«گربه ایرانی» در آغوش «ببر آسیایی»

رییس‌جمهور کره جنوبی به همراه 236 نفر از مسؤولان بزرگ‌ترین شرکت‌ها و صاحبان صنایع این کشور به ایران آمد، 19 قرارداد همکاری امضا کرد و در جریان این دیدارها، دو طرف تصمیم گرفتند سطح روابط اقتصادی خود را به سه برابر میزان موجود، یعنی 18 میلیارد دلار افزایش دهند، اما در میان این حجم مبادلات، دیدارها و قراردادها، آنچه کمتر پرداخته یا دست‌کم برجسته شد، بحث گردشگری است.

همان صنعتی که بسیاری از مسؤولان و استادان معتقدند؛ جای نفت را در تولید درآمد و ثروت می‌تواند بگیرد.

به گزارش ایسنا، اقتصاد کره جنوبی در طول 40 سال سریع‌ترین رشد را تجربه کرد؛ به طوری که این کشور اکنون دوازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا به شمار می‌آید. «ببر آسیا» فقط در اقتصاد و صنعت پیشرو نیست، چراکه در دهه ی 90 موج فرهنگی را در جهان راه انداخت که کشورهای زیادی را درگیر کرد؛ کشورهایی که همین حالا بالاترین رتبه بازدیدکنندگان کره جنوبی را به خود اختصاص داده‌اند.

طبق آمار وزارت فرهنگ و گردشگری کره جنوبی، این کشور در سال 2015 موفق شد 13 میلیون و 231 هزار و 651 گردشگر خارجی را جذب کند و در جایگاه بیستم کشورهایی با بیشترین بازدیدکننده در سطح جهان قرار گیرد. کره جنوبی در سال 2014 هفتمین مقصد پربازدید آسیا بود.

صنعت گردشگری و سفر (داخلی و بین المللی) کره جنوبی در سال 2013 میلادی، 27 هزار تریلیون "وون" (70 هزار و 890 میلیارد تومان) به تولید ناخالص ملی این کشور کمک مستقیم کرد.

شاید آنچه بیشتر از همه باید مورد توجه ایران برای هدف‌گذاری در این بازار قرار گیرد، تعداد گردشگران خروجی از کره جنوبی است. آمار وزارت فرهنگ و گردشگری این کشور نشان می دهد، در سال 2014، بیش از 16 میلیون کره‌ای به انگیزه سفر و گردشگری از این کشور خارج شده‌اند. این جمعیت در سال 2015 با بیش از 20 درصد رشد به حدود 19 میلیون و 311 هزار نفر رسیده است.

کره جنوبی چهل و چهارمین کشور جهان از نظر درآمد ماهانه و یازدهمین کشور جهان از نظر هزینه مسافرت است.

ایران و کره پیش از این، یک بار در گذشته، حدود دو سال پیش، شانس خود را برای گسترش تعاملات گردشگری محک زدند، اما هر دو کشور در این مسیر ضعیف عمل کردند؛ حتا کره‌ای‌ها که به ایران با چشم بازاری پرسود نگاه می‌کردند.

آمارها گویای آن است که جمعیت ایرانی‌های مسافر به کره جنوبی هر سال کمتر می شود. در سه ماهه نخست سال 2016 تعداد ایرانی‌هایی که به این کشور سفر کرده اند، کمی بیشتر از 500 نفر است.

دوران طلایی گردشگری ایران و کره‌جنوبی به سال 2011 برمی گردد؛ زمانی که حدود 10 هزار ایرانی به این کشور سفر کردند. درست همان زمانی که موج سریال‌های کره‌ای در ایران راه افتاد، اما بعد از آن بحران اقتصاد جهانی و البته تحریم‌ها، شرایط را تغییر داد. در سال 2013 جمعیت بازدیدکنندگان ایرانی به حدود 5 هزار نفر رسید.

کره جنوبی قوانین سختگیرانه برای صدور ویزای اتباع ایرانی اعمال کرده است. با آن که این کشور ورود اتباع کشورهای حاشیه خلیج فارس را با اتخاذ سیاست لغو ویزا، آسان کرده، اما همچنان قواعد سختگیرانه‌اش شامل حال ایرانی‌ها می شود. این درحالی است که ایران از سال گذشته با آسان کردن صدور ویزای فرودگاهی برای 190 کشور دنیا، راه را برای ورود اتباع کره جنوبی به ایران نیز باز کرده است.

