حادثه عاشورا در تاریخ پر فراز و نشیب اسلامی ضمن اینکه از از حساس ترین وقایع تاریخی می باشد دارای مضامین و تعابیر احساسی و حماسی بسیاری است که بعد از حدود ۱۳۷۷ سال هنوز حرارت و صمیمیتی در قلب های عاشقان ایجاد می کند که این خود از عجائب روزگار است ؛ دلیل این مهم همان است که پیغمبر اکرم فرمود : « انَّ لِقتلِ الحسین حَراره فی قُلوبِ المومنینَ لا تَبردُ اَبدا.» (۱)
ناگفته نماند اینچنین حادثه عظیمی که اذهان و انظار عالمی را به خود مشغول ساخته باید همواره مورد حفاظت و صیانت از جانب علما و حافظان شریعت مقدس باشد تا مبادا دشمنان در اصل و فرع داستان خدشه ای وارد کنند که نه در شأن امام حسین (ع) و نه قابل هضم برای ذهن باشد.
این خدشه ها و ضربه هایی که گاهی از جهل دوستان و گاهی از غرض دشمنان ناشی می شود بیشتر با نام تحریف شناخته می شود که سابقه ای بس طولانی دارد ؛ سابقه ای طولانی تر از خود عاشورا . جمله معروف « تَرقِّ عین بَقّه...» (۲) بمعنای اینکه بالا بیا چشم پشه ، حدیثی است که ابو هریره که از پیامبر اکرم نقل کرده است و ابوهریره در رجال اهل سنت و اهل تشیع به کذاب معروف است.
شمار این تحریف ها آنقدر زیاد است که گاهی تشخیص آنها با واقعیت کاری دشوار می باشد. برای نمونه به چند مورد از مشهور ترین تحریف ها اشاره می کنیم:
الف – جمله مشهور « کُل اَرضِ کَربَلا و کُل یَوم عاشورا وَ کُل شَهر مُحرّم و کُل فصل عَزاء » دارای هیچ گونه سند و مدرکی نمی باشد. اگر چه برخی سعی در نسبت دادن آن به امام صادق (ع) داشته اند اما بعید به نظر می رسد که این جمله منسوب به امام باشد ؛ چرا که حضرت امام حسن (ع) می فرمایند: « لا یوم کیومک یا اباعبد الله» و سخن اول با این حدیث مغایر است ، علاوه براین مطلب ، از خود امام صادق (ع) روایتی صحیح موجود است که کاملا با جمله ی مشهور و مجعول منتسب به امام (ع) در تضاد است و بدیهی است که در ذات معصومین تضاد در قول معنا ندارد بدین شرح که کلامی کلام دیگر را تکذیب نماید وآن حدیث مستند و متقن بدین شرح است که امام (ع) فرمودند :
«لا یوم کیوم قتل الحسین» (۳)
ب – « هَل مِن ناصِر یَنصُرنی » که برای این جمله نیز هیچ گونه مدرک و سندی در بین مقاتل و کتب تاریخی قویاً او ضعیفاً وجود ندارد. (۴)
ج – « اِن کانَ دین مُحَمّد لم یَستقِم اَلا بقَتلی یا سیوف خُذینی » یعنی اگر دین پیامبر اکرم جز به کشتن من قوام نمی گیرد ، پس ای شمشیرها مرا دریابید . (۵) این سخن که به امام حسین بن علی (ع) نسبت داده شده است یک بیت از قصیده ای است که توسط شاعری به نام « شیخ ابو الحب جویزی » سروده شده است.
د – «اسقونی شَربَه مِنَ الماء ...» جمله ای است مشهور که به حضرت سید الشهداء نسبت داده شده است. بنا بر این نقل، حضرت در آخرین لحظات عمر شریفش از لشگر دشمن اینگونه آب طلب می کرد که صد البته کذب است ؛ چرا که امام در مقاطع فراوانی ذلت در برابر دشمن را خوار می شمردنند . همانطور که امام می فرمود: «هَیهات مِن الذّله».
شهید مطهری روضه هایی که بیانگر تذلل و خواری امام و یارانشان در قابل دشمن می باشند - همچون التماس برای آب - به کلی تحریف می داند . (۶)
و – جمله ای دیگر منسوب به سید الشهداء (ع) که در قتلگاه به شمر فرمود : « ایا شمر خافِ الله و احفظ قرابَتی . . . » (۷) یعنی ای شمر از خدا بترس و جهت نسب مرا ملاحظه کن . این نیز تحریف می باشد ، زیرا علاوه براین ، در این نقل بیان میدارد که امام (ع) با عجز تمام امام زین العابدین را علیلی دانسته و از شمر تقاضای گذشت می کند که کذب این مطالب اظهر من الشمس می باشد . سخنان امام حسین (ع) در قتلگاه در راستای ارشاد شمر بوده است نه درخواست های عاجزانه .
ه – عبارت مشهور « مَهلاً مهلاً یابن الزَهرا . . . » یعنی آهسته تر آهسته تر پسر زهرا، که دارای هیچ سندی در مقاتل نمی باشد . (۸)
این نمونه ها که تنها گوشه ای از تحریفاتی است که به جریان عظیم عاشورا وارد شده است که خود می تواند چنان ضربه ی مهلکی به این نهضت همیشه زنده وارد کند که اصل و اساس آن را به کلی قلب و تبدیل کند . شیعیان و محبان حضرتش باید بیش از پیش در مجالس روضه و عزاداری مراقبت نمایند تا مبادا جملات و سخنانی بیان شود که نتها با عقل و منطق مطابقت ندارد و موجب وهن شیعه می شود بلکه از نظر فقهی نیز حرام و ممنوع می باشد .
« والله اگر کسی در ماه رمضان روزه داشته باشد و این حرف را به حسین بن‌علی (ع) نسبت بدهد و بگوید حسین (ع) برای چنین کاری بود و [ این سخن را ] از او نقل بکند ، روزه اش باطل است . »
پی نوشت :
۱ – مستدرک الوسائل . ج۱۰ . ص ۳۱۸
۲ – مناقب آل ابی طالب (ع) . ج ۳ . ص ۳۸۸
۳ – الامالی شیخ صدوق . ص ۱۱۶
۴ – توضیحی در مورد هل من ناصر ینصرنی : باید متذکر گردید که تنها جمله ای که از لحاظ معنا و لفظ نزدیکترین نقل به این جمله است ، نقلی است که در المنتخب طریحی ص ۳۷ آمده است بدین شرح که:
« هل مِن ناصِر ینصر ذریه الاَطهار»
بنابراین ، جمله ی هل من ناصر ینصرنی از لسان امام (ع) صادر نشده گرچه قریب به مضامین این جمله کما اینکه ذکر گردید و یا جملاتی چون : هل من معین ، هل من مغیث ، هل من ذابّ ....وجود دارد.
۵ – مقدمه کتاب الموسوعه کلمات الامام الحسین
۶ – حماسه حسینی . ج ۲ . ص ۱۷۱
۷ – اسرار الشهاده . ص ۴۲۶
۸ - توضیحی در مورد مهلا مهلا...:
داستانی که این جمله در آن مذکور گردیده در برخی کتب مقتل موجود است اما در همان ها هم این جمله وجود ندارد و گویا جمله ی یاد شده تنها ساخته و پرداخته برخی مادحین عرب زبان باشد. چرا که واژه ی مهلا از جهت ادبیات عرب مفعول مطلق به معنای آهسته و آرام بودن می باشد.