پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : دستگاه گوارش اولین قسمتی از بدن است که با غذا تماس دارد. به همین دلیل تقریبا همه اختلالاتی که در دستگاه گوارش به وجود می‌آیند به نوعی با تغذیه مرتبط هستند.
به گزارش جام جم آنلاین ، از این‌رو درمان برخی ناراحتی‌های گوارشی فقط تصحیح رژیم غذایی و استفاده از غذاهای مناسب است. به‌عنوان مثال بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن با حذف گلوتن از رژیم غذایی درمان می‌شود یا در کولیت عصبی، بیماری با خوردن غذاهای خاصی عود می‌کند و با حذف آنها روده‌ها به حالت طبیعی برمی‌گردد. این موارد در بیماری‌های التهابی روده، یبوست و اسهال نیز صدق می‌کند.
رژیم غذایی سالم از دوران کودکی
دوران کودکی، دوران طلایی عمر هر انسانی محسوب می‌شود که سبک زندگی آن دوران بر تمام عمر انسان اثر می‌گذارد. هرچند تغییر عادت غذایی ناسالم در بزرگسالی در بهبود شرایط سلامت موثر است، اما تاثیر خوب آن به اندازه رژیم غذایی سالم در دوران کودکی نیست. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که از دوران کودکی فیبر بالایی مصرف کرده‌اند در بزرگسالی کمتر به سرطان روده مبتلا می‌شوند.
چه عواملی باعث ایجاد سرطان روده می‌شود؟
در مورد سرطان روده یا به‌طور کلی سرطان‌های دستگاه گوارش حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد و هنوز عوامل اصلی ایجاد این سرطان‌ها به‌طور کامل مشخص نشده است. با وجود این ما می‌دانیم بسیاری از سرطان‌ها زمینه ژنتیکی دارد و قطعا عوامل محیطی مختلفی از جمله تغذیه در ایجاد آنها موثر است. تغذیه یک عامل قابل‌تغییر است، بنابراین با بهبود آن شرایط بهتر و با عادات غذایی نادرست، شرایط بدتر خواهدشد.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد میزان شیوع سرطان کولون بین ژاپنی‌ها به‌دلیل شیوه زندگی و برنامه غذایی متنوعی که دارند پایین است، اما میزان شیوع همین سرطان در ژاپنی‌هایی که به آمریکا سفر کرده‌اند و شیوه زندگی‌شان تغییر کرده به میزان چشمگیری افزایش یافته و مشابه آمریکایی‌ها و مردمان کشورهای غربی شده است. این موضوع نشان‌دهنده نقش پررنگ تغذیه در ابتلا یا عدم ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش و بروز بدخیمی‌ها در روده یا سایر قسمت‌های بدن است.
مصرف مواد غذایی آماده یا حاوی افزودنی‌ها، موادغذایی کهنه و مانده مانند ترشیجات و شورها، غذاهایی که زیاد سرخ شده‌اند، فست‌فودها و مواد غذایی حاوی اسیدچرب ترانس مانند روغن نباتی برای سلامت دستگاه گوارش مضر است و باید از خوردن آنها خودداری کنید. درست است که روغن نباتی یک روغن گیاهی است، اما برای جامد شدن روغن نباتی فرآیندی روی آن صورت می‌گیرد که باعث می‌شود اسیدهای چرب ترانس آن افزایش پیدا کند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد اسیدهای چرب‌ترانس هم در بروز بدخیمی‌ها نقش دارند.
چند مطالعه که در مورد تاثیر نمک بر ایجاد بدخیمی‌های دستگاه گوارش انجام شده نشان می‌دهد مصرف نمک زیاد بخصوص مصرف غذاهای نمک‌سود شده از جمله ماهی شور، ماهی دودی و... در بروز انواع بدخیمی‌ها بخصوص سرطان معده نقش دارد.
همچنین مصرف گوشت‌های قرمز یا گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس، موادغذایی کنسروشده یا غذاهایی که سرشار از مواد افزودنی و نگهدارنده است، می‌تواند میزان شیوع بدخیمی‌های روده را افزایش دهد. در مورد رابطه بین مصرف لبنیات و میزان شیوع بدخیمی‌های روده مطالعات ضد و نقیض فراوانی وجود دارد و هنوز نمی‌توان به درستی در مورد نقش لبنیات در کاهش یا افزایش بدخیمی‌های روده و دستگاه گوارش اظهارنظر کرد. به‌طور کلی هر عاملی که باعث شود مواد سمی یا باکتری‌های مضر و بیماریزا بیشتر داخل روده‌ها باقی بماند در ایجاد بدخیمی‌های روده موثر است.
