پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : دولت ترکیه که این روزها شرایط کم سابقه ای را در برقراری نوع رابطه با غرب طی می کند و با اغلب کشورهای مهم غربی دچار تنش شده، تلاشی را در جهت برقراری روابط مستحکم با روسیه آغاز کرده است.
به گزارش انتخاب، رجب طیب اردوغان قرار است فردا جمعه در راس یک هیات بلندپایه به روسیه سفر کرده و در خصوص ترمیم روابط دو جانبه، بحران سوریه و تعامل دو طرفه در موضوعات مختلف منطقه ای با مقامات کاخ کرملین به مذاکره بپردازد.
در جریان این سفر، پنجمین نشست شورای عالی همکاری بین روسیه و ترکیه با حضور رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری ترکیه و روسیه فردا در مسکو برگزار می شود و در این نشست فرآیند مناسبات اقتصادی و سیاسی دو کشور با هدف تکامل عادی سازی روابط دو کشور پس از حادثه سرنگونی جنگنده روسیه، تحولات مهم منطقه ای به ویژه بحران سوریه مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
روزنامه حریت این دیدار را چهارمین دیدار دو رئیس جمهوری ترکیه و روسیه طی هفت ماه اخیر و محور این دیدار را علاوه بر ترمیم روابط دوجانبه، همکاری در مقابل گروه های داعش، حزب اتحاد دموکراتیک سوریه(پ.ی.د) و یگان‌های مدافع خلق سوریه(ی.پ.گ)، امکان عملیات رقه و خرید سامانه موشکی اس ٤٠٠ اعلام کرده است.
روابط دو کشور ترکیه و روسیه که از زمان هدف قرار گرفتن هواپیمای سوخوی 24 روسیه در مرز سوریه به وسیله ترکیه در 24 نوامبر 2015 (سوم آذر 1394) دچار تنش جدی شده بود، هنوز به حالت عادی بازنگشته ولی مقامات ترکیه مدعی هستند که این روابط عادی شده و حتی در شرایطی بهتر از این حادثه قرار دارد.
ترکیه با عقب نشینی از موضع قبلی خود و با عذرخواهی از روسیه در مسیر ترمیم روابط قرار گرفت و دو طرف علاقه مندانه در این زمینه اقداماتی را آغاز کردند.
علاوه بر این، در اواخر سال گذشته میلادی برگزاری چند دور نشست در مسکو و آستانه برای حل بحران سوریه به همراه ایران، دو کشور را در آستانه همگامی در منطقه قرار داد و همکاری نزدیک ترکیه و روسیه درباره حل بحران سوریه با تخلیه جنگجویان از حلب به سمت ادلب آغاز شد.
با توجه به این که آمریکا موضع غیرفعال و عمدتا ضد منافع ترکیه در قبال بحران سوریه اتخاذ کرده است، ترکیه از روسیه می خواهد که برای روند انتقال سیاسی در سوریه نقش مؤثرتری داشته باشد و رژیم اسد را به صلح وادار کند.
دولت ترکیه که در عملیات سپر فرات که با هدف پاکسازی مرزهای خود از گروه ها و عوامل تروریستی آغاز کرد، از سوی غرب و آمریکا و حتی هم پیمانان منطقه ای حمایت نشد و تنها روسیه این همراهی را به صورت اندک و در آستانه تصرف الباب انجام داد و این گامی مهم برای ترکیه تلقی شد.
اکنون دو کشور ترکیه و روسیه علاوه بر توسعه مناسبات در ابعاد سیاسی و ترمیم خلل ایجاد شده در روابط اقتصادی پس از هدف قرار گرفتن هواپیمای نظامی روسی، در صدد همگامی نظامی در سوریه هستند ولی با توجه به دیدگاه های متفاوت و مغایر با هم، امیدواری در همسویی دو کشور در این زمینه کمتر است.
علاوه بر این دولت ترکیه برای ترمیم روابط خود با روسیه قصد خود را برای توسعه مناسبات نظامی اعلام کرده و حتی پیشنهاد خرید سامانه های موشکی دفاعی اس.400 را به روسیه داده و مذاکراتی نیز در این زمینه آغاز شده است.
این امر که در صورت تحقق اتفاقی نادر در روابط دو کشور و نیز تصمیم خاص در دولت روسیه خواهد بود، می تواند موید فاصله گرفتن دولت ترکیه از غرب باشد اما به نظر می رسد دولت روسیه منتظر معادلات سیاسی در داخل ترکیه خواهد بود و تصمیم نهایی در این زمینه به زودی اتخاذ نخواهد شد.
سفری برای عادی سازی روابط ترکیه و روسیه
عادی سازی روابط مخدوش شده بین دو کشور ترکیه و روسیه بعد از ساقط شدن هواپیمای روسی توسط ترکیه یکی از اهداف این نشست به شمار می رود و مقامات ترکیه مدعی هستند که روابط دو طرف در زمینه های دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی بیش از 24 نوامبر (تاریخ سرنگونی جنگنده روسی) گسترش یافته است.
