، زيرا جوان ما زيبا پسند است و آنچه درباره پوست، مو، اندام و... تبليغ مي شود به راحتي مي پذيرد.

بمباران تبليغات غيراصولي

وي مي گويد: در تمام علوم يک متدولوژي وجود دارد که با روش هاي تجربي، فيدبک ها و پس خوردهايي که دارد در کتب پزشکي يا منابع معتبر پزشکي يک روش يا يک دارو را تأييد مي کند و بعد از آن به عنوان يک مرجع علمي معرفي مي شود و هيچ چيز ديگري خارج از اين متدولوژي علمي قابل قبول نيست، چون کريدور علمي خودش را طي نکرده است.

اما امروز مشاهده مي کنيم که در قوارههاي مختلف يک بمباران تبليغاتي غيراصولي در جامعه انجام مي شود و قربانيان زيادي در اين فضا به جا مي گذارد. مثلاً روش هايي براي ترک اعتياد با داروهاي گياهي معرفي مي شود و به کار مي رود که شايد خود اين روشها يکي از عوامل گسترش اعتياد باشد، چون براساس اين تبليغات يک معتاد پس از دو جلسه بهبود يافته و به حال اول برميگردد، در حالي که فريب است و يک اطمينان کاذب باعث مي شود که بدون تأييد هيچ مرجع علمي و يا معرفي در کتب پزشکي فرد در يک چاه عميق فرورود. يا داروهاي افزايش وزن در چند روز به افزايش طول قد در چند روز، ذوب کردن چربي هاي بدن در چند جلسه.... که همين تبليغات فريبنده فضاي رسانه اي جامعه پزشکي را مخدوش کرده است.

چه کسي مسؤول است؟

اين مقام مسؤول در سازمان نظام پزشکي تصريح مي کند: ما به عنوان سازمان نظام پزشکي مسؤول هستيم و وظيفه داريم که از مجاري رسمي و قانوني يا رسانه اي و تبليغات تأييدهاي سلامت را بگيريم.

وي مي گويد: وزارت بهداشت، سازمان غذا و داروي وزارت، سازمان نظام پزشکي و تمام سازمانهايي که صدور مجور براي محصولات گروه سلامت را برعهده دارند، بايد وارد ميدان شوند و نگذارند تبليغات سؤ، کاذب و فريبنده روي کار اکثريتي که سالم کار مي کنند، تأثير منفي بگذارد.

او تأکيد مي کند: مردم هم بايد براي سلامتشان به اندازه ساير عناصر با ارزش زندگيشان سرمايه گذاري کنند و ارزش قايل باشند و اگر به فکر سلامت خود و فرزندانشان هستند، هر کالايي را به صرف تبليغات فراوان خريداري نکنند يا داروهاي تبليغي را بدون تجويز پزشک مصرف نکنند.

انجام وظيفه در چارچوب اختيارات

دکتر شجاعي در پاسخ به اين سؤال که چرا جلوي تبليغات سؤ گرفته نمي شود، خاطر نشان مي کند: وظيفه سازمان نظام پزشکي اين است که بگويد اين تبليغات خلاف است و مرجع علمي ندارد و بحث سودجويي مطلق است.

مثلاً فردي که با مصرف پودر کراتين براي تقويت عضله، کليه هايش از کار افتاده و مفاصلش از بين رفته يا عوارض پوستي که به دنبال مصرف کرم ها و پمادهاي قلابي مشاهده شده و عوارض مفصلي شديد به دنبال مصرف داروهاي غيراستاندارد و عوارض گوارشي و خونريزي معده به خاطر مصرف داروهاي غيرمجاز يا عوارضي که به عقيمي افرادي منجر شده که داروهاي تقويت جنسي مصرف مي کردند و بسياري موارد مشابه که ما از آن با خبر شديم و پيگيري شده اما وجود خلا قانوني باعث مي شود که به تنهايي نتوانيم با اين موارد برخورد کنيم.

ما در يک کميسيون مشترک بين نظام پزشکي و دانشگاه علوم پزشکي مرحله اول اطلاع رساني را انجام داديم و پس از آن از طريق ابزاري که در اختيارمان هست چه از طريق انجمن هاي گروه پزشکي و يا نشريه نظام پزشکي تذکر داديم که اگر تبليغي بخواهد صورت بگيرد بايد با روش درست و براساس چهارچوب قانوني (طي مراحل لازم) باشد.

خوشبختانه دادستاني در حوزه سلامت مردم همه گونه همکاري دارند و کميسيون هاي مشترک بين دست اندرکاران حوزه سلامت هر سه ماه يکبار در مشهد تشکيل مي شود و با حضور مجموعه صاحب نظران حوزه سلامت مصوبات به حوزه ذي ربط اعلام مي شود. به همين دليل در مشهد آنچه در فضاي رسانه اي و اطلاع رساني به نام تبليغات وجود دارد، از فضاي سالمتر و مطلوبتري برخوردار است و اعتماد مردم به رسانه و رسالت رسانه اي باعث مي شود خدمت بهتري براي جامعه انجام شود، ولي در کل جامعه اين موضوع به کنترل بيشتري نياز دارد.

وظيفه رسانه در دنياي تبليغات

به باور دکتر شجاعي، وظيفه رسانه روشنگري و هدايت جامعه و افکار عمومي است. موضوع تبليغات هم يک وظيفه رسانه اي است و اطلاع رساني، روشنگري و ارتقاي سطح فرهنگ جامعه در حوزه سلامت، بايد از کانالهاي رسمي (وزارت، کارشناسان) انجام شود. از اين رو بايد در فضاي رسانه اي جايي را براي سلامت و اهميت سلامت بگذاريم تا جامعه سالمي داشته باشيم.

باشگاه هاي ورزشي و نظارت بر کار آنها

وي درخصوص اين مطلب که در برخي سالن هاي زيبايي اندام و... که تبليغات براي بعضي داروها و مکمل ها مي شود چه نظارتي وجود دارد، اظهار مي دارد: بيشتر در اين مکانها تبليغ براي مواد افزايش دهنده حجم عضلات يا مواد نيروزا و... عرضه آنهاست که خلاف قانون است، زيرا عرضه هر نوع دارو فقط با تجويز پزشک و در داروخانه بايد باشد و هيچ کسي حق ندارد در محل کارش موادغذايي، بهداشتي و دارويي عرضه کند.

وي تأکيد مي کند: موادي که بدون شناسنامه مشخص از کشورهايي مثل چين و پاکستان و... وارد مي شود و مربي بدون اطلاع از خواص و ماهيت شيميايي و... آن را توصيه مي کند که باعث عوارض شديد شده و در دراز مدت خودش را نشان مي دهد نبايد مصرف شود اما اين کار دور از چشم سازمانهاي نظارتي انجام مي شود. اينجاست که مردم خودشان بايد از سلامت خودشان دفاع کنند و بدون نظر پزشک و متخصص از مصرف اين مواد خودداري نمايند. چون در اينجا بحث قاچاق دارو از پاکستان و... خيلي اهميت دارد و گرنه آنچه مجوز و تأييد وزارت بهداشت را دارد، در داروخانه ها قابل عرضه است.

از اين رو باز هم موضوع برمي گردد به افزايش آگاهي عمومي و اينکه مردم فريب تبليغات سؤ را نخورند و در کنار آن مسؤولان هم نظارت لازم بر عرضه کالاهاي تقلبي و تبليغات کاذب داشته باشند.

* پروين محمدي