مطهری: مداحان می‌توانند لیست انتخاباتی جداگانه بدهند اما ابزار دست گروه‌های سیاسی نشوند

مداحان در سال‌های اخیر نقش پررنگ و جنجالی در مسائل سیاسی روز داشته‌اند. نقشی که مخالفان و موافقانی دارد. عده‌ای بر این باورند که منبر، ذات سیاسی دارد و استفاده ابزاری از آن سوءاستفاده از عرق و ارادت پامنبری‌هاست ولی برخی دیگر معتقدند نمی‌توان سیاست را از مدح و مرثیه‌گویی برای ائمه جدا کرد و به اعتقاد آنان این دو رابطه‌ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند. علی مطهری اما رویکرد میانه‌ای دارد. او ضمن آنکه می‌گوید نمی‌توان حق ورود به مسائل سیاسی را از مداحان سلب کرد، معتقد است «مداحان نباید ابزار دست گروه‌های سیاسی واقع شوند.»

نایب رییس مجلس حتی به مداحان حق استفاده از نفوذ خود به منظور تغییر نگاه سیاسی طرفدارانشان را نیز می‌دهد و حتی حق ارائه لیست مجزا برای انتخابات را.

وی در ضمن همین بحث، بر این مطلب که منبر، بیشتر رسانه اصولگرایان و شبکه‌های اجتماعی، بیشتر رسانه اصلاح‌طلبان شده است، مهر تأیید می‌زند.

مشروح این گفت و گو درباره سیاسی شدن مراسم مذهبی و مجالس عزاداری در ادامه می‌آید:
 مداحان در سال‌های اخیر نقش پررنگ و جنجالی در مسائل روز داشته‌اند و سیاسی شدن هیات‌های عزاداری و مجالس مذهبی یکی از مسائل مهمی است که به آن نقد وارد می‌شود. به نظر شما این امر مصداق «استفاده بهینه از ظرفیت منبر است» یا «سوءاستفاده»؟

ما نمی‌توانیم بگوییم مداحان حق ورود به مسائل سیاسی و ارتباط دادن موضوع مداحی با مسائل روز را ندارند. مهم این است که مداحان ابزار دست گروه‌های سیاسی واقع نشوند و استقلال خودشان را حفظ کنند.
مداحان هم مانند سایر اقشار جامعه حق دارند درباره مسائل سیاسی روز اظهارنظر کنند و از نفوذ خود در برخی اقشار جامعه استفاده کنند؛ منتهی مهم این است که موضع آنها درست است یا نه و کارشان برای خداست یا برای هواهای نفسانی. تشخیص این امور با مردم است.

وابستگی فکری مداحان به جریان‌های سیاسی خاص قابل انکار نیست و آنها هم ابایی از این موضوع ندارند. نظر شما درباره طرح این وابستگی سیاسی در مجالسی که ذات مذهبی دارند، چیست؟

اگر مداحی بلندگوی یک گروه سیاسی شود از میزان تاثیرگذاری او کاسته می‌شود. هدف از مدیحه‌سرایی و زنده نگاه داشتن واقعه کربلا و مصائب اهل بیت پیامبر (ص) که توسط ائمه اطهار (ع) توصیه شده است، ابلاغ پیام حادثه کربلا و احیای اسلام راستین و نخستین است. طبعاً وسیله قرار دادن واقعه کربلا برای رسیدن به هدف‌های سیاسی و اجتماعی فردی و گروهی خلاف منظور اولیای دین است.

مداحان در سال‌های اخیر این قدرت و نفوذ را در میان طرفداران خود داشته‌اند که توانسته‌اند تجمعاتی را علیه فرد، فکر یا نهادی شکل دهند. آیا این امر در چارچوب قانون قابل تعریف است؟   

نمی‌توان مداحان را از ورود در کارهایی که به عقیده آنها درست است و باید اقدام کرد، منع کرد. رشد فکری و اجتماعی مخاطبان آنها باید به میزانی باشد که مواردی را که مداحی احیاناً ابزار دست یک گروه سیاسی واقع شده است، تشخیص دهند و گمراه نشوند؛ و الا مادام که مداحی از روی عقیده و با حسن نیت دست به یک اقدام سیاسی یا اجتماعی می‌زند، نمی‌توان او را نکوهش کرد.

