شاید زمانی که موسیقی پاپ در کشور رشد و گسترش یافت، کسی فکر نمی کرد همانقدر که از ریشه «popular» برمی آید این موسیقی در ایران همه گیر و مردمی شود و جای موسیقی اصیل و حتی موسیقی های محلی و مقامی مناطق را بگیرد. آنقدر که حتی مستعدترین جوانان به جای رجوع به موسیقی های جذاب محلی خود بخواهند خود را در این سبک ارزیابی و حتی اثبات کنند. درحالیکه یکی از جذابیت های موسیقی ایرانی همچون فرهنگ آن، تنوع و گوناگونی سبک های موسیقی محلی و مقامی است. هر شهر و استان ایران به تناسب خطه و مردم منطقه از نوعی موسیقی بهره می گیرد که در این سال ها کمتر از ظرفیت هایشان استفاده شده است.
شاید بسیاری از این موسیقی ها و اشعاری که در قطعات و تصنیف ها به کار برده می شود به دلیل سخت‌فهمی برای مخاطب منطقه ای دیگر در وهله اول جذابیت چندانی نداشته باشد اما این هوشمندی رسانه ملی است که با به کار گرفتن المان هایی بتواند شنیدن موسیقی فرهنگ های مختلف کشور را برای همه مردم جذابیت بخشد و حتی در کنار گوش دادن به موسیقی پاپ به یک عادت تبدیل کند؛ کاری که حالا قرار است نه در ساختاری سخت و خشک بلکه در قالب یک مسابقه سرگرم کننده در برنامه «شب کوک» به مردم عرضه شود. این برنامه قرار است در فصل جدید سراغ سبک های مختلف موسیقی همچون موسیقی اصیل و تلفیقی علاوه بر پاپ برود و شرکت کنندگان می توانند در حوزه محلی و مقامی هم آثار خود را اجرا کنند.
طبق گفته عوامل برنامه «شب کوک»، این اقدام در راستای درگیر شدن بخش بیشتری از مخاطبان انجام می شود و قرار است برنامه سلیقه افراد بیشتری را پوشش دهد.
برنامه «شب کوک» با اجرا و کارگردانی هنری باربد بابایی و تهیه کنندگی هادی و مجید دمیرچی یک مسابقه خوانندگی است که افراد را از گوشه و کنار ایران می پذیرد و با حفظ شرایطی این امکان را به علاقمندان خوانندگی می دهد که خود را بیازمایند. این مسابقه که تاکنون علاقمندان زیادی هم داشته است در حال آماده سازی برای سری جدید است و این بار تنوع بیشتری هم در سبک های خوانندگی دارد.
به همین مناسبت نشستی را با عوامل این برنامه از جمله باربد بابایی مجری و کارگردان هنری و همچنین برادران دمیرچی به عنوان تهیه کننده ترتیب دادیم.
در قسمت اول این نشست بیان شد که یکی از اهداف «شب کوک» این است که علاقمندان به حوزه خوانندگی از طریق سایت های غیرمجاز و غیراخلاقی اقدام نکنند و این امکان را داشته باشند تا در فضایی به دور از جذابیت های غیرمتعارف در کشور خودشان تست خوانندگی دهند.
عوامل این برنامه در قسمت دوم این گفتگو به اتفاقات و تغییرات «شب کوک» در فصل جدید اشاره و بیان کردند که در فصل پیشین این مسابقه علاقمندان به خوانندگی تنها مجبور بودند صدای خود را در حوزه موسیقی پاپ امتحان کنند اما با تمهیداتی که در فصل جدید تدارک دیده شده است مخاطبان می توانند خود را در سبک های مختلف موسیقی اصیل، پاپ، تلفیقی و حتی موسیقی های مقامی و محلی بیازمایند.