چه بخوریم سرطان روده نگیریم؟
تغذیه در زمینه بدخیمی‌های دستگاه گوارش می‌تواند در دو بخش پیشگیری و درمان نقش داشته باشد. معمولا داشتن یک رژیم غذایی سالم ـ بخصوص اگر از دوران کودکی شروع شده باشد ـ در پیشگیری از بروز سرطان‌های دستگاه گوارش نقش مهمی دارد. به‌عنوان مثال میزان فیبر دریافتی از رژیم غذایی یکی از عواملی است که در کاهش بدخیمی‌های روده دخالت دارد. مصرف سبوس غلات یا میوه‌ها و سبزی‌ها علاوه بر این‌که سرشار از فیبر هستند، آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی دارند که می‌توانند در روده عمل سم‌زدایی را انجام می‌دهند.
از این‌رو توصیه می‌شود هر فرد بالغ بین حدود هفت واحد در روز از گروه نان و غلات استفاده کند. البته بهتر است تا جایی که می‌توانید نان کامل و غلات سبوس‌دار مصرف کنید. سبوس علاوه بر فیبر فراوان و ویتامین‌های گروه B، آنتی‌اکسیدان‌های خوبی دارد که می‌تواند نقش پیشگیری‌کننده در بروز سرطان‌های دستگاه گوارش داشته باشد. گروه بعدی، گروه میوه‌ها و سبزی‌ها هستند که باید به‌وفور از این گروه استفاده کنید.
چای، نوشیدنی مهم ما ایرانی‌هاست و با توجه به آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد برای سلامت دستگاه گوارش مفید است. البته به شرط آن‌که از چای تازه و خالص و بدون هرگونه رنگ و افزودنی استفاده کنید. خوشبختانه ما در ایران گیاه چای را کشت می‌دهیم و چای لاهیجان یکی از گونه‌های خوب چای در دنیا محسوب می‌شود.
درباره نوشیدن قهوه هم مطالعات زیادی انجام شده و نتایج تحقیقات نشان می‌دهد نوشیدن دو فنجان قهوه در روز بدون شکر زیاد می‌تواند در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله بیماری‌های دستگاه گوارش و بیماری‌های متابولیک مانند چربی خون، دیابت و کبدچرب غیرالکلی مفید باشد.
مراقب باشید یبوست نگیرید!
نتایج تحقیقات نشان داده‌اند هر چقدر میزان فیبر دریافتی از رژیم غذایی بیشتر باشد، بروز بدخیمی‌های روده بخصوص روده بزرگ کاهش می‌یابد. درواقع وقتی فیبر رژیم غذایی افزایش پیدا می‌کند فرد کمتر به یبوست مبتلا می‌شود. در نتیجه مواد سمی موجود در روده سریع‌تر عبور کرده و تماسشان با سلول‌های روده کمتر می‌شود، بنابراین درمان یبوست بسیار حائز اهمیت است. چنانچه هیچ مشکل پاتولوژیک و بیماریزایی وجود نداشته و فرد به دلیل رژیم غذایی نادرست به یبوست مبتلا شده باشد باید هر چه سریع‌تر رژیمش را اصلاح کند.
بیماران مبتلا به یبوست باید سه راهکار درمانی را همراه با هم انجام بدهند تا مشکلشان حل شود؛ اول این‌که باید میزان فیبر دریافتی رژیم غذایی‌شان را افزایش دهند. دوم این‌که باید به اندازه کافی و حداقل شش لیوان آب و مایعات فراوان بنوشند. نوشیدن یک لیوان آب به‌صورت ناشتا هم به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کرده و حرکت روده‌ها را تسریع می‌کند. مصرف خیس‌کرده میوه‌های خشک ملین در آب هم می‌تواند تاثیر خوبی در بهبود یبوست داشته باشد.
راهکار سوم فعالیت بدنی و تحرک است. هرچه فردی فعالیت بدنی بیشتری داشته باشد حرکات دستگاه گوارشش هم بیشتر می‌شود و کمتر از یبوست رنج می‌برد. فراموش نکنید همه این موارد باید در کنار هم انجام شود و انجام یکی به تنهایی مشکل یبوست را حل نخواهد کرد. متاسفانه مشکل یبوست در سالمندان به این علت که تقریبا هر سه فاکتور فوق در آنها مختل می‌شود بیشتر اتفاق می‌افتد. باید برای سالمندان تسهیلاتی فراهم کرد که بتوانند تا حد امکان تحرک مختصری داشته باشند.
مایعات و نوشیدنی‌ها در اختیارشان باشد تا بتوانند براحتی از آنها استفاده کنند و شرایط توالت رفتن برایشان تسهیل شود. چنانچه سالمندی نتواند از سبزیجات یا میوه‌های تازه استفاده کند، باید انواع خشک یا پخته آنها را مصرف کند تا دچار مشکل نشود. در صورتی که مشکل سالمندی با نکات فوق برطرف نشود، می‌تواند با احتیاط و زیرنظر پزشک گاهی از قرص‌های ملین گیاهی استفاده کند.