پیوستن ایران به پیمان مودت آ.سه.آن؛ تعادل روابط با شرق و غرب

به گزارش انتخاب، اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا موسوم به آ.سه.آن که بیش از 600 میلیون نفر از جمعیت فعلی جهان را در خود جای داده اند، به لحاظ موقعیت استراتژیک خود و نقشی که در معادلات اقتصادی ایفا می کند، به تدریج به محلی برای زورآزمایی قدرت هایی تبدیل شده که به منظور تضمین منافع خود در منطقه خواستار حضور پررنگ تر در این بخش از جهان هستند.

اهمیت روز افزون اقتصادی و تجاری این اتحادیه که در نخستین نشست خود در سال 1976 در جزیره 'بالی' اندونزی بر اهداف اقتصادی خود تاکید کردند، باعث شد نشست سران این اتحادیه منطقه ای که قرار بود در ابتدا هر پنجسال یکبار برگزار شود، به دلیل ظرفیت های موجود در منطقه به هر سه سال یکبار (در سال 1992) و سپس از سال 2001 به صورت سالیانه برگزار شود.
اعضای این اتحادیه 24 فوریه سال 1976 در نخستین نشست خود در جزیره بالی اندونزی پیمان مودت و همکاری در جنوب شرق آسیا که از آن به عنوان 'تاک' یاد می شود را با اعتقاد بر همکاری با همه کشورهای صلح دوست جهان در تلاش برای افزایش صلح، ثبات و هماهنگی جهانی در پنج فصل و 20 ماده مورد تصویب قرار دادند.

احترام متقابل برای استقلال، حق حاکمیت، برابری، تمامیت ارضی و هویت ملی کشورهای عضو، حق همه اعضاء این پیمان برای رهبری کشور خود بدون مداخله خارجی، براندازی و یا اجبار، سیاست عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، حل و فصل تفاوت ها و تنش از طریق مسالمت آمیز، پرهیز از تهدید یا استفاده از زور و همکاری موثر بین اعضاء از جمله اصول کشورهای عضو پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا است.

از آنجایی که روابط نزدیک با سازمان های منطقه ای می تواند باعث کمک به توسعه و ساخت چتر امنیتی برای روابط اقتصادی خارجی شود و با توجه به اینکه اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا در چند دهه گذشته عملکرد اقتصادی مناسبی از خود ثبت کرده اند، در سال 1392 خورشیدی به پیشنهاد وزارت امور خارجه، عضویت ایران در پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا مطرح شد.
این درخواست ایران پس از دو دوره که به دلایلی کنار گذاشته شد در نشست هفته گذشته وزرای خارجه آ.سه.آن در لائوس مورد پذیرش قرار گرفت و تصویب شد.

اراده ایران برای پیوستن به این پیمان نشان دهنده برنامه ریزی مناسب در تعامل با منطقه جنوب شرق آسیا است که جای پای ایرانیان در گوشه و کنار آن به قرن ها پیش باز می گردد. این نوع نگاه مناسب که به این منطقه وجود دارد، در کنار مولفه های مهم دیگری از قبیل حضور شمار قابل توجهی از ایرانیان، به ویژه دانشجویان و دانشگاهیان که در حال حاضر در کشورهای مختلف منطقه از جمله مالزی حضور دارند و اشتراکات فرهنگی زیاد با کشورهای منطقه از جمله اندونزی، مالزی و برونئی می تواند باعث تقویت همکاری ایران با این اتحادیه و تامین برخی از چشم اندازی های اقتصادی و تجاری کشورمان شود.

اگرچه حجم مبادلات تجاری ایران با اعضای این اتحادیه طبق آخرین آماری که در سال 2012 ارائه شده، چهار میلیارد و 844 میلیون و 633 هزار دلار بود که سهم واردات و صادرات ایران با رقمی بالغ بر دو میلیارد مساوی بوده، اما ظرفیت موجود برای این قبیل همکاری ها به مراتب بیش از میزان موجود است که پیوستن ایران به پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا و همچنین پایان یافتن تحریم های تحمیل شده علیه ایران می تواند با سیاستگذاری مناسب این میزان را تا رقم قابل توجهی افزایش دهد و گام مهمی در توسعه سرمایه گذاری و افزایش تعاملات تجاری و اقتصادی دوجانبه ایران با اعضای آ.سه.آن در سطح دوجانبه با هر یک از کشورهای عضو و نیز در قالب اتحادیه آ.سه.آن انجام شود.

از سوی دیگر، تمایل اعضای آ.سه.آن به افزایش مناسبات تجاری با ایران در دوران پساتحریم که نخستین گام های آن از سوی برخی از کشورها از جمله سنگاپور، اندونزی، تایلند و ویتنام برداشته شده، نشان دهنده حضور پررنگ احتمالی این کشورها در اقتصاد ایران است و از سویی نیز نوید جایگاه مناسبی برای ایران در منطقه جنوب شرق آسیا محسوب می شود.

نگاهی به فعالیت های گذشته آ.سه.آن نشان می دهد، این اتحادیه که از سال 1997 میلادی طرح تشکیل جامعه اقتصادی واحد را در راس برنامه های اصلی خود قرار داد، در کمتر از دو دهه طی سال گذشته میلادی توانست این هدف را محقق کند تا با حذف برخی از موانع تجاری بین کشورهای عضو، بیش از پیش خود را به عنوان یک اتحادیه منطقه ای با رقابت بالا، پر رونق، پایدار، دارای توسعه اقتصادی یکسان مطرح کند و از رهگذر تحقق این اهداف در کاهش فقر و نابرابری های اقتصادی منطقه موثر باشد.

علاوه بر تاثیرات منطقه ای، پیشرفت اقتصادی آ.سه.آن باعث شده است منافع بسیاری از کشورهای جهان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به آنچه در این منطقه می گذرد، وابسته شود. از اینرو، محروم نماندن از ظرفیت های موجود در این منطقه ضرورت حضور رسمی در اتحادیه آ.سه.آن را بیش از پیش مورد تاکید قرار می دهد.

پذیرفته شدن ایران در پیمان مودت و همکاری جنوب شرق آسیا که می تواند نقش مهمی در توسعه روابط کشورمان با هر یک از اعضای اتحادیه آ.سه.آن و همچنین این اتحادیه به صورت یک واحد ایفا کند، از سوی دیگر ظرفیت افزایش همکاری های اتحادیه 10 عضوی آ.سه.آن با سازمان همکاری های اقتصادی اکو را نیز که شامل 10 عضو است و بیش از 330 میلیون نفر از جمعیت جهان را در خود جای داده است، فراهم می کند.

حضور ایران در پیمان مودت آ.سه.آن همچنین می تواند زمینه تبدیل شدن ایران به عنوان شریک گفتمانی اتحادیه جنوب شرق آسیا (با توجه به تاثیرگذاری ایران در غرب آسیا) را فراهم و تحقق برخی اهداف سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) از قبیل گسترش تجارت درون منطقه ای و فرامنطقه ای و حذف موانع تجاری و ارتقاء شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم را مهیا کند.