نباید با اصحاب فرهنگ آمرانه برخورد کرد / موسیقی نیاز جامعه است / برنامه من بر اساس دستورالعمل رییس جمهور، سرعت و نشاط بیشتر فرهنگی است

سیدرضا صالحی امیری در نخستین روز تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به برخی مسائل و چالش‌های موجود در وزارت ارشاد و فضای فرهنگ و هنر کشور پاسخ داد.

به گزارش «انتخاب» به نقل از خبرگزاری ها، سیدرضا صالحی امیری که میهمان تیتر یک شبکه خبر در شامگاه دوازدهم آبان‌ بود، با اشاره به جلسه رای اعتماد نمایندگان در مجلس شورای اسلامی، گفت: از نمایندگان ملت بزرگ ایران که به من رای اعتماد دادند و وظیفه‌ام را سنگین کردند، تشکر می‌کنم. از رییس جمهور محترم نیز به دلیل اعتماد به من برای تصدی این جایگاه حساس سپاسگزارم. از همه مهم‌تر از اصحاب ادب و فرهنگ و هنر به خاطر پیام‌های دلگرم‌کننده‌شان به من برای ادامه خدمت در این مسیر  تشکر می‌کنم.

او درباره ارزیابی‌اش از جلسه رای اعتماد، اظهار کرد: ما در یک نظامی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی زندگی می‌کنیم. در این نظام قوای مقننه، مجریه و قضاییه مستقل هستند و اراده مردم از طریق مجلس تجلی پیدا می‌کند. اراده دولت از طریق ریاست جمهوری که با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود هست و زیبایی نظام‌های مردم‌سالار همین است که بدون مرزبندی در چارچوب وظایف خود عمل می‌کنند. در آن جلسه مجلس به وظیفه خود عمل کرد، ما هم در مقام تشریح برنامه‌ها به وظایف خود عمل کردیم. در مجموع احساس بدی ندارم و مجلس ما جدی و مبتنی بر نظام‌های کارشناسی است. جریانات داخل مجلس هم همه قابل احترام هستند.

صالحی امیری تاکید کرد: دولت از رفتار مجلس خرسند است. اولین پیام مجلس این بود که بنا دارد به دولت در تحقق اهدافش کمک کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مهم‌ترین نکته‌ای که از مخالفان خود در مجلس شنید، گفت: تمام نکات ۱۰ روز گذشته و ملاحظات نمایندگان را رصد کردم. در مجموع نمایندگان روی دو نکته بسیار حساس بودند، یکی صلاحیت‌های فردی بود و دیگری تخصص مدیریتی و کاری برای تصدی این پست بود. نمایندگان عمدتا روی چند نکته کلیدی حساس بودند. چگونگی تعامل وزارت ارشاد با سایر نهادها، توجه وزیر به دغدغه‌های مقام معظم رهبری و مراجع عظام، فرهنگ جامعه، تنوع فرهنگی، امنیت هنرمندان و اصحاب هنر و... از جمله این مباحث بود . به اعتقاد من مخالفان آنچه را که بیان کردند احساس وظیفه بود. آنچه که من بیان کردم تشریح برنامه خودم بود به ملت.

او افزود: آن‌ها روی عدم تجربه بحث کردند که من توضیح دادم ۱۸ سال است به صورت مستقیم مدیر فرهنگی هستم و در نهادهای مختلف مسؤولیت فرهنگی داشته‌ام. در سه سال اخیر هم رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بودم که تجربه خوبی است. در این سه سال بیش از ۵۵۱ نشست فرهنگی برگزار کردیم و نسبت به مقوله فرهنگ و اصحاب فرهنگ و هنر بیگانه نیستم. در اکثر معاونت‌ها صندلی داشتم، در دانشگاه کرسی دارم و تالیفات و مقالاتی در این زمینه داشته‌ام.

او در پاسخ به این پرسش که اولین نکته‌ای که بعد از گرفتن رای اعتماد به ذهنش رسید چه بود، گفت: در سه سال گذشته من حدود ۱۰۰ مقاله در روزنامه‌ها و ۳۰۰ سخنرانی در سراسر کشور داشتم. عمده‌ترین نیاز جامعه را اخلاق و عمده‌ترین آسیب را بی‌اخلاقی می‌دانم. جوهر فرهنگ ایرانی مبتنی بر اخلاق، فضیلت، همگرایی، همنوایی و همدلی است و ما باید به سرعت این عناصر را تقویت کنیم و عناصر بداخلاقی را دور کنیم. اگر جامعه به سمت اخلاق‌گرایی نرود مطمئن باشید با آسیب‌های جدی مواجه می‌شود. مهم‌ترین نیاز جامعه امروز را توجه اساسی به اخلاق می‌دانم. باید همه ما بپذیریم که در یک فضای اخلاقی زیست کنیم و نوع رویکرد، تعامل و گفت‌گوی خود را مبتنی بر اصول اخلاقی قرار بدهیم.