با ما این گفتگو را از نظر می گذرانید:
*شاید اولین و مهمترین سوال طرفداران «شب کوک» این باشد که برنامه با چه تغییراتی به شبکه نسیم بازمی گردد؟
باربد بابایی: مهمترین نکته ای که قرار است در برنامه تغییر کند این است که محتوا دیگر تنها به موسیقی پاپ تعلق ندارد و قرار است به سبک های موسیقایی دیگر هم پرداخته شود. بنابراین اگر در ویدیوهای ارسالی افرادی باشند که در حوزه سنتی اجرای خوبی داشته باشند و یا بخواهند کار محلی و یا مقامی بخوانند این امکان را دارند که به برنامه «شب کوک» بیایند. همچنین اگر افراد در حوزه موسیقی میهنی و ملی آثاری را ساخته باشند ما آنها را مجبور نمی کنیم که بر اساس قطعات ما کاری اجرا کنند بلکه می توانند همان اثر خود را بخوانند. قرار است برنامه از این پس تنوع داشته باشد تا همه سلیقه ها را درگیر خود کند. شاید بزرگترها از کارهای اصیل و سنتی بیشتر لذت ببرند به همین دلیل ما این فضا را برای آنها بوجود می آوریم. از طرف دیگر قومیت های مختلف دوست دارند موسیقی مناطق خود را بشنوند و تلاش ما هم این است که این فضا مهیا شود. قطعا موسیقی پاپ طرفداران بیشتری دارد اما رسالت مهم ما این است که بتوانیم با وجود ۸۰ میلیون جمعیت و سلایق بسیاری که داریم، نظر همه را جلب کنیم. البته من پیش از برنامه «شب کوک» حدود ۱۳۰۰ الی ۱۴۰۰ قسمت برنامه در حوزه موسیقی ساخته ام و فکر می کنم هر چقدر هم که کار شما کامل و جامع باشد هیچ گاه نمی توان همه مخاطبان را راضی نگه داشت. با این حال هدف ما این است که بیشترین درصد بیننده را به برنامه جذب کنیم و علاوه بر تغییرات محتوایی، دکور، چیدمان، جایگاه داوران و موارد دیگری نیز تغییر می کند و شاید مردم ۲۰ درصد چیزی شبیه «شب کوک» قبلی را ببینند.
هادی دمیرچی: البته من این نکته را اضافه کنم که همچنان ویژگی سادگی و مردمی بودن برنامه حفظ می شود و مردم قرار نیست با نکته عجیب و غریبی در این فصل مواجه شوند.
*پس تغییرات ساختاری ندارید؟
بابایی: محوریت اصلی برنامه ما در هر فصل یکی است و تنها برنامه متنوع تر می شود. از دیگر تغییراتی که در برنامه ایجاد می شود پررنگ شدن رای مردم است و نقش داوران در آرا بسیار کمرنگ تر خواهد شد. البته اعتقاد من به عنوان کارگردان هنری و همچنین تهیه کنندگان بر این است که ما به سابقه و پیشینه داوران مان اعتماد کردیم و آنها می دانند چه کسانی را با چه فاکتورهایی انتخاب کنند اما فکر می کنم در چنین برنامه هایی مردم باید بیشتر درگیر شوند.
*به نظرم رویکرد خوبی است که مردم ابتدا به این برنامه جذب شوند و بعد موسیقی سبک های مختلف به برنامه اضافه شود، مخصوصا در حوزه موسیقی اصیل که در برنامه ها و مسابقه های این چنینی کمتر به آنها توجه می شود.
بابایی: موسیقی اصیل و همچنین موسیقی محلی ما در این سال ها بسیار مظلوم واقع شده است. بسیاری از خواننده هایی که ما امروز روی صحنه های اجرا می بینیم ریشه ای در قومیت ها و نواحی مختلف ایران دارند که به زبان مادری خود هم مسلط هستند اما آنها بیشتر در حوزه موسیقی پاپ فعالیت می کنند چون این فضا برایشان فراهم شده است. من در آخرین برنامه «شب کوک» نکته ای را تست کردم و آن این بود که خودم دو بیت را به زبان آذری خواندم و جالب است که بازخوردهای بسیار خوبی را درباره شعرخوانی به زبان آذری گرفتم و دیدم اتفاقا مردم علاقه بسیاری به این فرهنگ ها و زبان های مختلف دارند. یکی از تجربیات ما در طول ساخت برنامه این بود که دیدیم بسیاری از استعدادهایی که به «شب کوک» می آیند، می توانند در حوزه موسیقی محلی بسیار خوب بخوانند اما مجبور بودند پاپ بخوانند. ما قومیت ها و فرهنگ های مختلفی داریم که در ایران با یکدیگر ترکیب شده است پس چرا نباید از این ظرفیت استفاده کنیم. خوب است که مردم ما با موسیقی محلی و اصیل آشتی کنند. در دهه ۶۰ و ۷۰ اتفاقات بسیار خوبی در حوزه موسیقی اصیل رخ داد و بعد از اواسط دهه ۷۰ موسیقی پاپ کلید خورد و فعالیت آن گسترش پیدا کرد. رسالت برنامه ما این است که این تنوع موسیقایی را پوشش دهد اما نخواستیم این کار را در فصل پیشین برنامه داشته باشیم چون تا حدی ابعاد ناشناخته ای برای عوامل برنامه، مخاطبان و حتی مسئولان داشت. درواقع برنامه «شب کوک» ابتدا باید می توانست خود را ثابت کند و بعد به حوزه های دیگر می پرداخت.
