«کُدی» که ابهامات درباره حضور ایران در «آستانه» را برطرف کرد

حضور ایران در نشست «آستانه» از زمان اعلام این نشست طی یک ماه گذشته در هاله‌ای از ابهام بود که دیدار جابری انصاری و گزارش وی از نتایج دیدارش در مسکو ابهامات را برطرف کرد.
 
به گزارش تسنیم، 9 دی ماه بود که ولادیمیر پوتین در نشستی خبری از توافق درباره آتش بس در سوریه خبر داد که بین ترکیه و روسیه به نمایندگی از دولت سوریه و معارضان به امضا رسیده بود و بر مبنای آن از ساعت 24 سی ام دسامبر اجرایی می‌شد.
 
فرمانده کل قوای روسیه تصریح کرد اسنادی امضا شده عبارتند از سند آتش‌بس در سوریه، مجموعه اقدامات لازم برای نظارت بر آن و بیانیه در خصوص آمادگی آغاز گفت‌وگوهای صلح سوریه.
 
وی در این نشست افزود: آتش‌بس میان دولت سوریه و معارضان مسلح یک از این اسناد است. یک بسته اقدامات برای کنترل آتش‌بس نیز سند دیگر است و بیانیه آمادگی برای ورود به گفت‌وگوهای صلح سوریه نیز سومین سند است.
 
رئیس‌جمهوری روسیه تأکید کرد: روسیه، ترکیه و ایران تعهداتی را برای تضمین را‌ه‌حل صلح آمیز در سوریه بر عهده گرفته‌اند.
 
این توافق 9 روز پس از نشست سه جانبه وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو حاصل شد که در بیانیه پایانی آن وزرای امور خارجه پیشنهاد رئیس‌جمهور قزاقستان را برای میزبانی نشستی سوری-سوری مورد توجه قرار دادند. همینطور ایران، روسیه و ترکیه بر عزم خود برای مبارزه مشترک با داعش و النصره و تفکیک میان آن‌ها و گروه‌های معارض مسلح تأکید کردند.
 
در بند پنجم این بیانیه آمده بود که، ایران، روسیه و ترکیه آمادگی خود را برای تسهیل و ایفای نقش به‌ عنوان ضامنین موافقت‌نامه‌ای که با مذاکره بین دولت سوریه و معارضین در آینده حاصل خواهد شد، ابراز می‌کنند. آن‌ها از دیگر کشورهایی که بر وضعیت میدانی نفوذ دارند، دعوت می‌کنند تا همین کار را کنند.
 
بعد از این تحولات بود که مذاکرات «آستانه» به طور جدی و با حضور نمایندگان دولت سوریه و نمایندگان معارضانی که در سازمان ملل عنوان تروریستی ندارند(داعش و جبهه النصره) دنبال شد.
 
ماجرا از اینجا آغاز شد که در این نشست چه کشورهایی حضور خواهند داشت و چه نقشی را ایفا می‌کنند.
 
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در گفت‌وگوی خود با TRT که در روز اعلام توافق آتش بس انجام گرفت، گفت: ترکیه به نمایندگی از معارضه و روسیه به نمایندگی از دولت سوریه این توافق را به امضا رساندند و در اجلاس آستانه نیز ترکیه و روسیه حضور خواهند داشت.
 
در همین حال لوان جاگاریان سفیر روسیه در ایران در گفت‌وگوی خود با تسنیم که اول دیماه انجام گرفت در خصوص برگزاری نشست قزاقستان درباره سوریه که عنوان شده بود با حضور ترکیه و روسیه برگزار خواهد شد یادآور شده بود که "در این نشست اطراف سوری حضور خواهند داشت و روسیه در این نشست تنها نقش کمک کننده را به‌ عهده دارد و ما مشارکت نخواهیم داشت. هنوز درباره جزئیات نشست صحبت نشده و تنها توافق ابتدایی حاصل شده است، اما موضوع مسلم این است که مذاکرات بین طرفهای سوری برگزار خواهد شد."
 
سیزدهم دیماه، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص آتش بس سوریه و نقش ایران گفت: نشست  سه جانبه مسکو ثمراتی داشت که یکی از آنها نقش آفرینی سه کشور مهم در این عرصه بود که تلاشهای خود را تجمیع کردند تا به راه حلی برسند. راه حل نهایی سوریه سیاسی است و امیدواریم با تلاش سه کشور این نقش را در سوریه ایفا کنیم و این تلاش ادامه خواهد داشت اما با توجه به اینکه تاریخ اجلاس آستانه مشخص نیست، نمی‌توانم موضوعی عنوان کنم اما امیدواریم زمینه برای گفت‌وگو بین طرفین سوری پیش آید و نتایج مثبت حاصل شود.
 
