ترکی الفیصل با شرکت در نشست منافقین به دنبال چه بود؟

الاخبار لبنان نوشت: پیشینه شاهزاده ترکی فیصل اطلاعاتی را ارائه می دهد که برای فهم روند عادی سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل کفایت می کند.

به گزارش «انتخاب»، ترکی فیصل، برادر سعود الفیصل وزیر امور خارجه پیشین سعودی از برجسته ترین مسئولان این کشور به شمار می رود. در سال ١٩٧٣ به عنوان مشاور دیوان پادشاهی کار کرد و پس از چهار سال به ریاست دستگاه اطلاعات عربستان برگزیده شد. وی این منصب را تا سال ٢٠٠١ برعهده داشت (این مرحله ای است که در ابتدای آن عربستان سعودی به گونه ای متناسب با سیاست آمریکا در سایه جنگ سرد در حمایت از جهادی ها در افغانستان و کشورهای دیگر مشارکت کرد) در طول دهه گذشته فیصل سفیر عربستان سعودی در انگلیس بود. پس از آن در سال ٢٠٠٦ جانشین شاهزاده بندر بن سلطان به عنوان سفیر عربستان در واشنگتن به مدت دو سال شد.

در سال های اخیر نام فیصل به عنوان برجسته ترین شخصیت سعودی در دیدار و گفتگو با اسرائیلی ها بر سر زبان ها افتاده است. معروف است وی در سال ٢٠١٤ پیامی به کنفرانس صلح اسرائیل ارسال کرد که در تل آویو برگزار شد و در آن بیان داشت: "تصور کنید من بتوانم در ریاض سوار هواپیما شوم و به طور مستقیم [با هواپیما] به قدس پرواز کنم و در آنجا تاکسی بگیرم و به دیدن قبه الصخره و سپس مقبره حضرت ابراهیم در الخلیل بروم و بعد از آن به بیت لحم بازگردم و از کلیسای مهد و سپس موزه هولوکاست دیدن کنم". وی افزود: "چه لذتی دارد که هم فلسطینی ها و هم اسرائیلی ها را برای دیدار خود در ریاض دعوت کنم تا در آنجا بتوانند در خانه آباء و اجدادی من در الدرعیه گشت و گذار کنند منطقه ای که از استیلای ابراهیم پاشا درد و رنج هایی کشید که با درد و رنج های قدس به دست بخت النصر و رومی ها برابر است.

در همان سال سخنانی که میان او و زیپی لیونی وزیر دادگستری اسرائیل در نشست های کنفرانس امنیت مونیخ رد و بدل شد مشخص گردید. در آن زمان که لیونی در کنار صائب عریقات نشسته بود و طرح خود را درباره حل و فصل درگیری میان دو طرف فلسطینی و اسرائیلی فقط از طریق تشکیل دو کشور برای دو ملت، یعنی یهودی و فلسطینی مطرح می کرد، ترکی فیصل از جای خود به سمت او رفت و طرحش را ستایش کرد، لیونی هم در پاسخ گفت: "ای کاش می شد کنار من روی صحنه می نشستی و درباره آن [طرح] صحبت می کردیم". در این کنفرانس همچنین فیصل برخی اوقات کنار ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل پیشین می نشست. همان کنفرانس در سال ٢٠١٠ مناسبتی برای دست دادن فیصل و معاون وزیر امور خارجه اسرائیل دانی ایالون بود، دست دادنی که دوستانه توصیف شد.

در سال ٢٠١٤ نیز شاهد گفتگوی مستقیم ترکی فیصل و سرلشکر عاموس یادلین رئیس پیشین سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل بودیم. فیصل در آن زمان گفت: تحول زیادی در دیدگاه کشورهای عربی به اسرائیل رخ داده است.

چه بسا برجسته ترین دیدار علنی ترکی فیصل و مسئولان اسرائیلی دیداری بود که در ماه می گذشته میان ژنرال یعقوب عمیدرور، سرلشکر بازنشسته و مشاور امنیت ملی پیشین نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو رخ داد. این دیدار در چارچوب گفتگویی بود که "موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک" ترتیب داده بود. رابرت ساتلاف، مدیر اجرایی این موسسه درباره این اتفاق گفت: "در تنظیم دستور کار مرحله طولانی مذاکرات عربستان سعودی - اسرائیل در آینده موفق می شویم".

از سوی دیگر، شاید در سال های آینده نقش احتمالی فیصل در بازی پیوستن عربستان به توافق کمپ دیوید به علت سیطره این کشور بر دو جزیره تیران و صنافیر مصر مشخص خواهد شد زیرا با دیدگاه وی درباره آینده روابط ریاض و اسرائیل همخوانی دارد. وی در گفتگوی "موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک" در پاسخ به پرسشی درباره دو جزیره نامبرده و پیوستن ریاض به توافق کمپ دیوید به شوخی پاسخ داد: بهتر است ناظر باشیم و نه شرکت کننده در توافق [کمپ دیوید]".

شاید مشارکت شاهزاده سعودی در نشست منافقین در پاریس در چارچوب بازشناسی نقش عربستان در قبال ایران در دوره پس از توافق هسته ای قرار گیرد. او در میان تندروهای منتقد تغییر در سیاست آمریکا [در قبال عربستان] بود. وی هنگام سفر اخیر رئیس جمهور باراک اوباما به ریاض گفت: "روزهای گذشته عربستان و آمریکا بازنخواهد گشت" در ماه های اخیر همسویی دیدگاه عربستان سعودی با دیپلماسی اسرائیل درباره نقش آمریکا [در توافق هسته ای با ایران] آشکار گشته است.

می توان گفت همسویی دستور کارهای دو طرف [عربستان و اسرائیل] بار دیگر نمایان می شود زیرا که مجاهدین خلق متهم به همکاری با اطلاعات اسرائیل برای اجرای عملیات ترور دانشمندان هسته ای ایران هستند. لازم به ذکر است از [اطلاعات بدست آمده از] یکی از جاسوسانی که در سال ٢٠٠٩ در لبنان دستگیر شد مشخص گردید منافقین وی را به نفع اطلاعات اسرائیل به خدمت گرفته بودند.

به طور کلی چه ترکی فیصل مأموریت رسمی برای نزدیک کردن ریاض و تل آویو را داشته یا نه پیشینه او تجربه ها و ویژگی هایی را دربردارد که وی را برای ایفای نقش های منطقه ای شایسته می کند که به نفع دیپلماسی عربستان است بدون این که ریاض نیاز داشته باشد که آن را به صورت رسمی برعهده بگیرد.