نشریه لوئیز کولار چاپ بلژیک نوشت: روز گذشته گروهی اندک در درون ارتش ترکیه تلاش کردند دولت این کشور را سرنگون کنند. اردوغان، رییس جمهور از مردم خواست برای حمایت از دولت به خیابان ها بریزند.
به گزارش «انتخاب»؛ صحبت از ترکیه است: یکی از اعضای ممتاز ناتو، پل ارتباطی میان خاورمیانه و اروپا، یکی از شرکای اتحادیه اروپا در بحران پناهجویان و کشوری که از لحاظ گردشگری موقعیتی ممتاز دارد.
باوجود این، ترکیه هر اندازه قدرتمند باشد، رجب طیب اردوغان، رییس جمهور محافظه کار آن در شرف قربانی کودتا شدن جمعه شب و شنبه صبح بود.
شبی نامشخص که رخدادها با سرعت زیادی به وقوع می پیوندند. شبی آکنده از خشونت. آمار تلفات انسانی این کودتا تا صبح شنبه همچنان نامشخص است. البته تردیدی وجود ندارد که چندین کشته داشته است. البته تصاویر و ویدئوهای به دست آمده آن را تأیید نمی کند.
برای شفاف تر نگریستن به این بحران نظامی و سیاسی، باید در پنج زمینه از آن پند گرفت.
١)مکان رخداد
در اواسط غروب در ترکیه، سربازان در نقاط حساس و راهبردی کشور بویژه استانبول، شاهرگ اقتصادی و آنکارا، پایتخت سیاسی کشور موضع گرفتند.
گروهی از کودتاچیان ارتش ترکیه ادعا کردند قدرت را در ترکیه در دست گرفته اند. تلویزیون دولتی ترکیه جمعه شب، پیش از نیمه شب(ساعت ٢٢) در اطلاعیه ای از طرف "نیروهای ارتش" اعلام کرد به موجب حکومت نظامی، مقررات منع رفت و آمد در سراسر ترکیه اعلام می شود. اطلاعیه از سوی " شورای صلح کشور" امضا و صادر شده است که اعلام می کند "کنترل تمام کشور را در دست دارد" و "اجازه نخواهیم داد نظم عمومی در سراسر ترکیه مختل شود(...) اعمال مقررات منع رفت و آمد در کشور تا برقراری نظم جدید ادامه خواهد داشت".
بینالی یلدیریم، نخست وزیر، به کودتاچیان هشدار داد که اقدامات شان "غیرقانونی" است و هزینه آن را پرداخت خواهند کرد"هزینه ای بس گران".
اوضاع و احوال به سرعت پیچیده و بغرنج شد. تیراندازی، انفجار و استقرار نظامیان در همه نقاط کشور، بی سابقه بود.
بسیاری از مردم نگران و حتی هراسان به مغازه ها یورش برده و به تهیه آب معدنی و آذوقه و خارج کردن پول هایشان از بانک ها روی آوردند.
مطابق معمول در بحران های ترکیه، شبکه های اجتماعی بدون درنگ محدود و مسدود شدند. ارتباطات فیلتر شدند. و ارتش اعلام کرد ٨٠ میلیون مردم ترکیه در خانه هایشان بمانند. فرودگاه ها بسته اند. بسیاری از مردم نه می توانند وارد کشور یا از آن خارج شوند.
٢)مصاحبه ای در"فیس تایم" که شاید تاریخ را متحول کرده باشد
شاید تاریخ این تضاد و تناقض را متوقف کند: رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری که با شبکه های اجتماعی سر ناسازگاری دارد، توانسته است ریاست جمهوریش را با تکیه بر اپلیکیشن "فیس تایم" همچنان حفظ کند.
رییس جمهور اسلام گرای محافظه کار فوراً از طریق تلفن هوشمند خود در تلویزیون ظاهر شد و "شورش در بخش کوچکی از ارتش" را به اطلاع مردم رساند و از مردم ترکیه خواست برای مقاومت در برابر کودتاچیان به کوچه و خیابان بریزند. مرد قدرتمند ترکیه که از طریق تلفن و به کمک شبکه سی ان ان ترک، سخن می گفت اعلام کرد که " تصور نمی کند این کودتا به فرجام موفقی دست یابد" و قول داد "پاسخی سخت و کوبنده به کودتاچیان خواهد داد".
