پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : از آنجا که مهمترین مولفه در اداره حاکمیت کشور، تکیه بر آرا و مشارکت مردم است و هر چه میزان مشارکت بالاتر باشد، طبیعی است که حاکمیت از اقتدار بیشتری هم در داخل و هم در عرصه بین‌الملل برخوردار است، برای بالا بردن میزان مشارکت ابتدا باید انگیزه رای‌دهندگان را شناخت.
به گزارش انتخاب، انگیزه‌هایی که باعث می‌شود طبقه‌های مختلف اجتماعی وادار به مشارکت در انتخابات شوند، متفاوت است. به منظور تحلیل این انگیزه ها می‌توان آنها را چنین دسته بندی کرد:
الف) بسیاری از افراد در جامعه ما بر اساس اعتقاد به تکلیف الهی و مسئولیت شرعی در این امر مهم شرکت می‌کنند. بنابراین با استفاده از انگیزه های مذهبی می توان تعداد بیشتری از این عده افراد را به حضور در پای صندوق های رای ترغیب کرد.
ب) افرادی هم هستند که بر اساس اعتقاد به قانون اساسی، مشارکت را حق خود می‌دانند تا با مشارکت و حضور در انتخابات در تغییر یا تثبیت قدرت نقش موثری ایفا کنند. بنابراین در این خصوص می توان بسترهای قانونی مشارکت بیشتر این دسته را فراهم کرد.
ج) همچنین افرادی هستند که علاوه بر اینها، انگیزه‌های سیاسی و اجتماعی خاصی دارند و ممکن است وابسته به جریان سیاسی یا علاقمند به یک شخصیت سیاسی باشند یا بخواهند از طریق رای دادن به یک فرد یا یک فهرست انتخاباتی، موضوعی که مدنظر آنهاست مورد توجه حاکمیت قرار بگیرد.
با این حال، نباید از یاد برد که بخشی از مردم نسبت به همه این انگیزه‌ها بی‌تفاوت هستند و چندان نگاه دینی یا توجه به قانون اساسی ندارند؛ آنها شرکت در انتخابات را نه تکلیف خود می‌دانند و نه قائل هستند که حقی در این زمینه دارند. آنها ممکن است قائل به نقش انتخابات در تعیین سرنوشت خود نباشند. یا مثلا با ادبیاتی دینی بگویند که شرکت در انتخابات اگر واجب هم باشد، واجب کفایی است و با عدم حضور یک نفر، اتفاقی نمی‌افتد. به رای این افراد، آرای خاکستری می‌گوییم، آنها چندان در قطب بندی‌های سیاسی و اعتقادای قرار نمی‌گیرند و اتفاقا برای افزایش مشارکت انتخاباتی باید به ترغیب این دسته از افراد برای شرکت در انتخابات توجه کرد.
چگونه آرای خاکستری را جذب کنیم؟بنابراین برای افزایش مشارکت مردمی در انتخابات سال 96 باید تا حد ممکن به دنبال جذب آرای خاکستری بود. به نظر می رسد که این افزایش حضور، می تواند به پیروزی گفتمان اصلاح طلبی نیز منجر شود. برای انجام این مهم، ابتدا باید اقشاری که آرای خاکستری دارند، شناسایی کنیم تا بتوانیم در آنها انگیزه مشارکت را به وجود آوریم. یکی از اقداماتی که می‌توانیم در این زمینه انجام دهیم، این است که در فاصله بین هر دو انتخابات، در عمل ثابت کنیم که رای هر فرد می‌تواند در سرنوشت او، خانواده‌اش و جامعه تاثیرگذار باشد. در این زمینه چند مثال می‌زنم:
الف) بین مجلس نهم و مجلس دهم تفاوت‌هایی وجود دارد و در عمل این تفاوت‌ها دیده می‌شود؛ شاهد مثالش سه وزیری هستند که آقای روحانی هم به مجلس نهم و هم به مجلس دهم معرفی کرد و از آن مجلس رای نگرفتند اما در مجلس دهم رای بالایی داشتند.
ب) در همین راستا می‌توان روش مذاکره و ارتباط تیم مذاکره کننده در دولت‌های نهم و دهم را با دولت یازدهم مقایسه کرد. هر چند هر دو گروه در همین نظام و در ذیل سیاست‌های مقام معظم رهبری اقدام کردند اما تفاوت در شیوه برقراری ارتباط و روش‌هایی که در مذاکرات دکتر ظریف و دکتر جلیلی به کار گرفته شد، به اندازه‌ای بود که از آن مذاکرات تحریم‌ها به وجود آمد و از این مذاکرات رفع تحریم‌ها. به دنبال آن مذاکرات، شورای امنیت و کشورهای قدرتمند در برابر ایران قرار گرفتند و به دنبال این مذاکرات، توافقی بین ایران و شش کشور قدرتمند و صنعتی دنیا و سازمان ملل و شورای امنیت برقرار شد.
ج) همچنین می‌توان به تفاوت روزهایی که از ما نفت نمی‌خریدند تا امروز که برای خریدن یا اکتشاف نفت ما، شرکت‌های مختلف بین المللی به صف و در نوبت هستند، اشاره کرد.
اینها تفاوت‌هایی است که می‌شود به عنوان نمونه برای جامعه مطرح کرد و رسانه‌ها با طرح این نشانه‌ها نقش موثری در جذب آرای خاکستری دارند تا جامعه به این جمع بندی برسد که مشارکتش در انتخابات موثر است.
مسئله دیگری که در جذب آرای خاکستری اثرگذار است، اجرای طرح‌هایی است که پاسخگوی نیازهای مقطعی جامعه باشد. ما اکنون به طرح‌های پروژه‌محور در برابر طرح‌های پروسه‌محور نیاز داریم. البته طرح‌های پروسه‌محور برای کشور لازم است اما دولت باید برای جامعه‌ای که اکنون نیازمند شغل و حداقل‌های زندگی است برنامه داشته باشد و در این راستا می‌تواند از توانمندی‌های مجلس و بخش خصوصی نیز کمک بگیرد.
عامل موثر دیگر، تلاش برای آزادی بیان و آزادی قلم و آزادی مشارکت کاندیداها و نامزدهاست. به ویژه اینکه در کنار انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات شوراهای شهر و روستا نیز برگزار می‌شود. در این انتخابات، هر چه طیف مشارکت نامزدها گسترده باشد، مشارکت انتخاب‌کنندگان نیز بیشتر می‌شود.
اصلاح‌طلب‌ها در جذب آرای خاکستری موفق‌تر هستندطبیعی است که همه گروه‌های سیاسی تلاش می‌کنند آرای خاکستری را به سمت جریان خود جذب کنند اما توجه به معیارهایی همچون عقلانیت، جوان‌گرایی و توجه به مطالبات جامعه بر اساس مقتضیات زمان، در جریان اصلاح‌طلبی بیشتر از سایر جریان‌های سیاسی دیده می‌شود. بنابراین فکر می‌کنم اصلاح‌طلب‌ها بیش از سایر گروه‌ها و جریانات بتوانند آرای خاکستری را جلب کنند.
بنابراین حضور موثر احزاب اصلاح طلب در عرصه انتخابات، نه فقط باعث افزایش مشارکت مردم در انتخابات می شود، بلکه می تواند به پیروزی اصلاح طلبان نیز منتهی شود.
* نماینده مردم تهران در مجلس