*معمولا نسل جوان به موسیقی پاپ علاقمند بیشتری دارد. در قصل قبلی چقدر در میان شرکت کنندگانتان علاقه به دیگر سبک ها را مشاهده کردید؟
بابایی: اتفاقا بسیاری از خواننده های جوانی که به برنامه ما می آمدند، سوال می پرسیدند که می توانند به جنوبی یا گویش ها و لهجه های مختلف اجرا کنند و اجراهای بسیار خوبی هم به زبان های محلی خود داشتند، اما ما در آن مقطع نمی توانستیم از این ظرفیت در برنامه بهره بگیریم.
ما دلمان برای این توانمندی ها می سوخت و می خواستیم فضایی را برای آنها باز کنیم. فکر می کنم خوانندگی منحصر به یک سبک نیست و اگر کسی می تواند به زبان آذری بخواند و خوب هم بخواند باید این امکان را داشته باشد که در همان مسیر فعالیت کند.
*پرداختن به موسیقی محلی و بازخوردهای مثبت آن پیش از این از طریق شخصیت عروسکی جناب خان در برنامه «خندوانه» جواب داده است و من فکر می کنم که این مساله نشان داده که اگر مردم موسیقی مناطق مختلف ایران را بشوند به آن علاقه مند خواهند شد.
بابایی: بله و اتفاقا من فکر می کنم اگر این شخصیت عروسکی را از برنامه «خندوانه» بگیریم چیزی کم خواهد داشت.
*فکر می کنم خوب است سایر برنامه ها هم این رنگ موسیقایی را به اشکال مختلف در خود حفظ کنند که به عنوان عاملی برای وحدت میان فرهنگ ها هم محسوب خواهد شد.
بابایی: برنامه ساز اگر هوشمند باشد می تواند محتوایش را همچون غذا با یک بسته بندی مناسب به مخاطب ارائه کند. هوشمندی برنامه ساز در ارائه اتفاقاتی است که در حوزه موسیقی کمی خاک خورده است. محمد بحرانی صداپیشه جناب خان این هوشمندی را دارد، به گونه ای که حتی افرادی با سنین کم که ممکن است موسیقی محلی را نشناسند درگیر آن می شوند و بخشی از آن به دلیل اجرای فانتزی محمد بحرانی است چراکه این علاقه به فانتزی در همه ما ایرانیان وجود دارد.
برخورد جدی جایگاه زیادی در میان ما ایرانیان ندارد. حتی نصیحت ها را هم از کودکی به صورت جدی نمی پذیرفتیم و اگر شاید کمی فریب مان می دادند بهتر می پذیرفتیم. در برنامه سازی هم همین مساله صادق است و باید دانست که چطور موسیقی محلی و مقامی بسته بندی شود. به طور مثال همایون شجریان به خوبی توانسته نسل جوان را با موسیقی اصیل آشنا کند. موسیقی فیوژن را با تلفیق موسیقی اصیل و کمی چاشنی موسیقی راک و پاپ به مخاطب ارائه می کند اما محوریت با موسیقی سنتی است و اتفاقا من می بینم که حتی جوان ۱۶ یا ۱۷ ساله هم درگیر کارهای او می شود. من امیدوارم در «شب کوک» بتوانیم کمی از این موسیقی غنی اصیل را به مخاطب ارائه دهیم. فکر می کنم به این ترتیب اتفاقات موسیقی زیرزمینی هم حل خواهد شد.
*«شب کوک» برنامه ای با محوریت سرگرمی است، البته با اتفاقاتی که قرار است در فصل جدید رخ دهد یکی از اتفاقات ارتقای سطح سلیقه مخاطب خواهد بود. هدف شما به طور مشخص تر برای ارتقای سطح سلیقه مخاطب چیست؟
هادی دمیرچی: ما در فصل اول آیتمی با عنوان «تازه نفس» داشتیم که خواننده های موسیقی سنتی، پاپ، مقامی، محلی و حتی موسیقی هایی که ریشه مذهبی و اعتقادی داشتند آثار خود را اجرا می کردند. ما در آن سری به طور مفصل به موارد مختلفی از این موسیقی ها پرداختیم و حتی درباره موسیقی متن فیلم ها و سریال ها صحبت شد. در این فصل هم قرار است آیتمی اضافه شود که در آن به استان ها سفر می کنیم و علاوه بر اینکه موسیقی محلی و مقامی در آن اجرا خواهد شد افرادی که نتوانستند خود را به برنامه ما برسانند صدای خود را در این آیتم می آزمایند.