در حالیکه طرف ترک با صراحت از عدم حضور ایران در نشست آستانه سخن می‌گفت، مقامات روسیه همچون سرگئی لاوروف وزیر خارجه و میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه از نقش سازنده ایران در سوریه و نیز مذاکرات یاد می‌کردند و الکساندر لاورِنتی‌اُف، فرستاده ویژه رئیس جمهوری روسیه طی دو ماه گذشته 4 بار به ایران سفر کرد، اما عملاً نامی از ایران برای حضور در نشست قزاقستان به میان نیامد.
 
حتی «ویتالی چورکین»، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد در 15  دی ماه در جمع خبرنگاران به سوالاتی درباره دعوت از نمایندگان ایران، عربستان و سازمان ملل برای حضور در مذاکرات «آستانه» گفته بود که، درباره حضور نمایندگان ایران و عربستان در مذاکرات آستانه، ابهام وجود دارد.
 
در عین حال رایزنی‌های دیپلماتیک ایران و سفرهای منطقه‌ای بین ایران، روسیه و سوریه در جریان بود تا به گفته مقامات طرفین، "برای نشست قزاقستان هماهنگی‌های لازم حاصل شود" که مهترین آنها سفر علی مملوک رئیس نهاد امنیت ملی و ولید معلم وزیر خارجه سوری به ایران بود که در 12 دیماه انجام گرفت و آنها با مقامات ارشد کشورمان دیدار و گفت‌وگو کردند.
 
در همین حال شاهد دعوت از برخی کشورها مانند عربستان، قطر و آمریکا برای حضور در نشست بودیم و نیز قرار بر این شد تا استفان دی میستورا نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه نیز در این اجلاس حاضر باشد.
 
روز جمعه 24 دی ماه «ابراهیم کالین» سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه از حضور آمریکا در نشست قزاقستان خبر داد ولی گفت که سطح این حضور هنوز مشخص نشده است.
 
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه نیز گفته بود روسیه با حضور آمریکا در مذاکرات آستانه موافقت کرده است.
 
این در حالی بود که «مارک تونیر» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی خود در همان روز در پاسخ به سوالی گفت: آنطور که من اطلاع دارم، ما تا کنون دعوتنامه رسمی برای شرکت در نشست آستانه را دریافت نکرده‌ایم، اما فرایند ویژه اجرای این طرح ادامه دارد و درباره آن با ترکیه و روسیه در تماس هستیم.
 
این ابهام باعث شده بود تا بسیاری به این نتیجه برسند که باز هم روسیه در ماجرایی منطقه‌ای از ایران استفاده کرده ولی تهران را در بزنگاه کنار گذاشته و قصد دارد به همراه ترکیه از تحولات سوریه بهره برداری کند و سکوت و ابهام داخلی نیز به این موضوع دامن می‌زد.
 
روند ادامه داشت تا دیدار روز گذشته(جمعه 24 دی ماه)  حسین جابری انصاری، میخائیل بوگدانف و اونال معاونان وزارت خارجه ایران، روسیه و ترکیه که در مسکو انجام گرفت.
 
در این نشست که با حضور و سخنان سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه آغاز شد، معاونان وزارت خارجه سه کشور ترتیبات برگزاری اجلاس آستانه مورد حمایت ایران، روسیه و ترکیه را بررسی کردند.
 
معاونان وزرای خارجه سه کشور همچنین توافق کردند به رایزنی‌های خود برای برگزاری موفق اجلاس آستانه و کمک به حل بحران سوریه ادامه دهند.
 
جابری انصاری پس از دیدار با دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل و دیدارها و گفت وگوهایی در ژنو، به مسکو رفته بود.
 
معاون وزیر خارجه کشورمان در صفحه اینستاگرام خود در این خصوص نوشت: اجلاس آستانه قرار است در بیست و سوم ژانویه به میزبانی دولت قزاقستان و با حضور نمایندگان دولت و معارضه سوریه و "با نظارت سه کشور ایران، ترکیه و روسیه" و مشارکت نماینده سازمان ملل متحد برگزار شود.
 
نگاهی به روند تحولات از روز اول دیماه که آتش بس در سوریه آغاز شد تا روز گذشته 24 دیماه نشان می‌دهد که حضور ایران حداقل در فضای رسانه‌ای مبهم بوده و در بهترین حالت، این حضور بنا بر ملاحظاتی اعلام نشد، اما روز گذشته معاون وزیر خارجه در یکی از آخرین جلسات هماهنگی برای نشست آستانه حضور یافته و نتیجه آن را کمک سه کشور برای برگزاری اجلاسی موفق خواند.
 
با این اوصاف به نظر می‌رسد تا کنون حضور ایران، روسیه و ترکیه در نشست قزاقستان (که قرار است بیست و سوم ژانویه مصادف با چهارم بهمن ماه) آن هم به عنوان ناظر بر مذاکرات سوری- سوری و مشارکت نماینده سازمان ملل در امور سوریه قطعی شده و از عربستان، قطر و آمریکا نیز برای حضوری مشابه سه کشور یاد شده دعوت به عمل آمده است.