٣)بسیج سرنوشت ساز مردم ترکیه
به نظر می آید فراخوان مستقیم رییس جمهور ترکیه از طریق تلویزیون، علت برهم خوردن انسجام تلاش کودتاچیان باشد.
در طول شب، خیابان های شهرها و کشور – آنکارا، استانبول و نیز مناطقی که اردوغان به شدت حمایت می شود- مملو از مردم شد. مردم ترکیه اکثریت با کودتا همراهی نکردند. تصاویر از موج انسانی به حمایت از حزب عدالت و توسعه حاکم بر کشور، حکایت دارد.بسیج مردم تعیین کننده بود.
گاه معترضان به کودتا، با سربازانی که خویشاوندشان بود برخورد می کردند، گاه نیز اوضاع بدتر می شد. نقش پلیس، به نظر وفاداری به دولت است. مواردی از برخورد میان پلیس و ارتش گزارش شده است.
٤)نقش مخالفان شورشی
گفته می شود، هنوز خیلی زود است آماری از تلفات انسانی این تلاش شکست خورده کودتا به دست داد. حوالی ساعت چهاروسی دقیقه صبح، دادستانی اعلام کرد ٤٢ تن کشته شده اند.
زد و خوردها در محل وقوع کودتا بسیار خشن بودند. و از سلاح های سنگین در این زدو خوردها استفاده شده است.
آژانس خبرگزاری آناتولی، گزارش کرد که مجلس در مرکز پایتخت که به وسیله تانک ها محاصره شده است به توپ بسته شد و هفده پلیس کشته شده اند، و به روایت عکاس خبرگزاری فرانسه در حالی که در استانبول، سربازان به روی مردم آتش گشودند و تعدادی را زخمی کردند. تلویزیون ترکیه گزارش داد هواپیماهای شکاری جنگنده اف-١٦ یکی از بالگردهای کودتاچیان را هدف قرار داده سرنگون کرد.
اردوغان گفت هتلی که وی در آن جا اقامت داشت در سواحل ترکیه، با ترک او به مقصد استانبول، بمباران شده است.
٥)تعقیب همدستان کودتا
فقط شناسایی همدستان کودتاچیان باقی مانده است. رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه، صبح روز شنبه، از "خیانت به کشور" در چند ساعت کودتا به وسیله برخی از نظامیان خبر داده است و آن ها را به وابستگی به دشمنانی مانند فتح ا...گولن، امام در تبعید که چند سالی است در آمریکا سکونت دارد، متهم کرده است.
وی پیش از تشکر و قدردانی از مردمی که در ابعاد "میلیونی" و برای دفاع از کشور به کوچه و خیابان ریختند گفت "در ترکیه، یک دولت و یک رییس جمهور منتخب وجود دارد که در حاکمیت است و اگر خدا بخواهد ما این بلا را از سر خواهیم گذراند".
اردوغان افزود"کسانی که با تانک به خیابان ها یورش آورده اند دستگیر خواهند شد چرا که این تانک ها به آن ها تعلق ندارند".
بینالی یلدیریم، نخست وزیر ترکیه، از بازداشت ١٢٠ تن خبر داده است در حالی که صدای انفجار و شلیک گلوله در مرکز شهرهای آنکارا و استانبول، همچنان به گوش می رسد.
دستگاه اطلاعاتی ترکیه بسیار قویست. دولت ترکیه میگوید نیروی هوایی و ژاندارمری و بخشی از نیروی زمینی در این کودتا دخیل بودند و فعلا حداقل 3 هزار نفر دستگیر شده اند. خوب . حرکتی در این وسعت واقعا از چشم نیرو های امنیتی ترکیه مخفی بوده؟ صحبت 10 یا 15 نفر کودتاچی که نبوده بگیم مخفی کاری آسان بوده. چطور کودتاچیان در این تعداد و وسعت توانسته اند مخفی کاری کنند؟ تازه اردوغان که با سابقه تاریخی کودتا ها در ترکیه حیما روی ارتش خیلی حساس بوده.