سالنامه آماری سازمان جهانی جهانگردی نیز مشخص کرده، ایران در سال 2013، 8 هزار و 867 مسافر از کره جنوبی داشته است. آماری که هر سال افزایش اندکی را شاهد بوده است. تعداد کره‌ای‌هایی که سال 2012 به ایران آمده‌اند، 8 هزار و 117 نفر بوده است و سال قبل‌تر آن، 8075 نفر.

با این حال مدیر دفتر گردشگری کره جنوبی در منطقه خاورمیانه، معتقد است: ایران در مقایسه با کشورهای عربی برای جذب گردشگران کره‌ای و حتی فرستادن گردشگر به این کشور، ضعیف عمل می‌کند.

دولت کره جنوبی دست کم از حدود سه دهه‌ی پیش با راه انداختن موج فرهنگی در دنیا سعی کرد به تقویت ابعاد هویت فرهنگی خود بپردازد، تششعات این موج بیشتر از همه به ژاپن، چین، هنگ کنگ و تایوان رسید؛ کشورهایی که بیشترین گردشگران کره جنوبی را شامل می‌شوند.

موج کره‌ای به ایران هم رسید، اما واکنش دولت وقت برای بهره‌برداری دو سویه از آن، ایده‌ای بود که بیشتر به یک شوخی در محافل خبری شبیه شد. محمدشریف ملک‌زاده در زمانی که معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور را به عهده داشت، در یک روز پاییزی، درست چند روز مانده به روز جهانی جهانگردی، گفت که می‌خواهد هنرپیشه‌های مطرح را به ایران دعوت کند تا به این انگیزه روابط گردشگری کشورها را تحکیم ببخشد و گردشگران بیشتری را به هوای آن هنرپیشه های معروف به ایران بکشاند.

او آن موقع نام یانگوم (بازیگر سریال جواهری در قصر) را به زبان آورد؛ شخصیت پرطرفدار تلویزیون ایران در حدود 9 سال پیش که ظاهرا قرار بود ناجی گردشگری کشور باشد؛ ایده‌ای که آن‌را هرگز عملی نکرد.

در مقابل اما، طرف کره‌ای به قضیه نگاه جدی‌تری داشت. وزارت فرهنگ و جهانگردی کره جنوبی با تشخیص اهمیت فرهنگ در توسعه کشور و با شعار «قرن جدید برای فرهنگ از راه میرسد»، به ابداع برنامه‌های فرهنگی، ارائه‌ی سیاست فرهنگی جدید و الگوهای فرهنگی نو در هزاره سوم اقدام کرد. هدف نهایی این برنامه تشویق تمام افراد جامعه برای مشارکت در حیات فرهنگی کشور در سطح گسترده بود؛ برنامه‌هایی که همسو با توسعه گردشگری در این کشور تعریف شد.

راه افتادن موج کره‌ای باعث شد شمار گردشگران ورودی به این کشور در فاصله سال‌های 1980 تا 2000 میلادی، از 977 هزار نفر به 5 میلیون و 322 هزار نفر برسد.

اگر در طول این سال‌ها، تحریم‌ها مانع بزرگ رابطه کره جنوبی و ایران نشده بود، این کشور حتما با پنبه نرم "موج کره‌ای"، ایرانی‌ها را مقهور خود می‌کرد. چه بسا که همین حالا هم تحت تاثیر سریال های این کشور که هر سال تکرار آن‌ها از نلویزیون ملی ایران پخش می شود، خیلی‌ها بویژه نسل سوم ایران هیجان دیدن کره جنوبی را دارند؛ کشوری که پروازهای مستقیم اش را از سال 2011 به این طرف قطع کرد و ترجیح داد سیاست سختگیرانه‌ای در صدور ویزای برای اتباع ایرانی داشته باشد.

البته رییس جمهور کشورمان پس از پایان نشست مشترک هیأت‌های عالی‌رتبه ایران و کره جنوبی و امضای 19 سند همکاری که بیشترین تمرکز آن ها بر نفت و گاز، صنعت، معدن و امور زیربنایی بوده، گفته است؛ «گردشگری و برقراری پرواز مستقیم سئول به تهران و نیز سرمایه‌گذاری بخش‌های کره‌ای در زیرساخت‌های مربوط به توریسم در ایران از جمله ساخت هتل از موضوعاتی بود که در مذاکرات خود آن را مورد تأکید قرار داده‌ایم.»

حال باید دید در فضای پس از تحریم‌ها، بازگشت روابط دوستانه دو کشور جریان توسعه را به نفع گردشگری ایران هدایت می‌کند یا کره جنوبی؟ آیا در گردشگری نیز همانند روابط سیاسی و اقتصادی، این بازی برد - برد خواهد بود یا ایران در میان موج کره‌ای غرق خواهد شد؟