این آیتم در قالب یک گزارشگر در مناطق مختلف کشور ضبط می شود. زمانی که ما خوراک قابل دفاع با مضامین مطلوب در حوزه رسانه نداشته باشیم اتفاق خوبی برای خانواده ها رخ نمی دهد. اکنون بچه ها در سن ۸ یا ۹ سال گوشی به دست می گیرند و یا با کامپیوتر موسیقی های مختلف را دانلود می کنند و موسیقی های رپ گوش آنها را بیمار می کند اما وقتی برنامه ای مثل «شب کوک» بسته ای از موسیقی های درست را در برابر مخاطب قرار دهد، این بسته انتخاب می شود و در برابر گزینه های در دسترس مخاطب قرار می گیرد. من فکر می کنم واقعا نیازی نیست ما از جذابیت های عجیب و غریب شبکه های خارجی در برنامه هایمان استفاده کنیم. مردم ما به شدت معتهد و معتقد هستند و نشان دادند که اگر برنامه جذاب و خوبی در سیمای خودمان ببینند سمت دیگر شبکه ها نمی روند و به نظرم برنامه هایی مثل «شب کوک» باعث شده است که مردم ماهواره های خود را خاموش کنند، این برای ما بزرگترین افتخار است و یک رسالت فرهنگی بود که با لطف مسئولان و مردم به آن رسیدیم.
*داوران در برنامه «شب کوک» کمتر به مخاطب اطلاعات ارایه می کردند درصورتیکه شاید مخاطب دوست داشت درباره اصطلاحات، خواننده ها و موسیقی ها نکات بیشتری را بداند.
بابایی: من همیشه بیان کرده ام که «شب کوک» شعبه دیگری ندارد و معتقدم این برنامه از فرمی منحصر به فرد برخوردار است. با این حال در برنامه های این مدلی در سراسر دنیا یک نکته ثابت است که باید «شو» تلویزیونی باشند و نمی توان عنصر سرگرمی را از آنها حذف کرد. ما در رسانه ملی یک کنداکتور زمانی برای برنامه داریم و باید اطلاعات را متناسب با همان زمان ارایه کرد. اتفاقا ما پیامک های بسیاری داشتیم و مخاطبان بیان می کردند که نکات و اصطلاحاتی را از صحبت های داوران درباره موسیقی دریافت کردند که تا حالا نمی دانسته اند. به هر حال موسیقی یک علم است اما شاید اگر از داوران بخواهیم به شکل آکادمیک و تخصصی به اجرای یک نفر بپردازند و آن را آنالیز کنند، مخاطب خسته شود. وقتی تمام اصطلاحات فنی باشد مخاطب برایش سوال پیش می آید و می گوید چرا داور صحبت خود را ساده نمی گوید.
اگر برنامه دیگری هم در حوزه موسیقی وجود داشت و مردم را درگیر خود می کرد شاید ما می توانستیم سراغ اصطلاحات تخصصی هم برویم ولی در حال حاضر قرار است ما به سرگرمی و مقوله entertainment توجه کنیم. در دهه حاضر رسانه ها به صورت کمی پیشرفت زیادی کرده اند اما وضعیت کیفی خوبی ندارند. زمانی که شما در مقابل تلویزیون می نشینید هزاران کانال تلویزیونی وجود دارد که می توانید آنها را انتخاب کنید. در امر برنامه سازی گفته می شود هر برنامه ای تنها سه ثانیه برای انتخاب شدن فرصت دارد. اگر شما کانالی را انتخاب کنید بعد از سه شماره می توانید متوجه شوید که برنامه شما را جذب می کند یا خیر. خود من بر این اساس برنامه می سازم و دیالوگ هایم را طراحی می کنم چراکه شاید در همان لحظه یک نفر به برنامه اضافه شود. گاهی وقت ها در پشت صحنه هایی که ما داشتیم اصطلاحاتی رد و بدل می شد که مخاطبان پیام می دادند که معنی آن را نمی دانند و من بعد از چندین سال کار می دانم مخاطب بعد از شنیدن این اصطلاحات زیاد خسته می شود.
*برنامه جدید از چه زمانی به تولید خواهد رسید؟
هادی دمیرچی: تاکنون حدود ۳۰ هزار ویدیو از سراسر کشور دریافت کرده ایم که باید بررسی شوند و قرار است در نهایت ۱۸۰ اثر انتخاب شود. در حال حاضر ما منتظریم تا سیاست های جدید تلویزیون برای تولید برنامه اعلام شود. زمان تولید فعلا مشخص نیست و اتفاقات جدید از طریق سایت شبکه نسیم اطلاع رسانی می شود.