«ویلای نمازی» از ثبت ملی خارج شد!

 «ویلای نمازی»، تنها اثر معمار ایتالیایی در خاورمیانه که ۵۶ سال پیش در تهران ساخته شد، با حکم دیوان عدالت اداری، از ثبت ملی خارج شد تا اینگونه هم درختان این باغ به‌عنوان یکی از رگه‌های حیاتی شمال تهران قطع شوند و هم حریم منظریِ خانه‌ تاریخی "رهنما" از بین برود‍!

به گزارش انتخاب؛ «ویلا نمازی» در ۲۲ آبان ۱۳۸۶ به شماره ۲۰۱۵۴ و با رضایت مالک بنا «حاج احمد ابریشمچی» در خیابان نیاوران، خیابان عمار در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

این بنا در دوره پهلوی دوم، دقیقا در سال ۱۳۳۹ به سفارش «شفیع نمازی» - بازرگان ثروتمند و فرزند مهدی نمازی (نماینده وقت مجلس شورای ملی و مجلس سنا) - توسط "جوپونتی"، معمار مشهور ایتالیایی ساخته شد.

نمازی در مشورت با دوستش محسن فروغی (معمار، فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبا از پاریس، استاد و رئیس دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران) شنیده بود که اگر خواستار ویلایی خاص است، باید از هنر "جوپونتی" بهره بگیرد. او این ویلا را بر مبنای مفهوم «شادیِ زندگی» خلق کرد. او جزء به جزء مسائلی محیطی این قطعه زمین را در نیاوران مطالعه کرد و نهایتِ استفاده را از همه‌ امکانات محلی برده است، دیوارهای حیاط‌خلوتِ ویلا نمازی با طرح‌های سرامیکی هنرمند معروف ایتالیایی "فائوستو ملوتی" تزئین شده که آثارش در نوع خود بسیار مدرن هستند.

«ویلای نمازی» از این جهت حائز اهمیت است که به همراه "ساختمان شورای برنامه‌ریزی و توسعه" در بغداد، تنها آثار "جوپونتی" در خاورمیانه محسوب می‌شود. اثر جوپونتی در بغداد در جنگ سال ۲۰۰۳ آسیب فراوان دید که اکنون توسط یونسکو در حال مرمت است و مرمت این بنا توسط یونسکو نشان از اهمیت کارهای این معمار در جهان از نگاه یونسکو دارد.

ویلای نمازی چطور مجوز تخریب گرفت؟

آنطور که کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران اعلام کرده، ویلای نمازی بعدها توسط «احمد ابریشمچی» فروخته شد و در سال ۱۳۹۱ بعد از انتقال مالکیت بنا، به شخصی به نام «ناصر صفری» می‌رسد.

«ناصر صفری» و شرکا در ۱۵ مرداد ماه ۱۳۹۱ از اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران درخواست مجوز احداث هتل پنج ستاره در مجتمع چند منظوره در ویلا نمازی به پلاک ثبتی ۱/۱۲۱۸/۱۲۱ (واقع در خیابان باهنر - خیابان عمار) می‌کند که مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان تهران براساس مصوب بند یکِ صورتجلسه شماره هفتِ کمیسیون ماده پنجِ شهر تهران، با این درخواست موافقت و نقشه‌های معماریِ فاز یک این هتل را تائید می‌کند و این موضوع را در نامه‌ای به «یزدانی»، شهردارِ وقت منطقه یک اعلام می‌کند.

این درخواست شامل تخریب، نوسازی و ساخت ۲۰ طبقه هتل در بنای ثبتی ویلای نمازی با معماریِ «فرزاد دلیری» بود که مورد تائید کارشناس فنی این اداره کل قرار گرفت.

مدیرکل اسبق میراث فرهنگی تهران همچنین در مجوز شماره ۲۳۴۲۱/۱۲۶/۹۱۲ مورخ ۱۳۹۱/۱۱/۰۷ در پلاک فوق، موافقت اصولی واحد گردشگری از نوع احداث هتل با درجه پنج ستاره را صادر می‌کند.

بعد از تغییر مدیرکل میراث فرهنگی تهران در ۲۹ اسفند سال ۹۱ و انتصاب مسعود نصرتی، وی در ۲۴ شهریور ۱۳۹۲ در نامه‌ای به یزدانی (شهردار وقت منطقه یک) درخواست «کان‌ لم یکن شدن» عاجل مجوز صادرشده برای ویلا نمازی را می‌کند.

 

در ۲۵ بهمن ۱۳۹۴ پس از شکایت مالک به دیوان عدالت اداری، رای به نفع مالکِ بنا مبنی بر خروج اثر از فهرست میراث ملی داده می‌شود و قاضی پرونده با توجه به قانون مصوب سال ۱۳۰۹ مبنی بر ثبت ملی تمامی بناهای تاریخی تا پایان دوره‌ی زندیه، این بنا را خارج از شمول ماده یک این قانون عنوان می‌کند! و رای اولیه را بر خروج اثر از فهرست آثار ملی می‌دهد.

پس از صدور این رای، «رجبعلی خسروآبادی» (مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران) ۱۵ اسفند سال گذشته در نامه‌ای به دیوان عدالت اداری، درخواست تجدید نظر در مورد این حکم می‌کند، اما در دادگاه بدوی مورخه ۲۷ تیر ۱۳۹۵، شعبه اول تجدید نظر دیوان عدالت اداری به ریاست «محمدعلی محمدی» و «محمد کریمی»، رای قطعی به خروج ویلای نمازی از فهرست آثار ملی می‌دهند.

 

اگر ویلای نمازی هم تخریب شود...

براساس این گزارش، «ویلای نمازی» پس از این اتفاقات، از ثبت ملی خارج می‌شود. اگر از نگاه ویژه جامعه‌ بین‌المللی و بویژه یونسکو به ویلای نمازی بگذریم، اهمیت این بنا اگر از حریم کاخ جهانی گلستان و سرای دلگشا بیشتر نباشد، کمتر هم نیست.

از سوی دیگر، این بنا با متراژ بالغ بر ۸۰۰۰ متر که یک باغ محسوب می‌شود که تخریب آن باعث از بین رفتن یک شریان مهم زیست‌محیطی در شمیرانات خواهد شد، این موضوع به نظر می‌رسد در مغایرت با نگرانی‌ها و منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حفظ باغات است. از طرفی، ویلای نمازی در حریم بلافصل خانه رهنما (زین‌العابدین رهنما) که به شماره ۱۳۸۲ در هفتم مرداد ۸۲ ثبت ملی شده قرار دارد و ساخت و تخریب این بنا، حریم و منظر این اثر را نیز تخریب می‌کند و مشکل جدیدی برای حریم این بنا به وجود خواهد آورد که در مجوز صادر شده برای ساخت این هتل ۲۰ طبقه، حریم خانه رهنما نادیده گرفته شده است.

* اسناد مربوط به نامه‌نگاری میان دیوان عدالت اداری، شهرداری تهران و میراث فرهنگی نزد خبرگزاری ایسنا محفوظ است.