صالحی امیری همچنین به مهم‌ترین تصمیم خود اشاره کرد و گفت: من با برنامه وارد وزارتخانه شده‌ام. به این دلیل که مدت‌ها آسیب‌شناسی نظام فرهنگی داشتم، ۲۳ آسیب را از گذشته شناسایی و تحلیل می‌کردم. دیروز که وارد دستگاه شدم احساس کردم که همان دانش خود را که قریب به دو دهه به آن پرداخته بودم باید در اینجا عملیاتی کنم. نخستین تصمیم این است که ثبات و آرامش را در این دستگاه ایجاد کنم.

وزیر فرهنگ در ادامه، اولین اولویت خود را مکانیزم تعامل با سایر نهادهای فرهنگی عنوان کرد و گفت: ما در ایران یک منظومه فرهنگی داریم. در نظام فرهنگی باید بپذیریم روحانیت، ائمه جمعه و جماعات، مساجد، بسیج، آستان قدس، شهرداری‌ها، دانشگاه آزاد، نهادهای فرهنگ عمومی و در سطح کلان‌تر شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص و گفتمان حاکم بر این مجموعه که گفتمان مقام معظم رهبری است، حقیقت‌های کشور هستند. بنابراین وزیر فرهنگ و ارشاد باید بداند که برای حرکت این قطار به سمت قله‌های توسعه؛ همگرایی، انسجام و تعامل با نهادهای فرهنگی نیاز است.‌ اولین نکته‌ای که در اولویت خود قرار داده‌ام، تدوین الگویی برای همدلی، همگرایی و انسجام نهادهای فرهنگی است.

وزیر ارشاد در ادامه به اصلی‌ترین مسئله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و گفت: مسئله اول این است که این حوزه باید کاملا تخصصی اداره و از مداخله عناصر خارج از حوزه جلوگیری شود. دستگاه فرهنگی باید از پیرایه‌هایش کاسته شود و در چارچوب اهدافش پیش برود.

صالحی امیری در بخش دیگری از سخنانش به مهم‌ترین فرصت‌ها و چالش‌های فضای مجازی اشاره و اظهار کرد: فضای مجازی مجموعه‌ای از فرصت‌ها و تهدیدهاست‌. نه می‌توانیم آن را نفی کنیم چون عاقلانه و ممکن نیست و نه می‌توانیم آن را صد درصد بپذیریم چون آسیب‌هایی به همراه خود دارد. فکر می‌کنم ما از فضای مجازی عبور کرده‌ایم و به فضای حقیقی رسیده‌ایم. فضای مجازی زمانی است که واسطه‌ای میان خود و دیگران دارید، اما امروز شبکه‌های هوشمند این میان چهره را برداشته‌اند. باید در چنین شرایطی به محتوا فکر کنیم نه ابزار.

او ادامه داد: محتوای شبکه‌های اجتماعی در ایران نیازمند یک رصد دائمی است. باید به دو مسئله به صورت همزمان توجه کرد، اصل دسترسی آزاد به اطلاعات که حق مردم است و دیگری تفکیک فرصت از تهدید.

او همچنین با تاکید بر تحقق خواسته‌های مقام معظم رهبری افزود: ما باید دغدغه‌های ایشان و مراجع عظام را به شاخص‌های معین تبدیل کنیم و اصلاح نظام فرهنگی را مبتنی بر آن قرار بدهیم. رهبری چند وقت پیش مسئله ولنگاری فرهنگی را مطرح کردند. باید ببینیم این ولنگاری چیست و ابعاد و شاخص‌هایش کدامند. بعد ببینیم اساسا مفهوم این ولنگاری چیست؟ تعبیر مقام معظم رهبری بی‌اهتمامی بود. یعنی ممکن است در سطح رویه و سیاست و برنامه نیازمند اصلاحاتی باشیم تا این دغدغه برطرف شود. عمدتا مراجع عظام قم که پرچمدار فقه شیعه هستند راجع به بعضی مسائل فرهنگی دغدغه دارند. حتما باید به آن‌ها توجه کرد. دستگاه فرهنگی باید صدای رسای فرهنگ دینی باشد. این موضوع را در برنامه‌هایمان قرار داده‌ایم. نهایتا به یک مجموعه مدونی از دستورالعمل‌ها خواهیم رسید.

