كنترل معوقات هزينه مي‌خواهد

بانك براي مديريت ريسك اعتباري انگيزه و تجهيزاتي كه بايد در سازمان يك بانك تعبيه شود را ندارند. دو مطلب وجود دارد؛ ابتدا بحث پيشگيري است، با توجه به وضعيت موجود روندي كه بانك‌ها در سطح بين‌الملل به آن عمل مي‌كنند و ساختاري كه براساس آن تصميم‌گيري مي‌كنند، چيست؟ پاسخ چيزي جز عملكرد و سازمان نيست. وقتي نرخ بانك‌ها را نگاه مي‌كنيم به ارقام متفاوتي مي‌رسيم مثلا عربستان را در نظر بگيريد كه نرخ آن ٨/١٧ درصد است و بانك‌هاي تركيه رقمي حدود ١٤درصد را دارند. حال از جهت عملكرد چطور مي‌شود كه به چنين ارقامي مي‌رسند؟ وقتي در رابطه با وامي تصميم‌ مي‌گيريم ريسك قابل انتظاري داريم كه براي مقابله با آن ذخيره مي‌گيريم، از طرف ديگر يكسري عوامل غيرمترقبه هستند كه ممكن است بازپرداخت و بازگشت آن را مورد تاثير قرار دهند كه براي آن سرمايه‌ در نظر مي‌گيريم. در واقع اين ذخيره ضربه‌گير خطراتي است كه ممكن است پيش‌روي‌مان قرار گيرد. معياري است كه ببينيم زمان تصميم‌گيري آيا مي‌توانيم اين وام را تثبيت كنيم يا خير. پس بانك ابتدا به سرمايه‌اش نگاه مي‌كند و اگر مطمئن نباشد سرمايه كفايت لازم را در مقابل ريسك دارد آن را reject خواهد كرد. در بانك‌ها اين ارتباط از لحاظ عملكردي قطع است.  نخستين اصل در مديريت ريسك ارزيابي و اندازه‌گيري است. مهم است كه ما از ريسك اعتباري چه تصويري داشته باشيم. متاسفانه ما در سطح كلان انباره‌اي از داده‌ها كه بتوانيم به نحو مطلوب به آنها اتكا كنيم و به هنگام اطلاعات اعتباري از آن استفاده كنيم، نداريم و اگر چنين چيزي نباشد نمي‌توانيم گام‌هاي بعدي را ‌برداريم. در نخستين اصل واجب است زيرساخت‌هاي لازم را در بانك‌ها ايجاد كنيم و بانك مركزي خيلي جدي‌تر در اين زمينه عمل كند. نكته دوم اينكه فكر نكنيم وضعيت خيلي خراب است، ما چارچوب داريم و بايد وقتي مطلب را نگاه مي‌كنيم به مسائلي كه منطبق مي‌شوند، توجه داشته باشيم. مفاهيمي مانند معوقات بانكي، ذخيره‌گيري، سرمايه و وثايق همه با هم معنا مي‌يابند. براين اساس اگرچه سرمايه ما هم در حد كفايت نيست و وضعيت اسفباري دارد، اما آخرين حلقه‌اي كه داريم وثايقي ا‌ست كه نقطه قوت ما است، ما بايد از اين نقطه قوت شروع كرده و وضعيت بقيه‌ شاخص‌ها را درست كنيم. بانك‌ها بايد تحت فشار قرار گيرند كه خيلي از اين وثايق را از خودشان دور كنند و از لحاظ قرارداد بايد به آنها اختيار دهيم كه ساختارشان را درست كنند. مورد سوم اين است كه در اقتصاد مي‌گويند كه ناهار مجاني وجود ندارد. بودن، هزينه دارد اين طور نيست كه مدام مطالبات و تمايل به بهبود داشته باشيد، بايد ابتدا فكر شود كه آماده‌ هزينه كردن هستيد يا خير. اصلاح وضعيت بانك‌ها و اصلاح وضعيت اعتباري بايد مورد بررسي قرار گيرد مانند مساله‌اي كه گفتم در زمينه‌ اطلاعات بايد بانك هزينه كرده و زيرساخت را درست كنند. از طرف ديگر وقتي براي پيشگيري از شكل‌گيري معوقات بايد قواعد ١، ٢، ٣ و ٤ رعايت شود، يعني نسبت به زماني كه رده‌بندي قواعد وجود نداشت محدودتر خواهيم شد، ممكن است اصطلاحا هزينه‌هايي به نظام بانكي و رشد تحميل شود. بنابراين شما مي‌پذيريد كه مقداري با سختگيري بيشتري كار كنيد و بايد در بالاترين وعده نظام پذيرفته شود كه چاره‌اي جز پذيرش ريسك نيست. همه اقدامات براي كاهش اين ريسك با بالا بردن كيفيت وام‌دهي و بالا بردن اثربخشي وام‌دهي صورت پذيرد، اما بايد از هم‌اكنون تصميم‌گيرنده و مقامات ارشد نظام بپذيرند كه هزينه‌هاي نامبرده بايد انجام شود و چاره‌اي جز اين نخواهيم داشت.