اکثر آنها از روی عقیده کار می‌کنند منتها گاهی اطلاعات آنها ناقص است و گاهی هم ابزار دست افراد و گروه‌های سیاسی واقع می‌شوند.

در آستانه مسائل سیاسی مهم داخلی همچون انتخابات، بازار بحث سیاسی در منبرها و مجالس مذهبی داغ می‌شود؛ گاه حتی شاهد ارائه لیست جداگانه مداحان در انتخاباتی نظیر مجلس بوده‌ایم. نظر شما درباره چنین اقداماتی چیست؟ 

با توجه به صحبت‌های قبلی‌ام ارائه لیست جداگانه مداحان در یک انتخابات از نظر من مانعی ندارد؛ منتهی ورود مداحان به مسائل سیاسی که پیوند مستقیم با کسب قدرت دارد، ممکن است از میزان تاثیرگذاری آنها بکاهد.

به نظر می‌رسد جریان اصولگرا از منبر به عنوان یک رسانه سنتی بهره‌گیری می‌کند که می‌تواند از طریق آن، قشر متدین و مذهبی جامعه را با خود همراه کند. عملکرد جریان اصلاح‌طلب را در استفاده از ظرفیت مجالس مذهبی و منبرها تا چه حد موفق می‌دانید؟

از آنجا که مناصب امامت جمعه و امامت جماعات کمتر در دست روحانیون اصلاح‌طلب است، طبعاً آنها در این زمینه و ایجاد ارتباط با توده متدین و مسجدی توفیق کمتری دارند و باید این نقص خود را برطرف کنند. البته اگر طرف مقابل به آنها میدان بدهد.

 آیا می‌توان چنین استنباط کرد که حال که جریان اصلاح‌طلب امکان بهره‌برداری از مجالس مذهبی و برگزاری آنها را ندارد، از ظرفیت شبکه‌های پیام‌رسان اجتماعی همچون تلگرام، اینستاگرام، توییتر و... استفاده می‌کند تا کمبود رسانه‌ای خود را بدین وسیله پوشش دهد؟

بله، حرف درستی است؛ هرچند که طرف مقابل هم از این امکانات استفاده می‌کند. این هم راه موثری است و از این طریق می‌توان با همه اقشار جامعه اعم از قشر متدین و قشر سهل‌انگار در مورد مذهب ارتباط برقرار کرد و پیام‌ها را رساند و بر جامعه تاثیر فکری و تربیتی و دینی گذاشت. البته تاثیر منبر و خطابه که در تاریخ شیعه سابقه طولانی دارد و با حادثه کربلا هم مرتبط است، تاثیر ویژه دیگری است.

درخصوص کیفیت کار مداحان چه نظری دارید؟

به نظر من مداحان باید از مراجع رسمی یعنی مراجع مرتبط با روحانیت مجوز کار بگیرند. حتما باید دوره‌های آموزشی را طی کنند و برای کار خود مجوز داشته باشند. اینطور نباشد که در هر مسجدی و هر محفلی، هر کس که دلش خواست پشت بلندگو قرار گیرد و شروع کند به نوحه خواندن و گاهی هم با آهنگ‌های سخیف مناسب با مجالس لهو و لعب.
مطلب دیگر اینکه حجم برنامه‌های مداحی در کشور بیش از اندازه لازم است و مداحی تا حد زیادی جای سخنرانی و تحلیل وقایع و بیان معارف اسلامی را گرفته است و به همین جهت تاثیر بسیاری از مجالس مذهبی ما کم شده و کمتر اثر آن را در رفتار و کردار مردم می‌بینیم، چون بیشتر به پوسته و ظاهر پرداخته‌ایم و از هسته و محتوای اسلام غافل مانده‌ایم