صالحی امیری به مسؤولیت و اختیار اشاره کرد و گفت: ارشاد پازلی از نظام فرهنگی است. باید متناسب با اختیارش توضیح خواسته شود. در نظام فرهنگی همه فعالیت می‌کنند، اما مسؤولیت از ارشاد خواسته می‌شود، این باید در ذهنیت جامعه و مسؤولان اصلاح شود که به میزان اختیارات ارشاد توضیح خواسته شود. روح فرهنگ باید دینی باشد و به صورت برنامه‌ای دنبال شود.

وزیر ارشاد ادامه داد: دستگاه بزرگ فرهنگی کشور باید در سلسله مراتب منطق مدیریتی اداره شود. ما نیازمند یک برنامه راهبردی، عملیاتی و تبدیل آن به پروژه، اجراء و نظارت روی آن هستیم.

صالحی امیری همچنین به مسئله کتاب و کتابخوانی اشاره کرد و افزود: من هنوز رییس کتابخانه ملی هستم. یکی از کارهای اساسی که در سه سال گذشته دنبال کرده‌ام، ساماندهی نظام کتابخانه و کتابدار و کتابخوانی بود. ما حدود ۱۵ نهاد کتابخوانی در ایران داریم. فکر می‌کنم نیازمند سرمایه‌گذاری جدی و تحول در کتاب و کتابخوانی و توجه به عنصری به نام کتابدار هستیم. نمی‌توان عناصر مختلف را در این زمینه نادیده گرفت. این مجموعه نیازمند واکاوی است. کتابخوانی در ایران باید به فرهنگ تبدیل شود. صدا و سیما یکی از نهادهای تاثیرگذار در ارتقای فرهنگ کتابخوانی در ایران است.

او همچنین در پاسخ به اینکه مشخصه‌ها و ویژگی‌های دوازدهمین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چیست؟، گفت: روی سه نکته کلید در این جایگاه تاکید دارم. دانش فرهنگی وزیر و اینکه  باید بتواند با جامعه فرهنگی و هنری که جامعه باورها هستند نه بایدها و نمی‌توان با آن‌ها آمرانه برخورد کرد، تعامل داشته باشد. وزیر فرهنگ باید روحیه سخت و سنگین تعاملی داشته باشد و بپذیرد که در فضایی تنفس می‌کند که دیگران هم حق حضور دارند. امشب میلیون‌ها نفر از هموطنان من از جمله اصحاب فرهنگ و هنر بیننده هستند. من به آن‌ها پیام می‌دهم که روح برادری، اخوت، همگرایی و اخلاقی باید بر فضای مدیریتی وزارتخانه حاکم باشد.

صالحی امیری ادامه داد: برنامه من بر اساس دستورالعمل رییس جمهور سرعت و نشاط  بیشتر است. جامعه به‌خصوص جوانان به نشاط نیاز دارند. نشاط فرهنگی بخشی از زیست جامعه است. در کنار خوراک، پوشاک، مسکن، حمل و نقل و بهداشت نیازمند تغذیه فرهنگی جامعه هستیم. این ممکن نمی‌شود مگر این‌که به این باور برسیم که در حوزه مصرف فرهنگی قدم‌ برداریم. سبد مصرف فرهنگی جامعه بسیار نحیف است که باید تقویت شود. از حاشیه به شدت پرهیز می‌کنم و با نظام برنامه‌ای حرکت خواهم کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به موضوع اقتصاد فرهنگ اشاره کرد گفت: میزان‌گردش مالی اقتصاد فرهنگ در دنیا حدود ۸۰۰ میلیارد دلار است. چین ۱۲۰ میلیارد دلار  صادرات کالای فرهنگی دارد، آمریکا ۸۰ میلیارد دلار و همین کره که در آسیاست ۴۲ میلیارد دلار. متاسفانه ما زیر ۱۰۰ میلیون دلار هستیم. در حالی که ما در بسیاری از ظرفیت‌ها در آسیا رتبه سوم و چهارم را داریم و در بعضی از حوزه‌ها ظرفیت داریم که به رتبه اول برسیم. ما در حوزه فیلم و سینما، خط، نقاشی، هنرهای تجسمی و انیمیشن و بازی‌های رایانه‌ای می‌توانیم سرآمد منطقه باشیم. جالب است که تابلوهای نقاشان بزرگ ما در منطقه با بالاترین قیمت به فروش می‌رود. تابلوی اسماءالحسنی محمد احصایی یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار در همین حراج کریستی منطقه به فروش رفته و این نشان می‌دهد که ظرفیت بزرگی در کشور خفته است که باید احیاء شود.

