روش امام موسی صدر در برخورد با زنان بی‌حجاب لبنان

امام موسی صدر برای ترویج حجاب در میان زنان بی حجاب لبنان از روشی غیره مستقیم و از راه جذب آنها به جمعیت خیریه احسان و نیکوکاری استفاده می کرد.

به گزارش انتخاب، موسسه امام موسی صدر بخشی از سخنان امام موسی صدر دربارهٔ زنان لبنان و نحوهٔ برخورد با آنها وقتی حجاب و مسائل دینی را قبول ندارند، مرور می‌کنیم. سخنان امام از سخنرانی «ذوق و ابتکار در دعوت» که در سال ۱۳۴۰ در ایران ایراد شده، انتخاب شده است. متن کامل این سخنرانی در کتاب «نای و نی» منتشر شده است.

قصهٔ زن در لبنان

برخلاف تصور معروف، که زن را در ایران افراطی‌تر از زن در همهٔ جهان می‌‏شناسند، زن در لبنان بسیار تندروتر و بی‌بندوبارتر از زن‌های ایرانی است. در لبنان مسئلهٔ حجاب و بی‌حجابی زن مطرح نیست، داستان برهنگی زن یا به تعبیر عرب‌ها «خلاعت» مورد مطالعه قرار می‌‏گیرد. علت این افراط، گذشته از نزدیکی لبنان به اروپا، روش مقامات مسئول و متنفذان و سرمایه‏‌داران بزرگ است. این دسته با زن تجارت می‌‏کنند. تجارت با زن تنها به معنای معروف این کلمه نیست. بلکه مجله و روزنامه یا فروشگاهی که با عکس‌های نیمه‌‏عریان زن و فروشندگان زیبا سطح فروش خود را بالا می‌‏برد، با زن تجارت می‌کند.

در لبنان برای جلب سیاح سعی می‌‏شود لباس‌های زن‌ها در خیابان، در مجالس، هتل‌ها، کناره‏های دریا، فروشگاه‌ها، تفریحگاه‌ها و حتی در ادارات دولتی طوری طراحی شود که غریزهٔ بینندگان را به بهترین وجهی ارضا کند. بنابراین، اگر شنیدیم که مسابقهٔ ملکهٔ زیبایی نیز گاهی در لبنان انجام می‌‏گیرد، تعجب نمی‌‏کنیم. تهیهٔ لباس‌های آخرین مد و افراط در تعدد و تنوع لباس خانم‌ها، بزرگ‏ترین رقم بودجهٔ خانواده‏ها را تشکیل می‌‏دهد.

درنتیجه، بی‌پروایی و برهنگی زن در لبنان با هیچ کشور شرقی قابل قیاس نیست. آنچه خطر این بی‌‏پروایی را می‌‏افزاید، مسئلهٔ بی‌‏سوادی و تهی‏‌مغزی و دور بودن آن‌ها از تعالیم اخلاقی و دینی است. این امر زره و وسیلهٔ دفاع زن را در برابر سیل فساد و هجوم شهوات از او می‌‏ستاند. مشکلات خانوادگی و اختلالات بی‏‌حد و حصری که در این کشور مشاهده می‌شود، یکی از آثار این روش است. در بی‌‏خبری و دوری زن‌ها از تعالیم دینی مشاهدات حیرت‏‌انگیزی دارم که از حوصلهٔ این بحث خارج است. این دورنمایی از وضع زن در لبنان بود که به عرض رسید.حال وظیفه چیست؟ چه باید کرد؟

دعوت دینی به‌طور غیر مستقیم

باید سطح فکری و تربیتی خانم‌ها را از لحاظ دینـی و اخلاقی بالا برد تا خطر لغزش در آن‌ها کمتر شود و آن‌ها چون کاهی ملعبهٔ کوچک‏ترین باد نشوند. اما چون خانم‌ها در لبنان، برخلاف خانم‌ها در ایران، به‌هیچ‌وجه در مسجد و مجالس عزاداری شرکت نمی‌‏کردند، تأمین این منظور بسیار مشکل بود. به‌‏علاوه، چون شخصیت خانم‌ها غالباً با زیبایی و تظاهر به ‏تجمل و مد آمیخته بود، ترس از دعوت به پوشیدگی و حجاب سبب شده بود که از روحانی و دعوت دینی فاصله گیرند، و از اول الف را نگویند تا مجبور به ادای سایر حروف نگردند.

این عوامل، که دعوت خانم‌ها به تعالیم دینی را بسیار مشکل می‌‏ساخت، بنده را مجبور کرد در حدود یک سال مطالعه کنم. نتیجهٔ مطالعات این شد که دعوت دینی را به‌طور غیرمستقیم شروع کنیم. به این صورت که نخست جمعیتِ احسان و نیکوکاری اعلان کرد که خانم‌ها هم حق دارند در جمعیت عضویت داشته باشند. با تبلیغاتی که شد، در مدتی کوتاه، متجاوز از ۲۰۰ نفر زن عضو جمعیت شدند و در اول سال، خودشان ۸ نفر اعضای هیئت‌مدیره را انتخاب کردند.

فعالیت خانم‌ها در امور خیریه، به علت روح مردم‏دوستی و زیادی عاطفه، افزایش گرفت تا آنجا که برندهٔ جایزهٔ فعال‏ترین عضو در سال ۱۹۶۰ یکی از خانم‌ها بود. برای تشدید و ازدیاد علاقهٔ خانم‌ها به اهداف و افکار جمعیت، توزیع شهریهٔ فقرا و رسیدگی به حال خانواده‏ های فقیر را دوبار در هر ماه بر عهدهٔ خانم‌ها گذاشتیم. مشاهدهٔ مناظر فقرا و رضایت روحی‌ای که در اثر رسیدگی و ملاطفت با مستمندان در این خانم‌ها به‌وجود آمد، شخصیت اصلی خانم‌ها یعنی روح انسانی را در آنان زنده کرد و به‌‏خوبی درک کردند که به‏‌جز زنانگی و مدپرستی و لباس خوب پوشیدن، شخصیتی دیگر هم می‌‏توان داشت، و این شخصیت عظمت و ثبات و لطف بیشتری دارد.

خانم‌های عضوِ جمعیت رفته‌‏رفته جلسات سخنرانی ماهانه، نماز جماعتِ روزهای جمعه و مجالسی ویژهٔ اعیاد و وفیات برپا کردند و، پس از یک سلسله بحث و گفت‌وگو، در لباس پوشیدن حد متوسطی انتخاب کردند. امید به آیندهٔ این خانم‌ها بسیار زیاد است. در حال حاضر سطح فکری آن‌ها به‏‌تدریج بالا می‌‏رود، آن‌ها را از مسیر «با هر بادی» و همکاری با پاره‏ای دسته‌جات سیاسی و حتی جمعیت‌های خیریه‏ای که نیات و مقاصد ناصواب دارند، بازداشته‌‏ایم، و اشتیاق و علاقهٔ فطری آن‌ها به تعالیم دینی رو به تزاید گذاشته. البته، در این راه از مردها نیز کمک گرفته شده و می‌شود، همان‏طور که خانم‌ها نیز به نوبهٔ خود در مراقبت و تأثیر بر مردهایشان نقش مهمی دارند.