اعلام همبستگی ولادیمیر پوتین با ترکیه پس از اقدام به کودتای نافرجام در 15 جولای نیز از اهمیت ویژه ای برای مقامات ترکیه برخوردار است.
اردوغان در اولین سفر خارجی خود در دوران پسا کودتا به روسیه سفر کرد و البته پیش از آن، در پیامی بابت سرنگونی هواپیمای سوخو روسی عذرخواهی کرد و با سفر به این کشور نیز گام نهایی در تنش زدایی در روابط آنکارا و مسکو را برداشت.
مقامات ترکیه همچنین بر این باور هستند که بخش بزرگی از محدودیت فعالیت شرکت های ترکیه در روسیه از طریق این نشست رفع خواهد شد.
آنکارا و مسکو همچنین آماده هستند که در جهت گسترش روابط فرهنگی و گردشگری گام بردارند و بر این اساس دو کشور، سال 2019 را طی قراردادی 'سال فرهنگ و گردشگری' دو کشور اعلام خواهند کرد.
این موضوع از ان جهت اهمیت دارد که در سال گذشته میلادی(2016) به ویژه تحت تاثیر بحران در روابط آنکارا ـ مسکو بر سر سرنگونی جنگنده روسی در مرز سوریه و تحریم های جدی مسکو، سفر گردشگران روسی به ترکیه به شدت کاهش یافت و در حالی که صنعت گردشگری ترکیه انتظار ورود 6 میلیون گردشگر روسی را داشت، این رقم بیش از 90 درصد افت کرد.
جلب همکاری روسیه در سوریه موضوع مهم دیگر برای ترکیه
ترکیه با قطع امید از همکاری آمریکا در عملیات رقه و با مشاهده حمایت مستقیم آمریکا از حزب اتحاد دموکراتیک سوریه(پ.ی.د) انتظار دارد تا روسیه جهت همکاری بیشتر برای مقابله با حضور پ.ک.ک و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه(پ.ی.د) در منبج، به آنکارا نزدیک شود.
در جریان سفر اردوغان، این خواسته آنکارا با توجه به موضع آمریکا در حمایت از گروه های کُردی سوری و احتمال درگیری بین نظامیان دو قدرت روسیه و آمریکا، به احتمال زیاد با پاسخ منفی روسیه مواجه خواهد شد چرا که در غیر این صورت روسیه خود را رو در روی نیروهای آمریکایی قرار خواهد داد.
دغدغه های روسیه و ترکیه در خصوص دریای سیاه و ناتو
روسیه به علت عضویت ترکیه در ناتو و درگیری با گرجستان و اوکراین همواره نگران حضور نیروهای ناتو در دریای سیاه و در نزدیکی مرزهای خود بوده است و همواره انتظار داشته که ترکیه هموار کننده مسیر حضور ناتو در دریای سیاه نباشد و هر دو طرف در این سفر در خصوص ثبات در دریای سیاه نیز به مذاکره خواهند پرداخت چرا که پس از درگیری میان روسیه با گرجستان در سال 2008، آمریکا و کشورهای غربی حضور خود را در دریای سیاه پررنگ تر کردند و دخالت روسیه در بحران اوکراین منجر به افزایش اهمیت ناتو به منطقه دریای سیاه شد.
نگرانی روسیه در این خصوص از آن جهت اهمیت دارد که در نشست ماه گذشته وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو، مفادی از قبیل تقویت حضور کنونی متحدان در دریای سیاه، مشارکت کارکنان نظامی هشت کشور عضو ناتو، گشت هوایی پنج کشور عضو و تقویت نیروهای زمینی و هوایی در راستای آموزش آنها تصویب شد.
ناتو اعلام کرد که به منظور افزایش هماهنگی میان کشورهای عضو اتحادیه در دریای سیاه، فعالیت های آموزشی و تمرین رزمی نیروی دریایی خود را در منطقه افزایش خواهد داد و این امر به دغدغه ای مهم برای روسیه تبدیل شده است.
کریمه و قره باغ: مهم برای ترکیه و روسیه
تنش و جنگ بین روسیه و اوکراین و موضوع شبه جزیره کریمه نیز از جمله موضوعات احتمالی برای طرح در نشست شورای عالی همکاری روسیه و ترکیه خواهد بود.
ترکیه حامی تمامیت ارضی اوکراین بوده و الحاق غیرقانونی کریمه به خاک روسیه را به رسمیت نشناخته و از حل این بحران بر اساس حقوق بین الملل و راه های مسالمت آمیز پشتیبانی کرده و از سوی دیگر بر موضع خود مبنی بر تضمین حقوق و منافع ترک های تاتار کریمه از سوی روسیه پافشاری کرده است.
از دیگر موضوعات محتمل قابل طرح در این نشست، مساله منطقه قره باغ جمهوری آذربایجان است که از حدود 20 سال پیش در اشغال ارمنستان قرار دارد و انتظار می رود طرفین حمایت خود را از ارائه راه حل در چارچوب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا تمدید کنند.