او افزود: من از گذشته شعاری را مبنی بر جایگزینی اقصاد فرهنگ بر اقتصاد نفت مطرح می‌کردم و این شعار قابل تحقق است. سینمای ایران به راحتی می‌تواند در منطقه حرف اول را بزند. این ظرفیت الان هست‌. خوشبختانه سرمایه‌ای که در زمینه اقتصاد فرهنگ می‌خواهیم بسیار ناچیز است. مثلا در سینما که ظرفیت نیروی انسانی می‌تواند جهش داشته باشد. مثل فیلم محمد رسول‌الله(ص) که سینمای ترکیه را مصادره کرده است. این فیلم می‌تواند به ۵۰ کشور اسلامی صادر شود. هم ارزش فرهنگی - دینی تولید می‌کند هم ارزش اقتصادی. ما نمونه‌های این کار و نمونه‌های مجید مجیدی را در کشور کم نداریم. اثربخشی آن‌ها از مختار گرفته تا شیار ۱۴۳ قابل انکار نیست. فیلم ما نخل طلایی گرفته و این یعنی قدرت رقابت با بزرگان سینمای جهان را داریم و نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم. فقط هم پول برنمی‌گردد، هویت‌سازی هم می‌شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به حواشی عرصه موسیقی اشاره کرد و گفت: موسیقی دو وجه دارد که باید از هم تفکیک شود. یک وجه محتوایی است و وجه دیگر تولید، توزیع و مصرف آن. در حوزه موسیقی دو اصل را باید همزمان ببینیم. اینکه هنرمند آلبومی را در چارچوب مبانی شرعی و قانونی تولید کند و دیگر تولید و مصرف آن. مرکز اصلی تولید، توزیع و مصرف موسیقی در ایران صدا و سیماست. بیش از ۵۳ درصد تولید و مصرف موسیقی از اینجاست. حدود ۲۵ درصد مربوط به آلبوم‌های تولیدی در مراکز مجاز هستند و ۲۰ درصد هم توسط افراد در شبکه‌های هوشمند و مجازی دانلود می‌شود. کمتر از یک درصد موسیقی اجرای زنده است. کلا در سال کمتر از ۷۰۰ هزار نفر در برنامه‌های زنده شرکت می‌کنند. اما ما یک درصد را فربه کرده و ۹۹ درصد را رها کرده‌ایم.

صالحی امیری ادامه داد: من فکر می‌کنم مسئله موسیقی، انحرافی است. موسیقی فاخر، مقامی، محلی، سنتی و دینی و آیینی یک نیاز فرهنگی است، بنابراین ما نمی‌توانیم در جامعه مفهوم و ارزش موسیقی را نادیده بگیریم. اما باید چارچوب‌های فقهی، قانونی و شرعی را برای تولید رعایت کنیم که باعث دغدغه مراجع نشود. این شدنی است مشروط بر اینکه به جای سیاسی کردن موضوع در فضای تخصصی خودش به آن بپردازیم.

او ادامه داد: ما با انکار کردن یک پدیده راه را برای زیرزمینی شدن باز می‌کنیم. در گذشته مصرف موسیقی زیرزمینی در ایران بسیار بالا بود، اما امروز به شدت کاهش پیدا کرده چون امکان دسترسی به موسیقی مجاز از کانال‌های قانونی برای جامعه و جوانان فراهم شده است. محتوا، تاکید بر موسیقی فاخر و ارزشمند و رعایت اصول اخلاقی در اجرای برنامه‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد. کنسرت باید نماد رعایت اصول اخلاقی باشد. به نظر من حاشیه فراتر از متن شده و مسئله، حواشی‌ای است که بر موسیقی تحمیل شده است.

او در پاسخ به اینکه آیا در هشت ماه باقی مانده از دولت می‌تواند برنامه‌های خود را عملی کند یا نه؟، گفت: وزارت مجموعه ساکن نیست که من بخواهم آن را به حرکت دربیاورم. این قطار در حال حرکت است. اراده من افزایش سرعت و تقویت برنامه است.