پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : حواشی پرونده‌ای که ۳۰ فروردین‌ماه امسال با انتشار خبر «آغاز به‌کار ۷ هزار نیروی نامحسوس گشت امنیت اخلاقی» در افکار عمومی و میان مسئولان باز شد، همچنان ادامه دارد.
اگر چه به‌نظر می‌رسد به‌دلیل اعلام ناقص و اشتباه این خبر، روزهای بعد بسیاری از مقام‌های پلیس تلاش کردند با ابهام‌زدایی در این زمینه، به پرسش‌های افکار عمومی پاسخ دهند اما ابهام‌ها درباره این موضوع همچنان وجود دارد. در نتیجه پلیس همچنان تلاش می‌کند اشتباه ناشی از اعلام نادرست این خبر را جبران کند؛ خبری که وزیر کشور در یک برنامه تلویزیونی نوع بیان و طرح آن را مناسب ندانست و محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضاییه هم انتخاب عنوان گشت نامحسوس از سوی پلیس را خوش‌سلیقگی ندانست.
در نخستین روز انتشار این خبر، روزنامه همشهری تلاش کرد با هدف رفع ابهام مردم و فرهنگ‌سازی در این زمینه، سؤال‌هایی را با یکی از مقامات پلیس در میان بگذارد. حالا سخنگوی نیروی انتظامی این پرسش‌ها را پاسخ داده است. توضیحات سردار منتظر المهدی به این 7 سؤال را بخوانید.
* امسال چه تفاوتی نسبت به سال‌های گذشته دارد که نیاز به اجرای این طرح و اضافه‌کردن 7000 نیروی نامحسوس گشت امنیت اخلاقی باشد و آیا این طرح اجرا شد؟
چنانکه می‌دانید و می‌دانیم پدیده‌های اجتماعی، پویا هستند و لاجرم برای مدیریت آنها نیز باید از روش‌ها و ساز و کارهای پویا بهره گرفت. تنها راه فائق آمدن بر پدیده‌ها و آسیب‌ها و جرایم اجتماعی، پیشی‌گرفتن از پدیده‌هاست نه یک قدم، بلکه چندین قدم. این پیشی‌گرفتن زمانی محقق می‌شود که بتوانیم پیشگیری کنیم؛ پیشگیری از نوع ارتقایی و در تمام سطوح. هر سازمانی برای مدیریت پدیده‌های قلمرو مأموریتی خویش باید هر از گاهی از شیوه‌های جدیدی استفاده کند. این نکته نیز قابل توجه است که مأموریت جدیدی انجام نشده بلکه شیوه و رفتار آن تغییر کرده است. هیچ نیروی جدیدی اضافه نشده است و در اصل این افراد همان پرسنل کادر پلیس هستند که در زمان غیر موظف خود در صورت مشاهده جرایم پنج‌گانه مشهود، مراتب را به مراکز پلیس صرفا اطلاع می‌دهند.
* شیوه شناسایی، جذب و آموزش این افراد چگونه و براساس چه معیارهایی بوده است؟
در سازمان پلیس برای جذب و استخدام و به‌کارگیری کارکنان از چندین و چند روش علمی، سنجش و اندازه‌گیری، از آزمون‌گیری گرفته تا پیشینه‌کاوی و مصاحبه و تحقیق محلی و نظایر آن بهره گرفته می‌شود. همه این افراد از کادر مجرب و آموزش‌دیده و البته ضابط قضایی هستند و به مأموریت خود کاملا واقف و توجیه هستند. آنها از فیلترهای متعددی از جمله تأیید مراجعی چون بازرسی و عقیدتی و حفاظت نیروی انتظامی گذشته‌اند.
* آیا این افراد شغل دیگری دارند یا به‌صورت تمام وقت با ناجا همکاری می‌کنند؟ و اینکه آیا این همکاری آنها به‌صورت افتخاری است یا خیر؟
اینان همان کارکنان پایور و افسران پلیس هستند که در زمان فراغت از کار اداری خود براساس تعهد فراتر خود نسبت به اهداف پلیس بدون هیچ‌گونه چشمداشت مادی و اخذ حقوق و مزایا نسبت به انجام این مهم اهتمام می‌ورزند. در واقع این افراد در کنار کارهای روزمره خود در صورت مواجهه با موارد پیش‌گفته صرفا با ارسال پیامک در سامانه تعریف‌شده درون‌سازمانی اقدام می‌کنند و حق مواجهه حضوری یا برخورد با قانون‌شکنان را ندارند. مراحل پیگیری و اقدام بعدی از طریق مرکز ایجادشده در پلیس انجام می‌شود که خود شیوه‌های اقدام متفاوتی دارد.
به‌طور مثال اگر سرقتی گزارش شود، آن مرکز اگر نیاز به مداخله فوری باشد مراتب را به گشت‌های انتظامی مستقر در آن محل یا گشت پلیس110 با هماهنگی کلانتری مربوطه اعلام و اقدام می‌کنند، در خیلی از مواقع که نیاز به مداخله آنی نباشد براساس گزارش واصله و دیگر شواهد و قرائن آن مجرم مورد تعقیب و پیگرد قرار می‌گیرد.
* چه تدبیری برای راستی‌آزمایی گزارش‌های این افراد اندیشیده شده است؟ آیا احتمال ارسال گزارش غیرواقعی وجود ندارد؟
اساسا این افراد همان کسانی هستند که در ساعات اداری و موظفی خود در حوزه‌های مختلف انتظامی مشغول به انجام مأموریت هستند و بسان همان پلیس هستند که صحنه جرم را مشاهده و گزارش می‌دهند. چون آنها ضابط قضایی هستند، اصل بر صحت گزارش آنان است مگر خلافش ثابت شود. البته در هر شغل و صنفی احتمال خطا هست که سیستم‌های نظارتی بر این موضوع نظارت دارند و اصولا یک گزارش به منزله نوعی داده است، این داده توسط کارشناسان حرفه‌ای مورد پردازش قرار می‌گیرد تا به اطلاعات تبدیل شود. اطلاعات نیز مورد پردازش مجدد قرار می‌گیرد تا پس از آن تصمیم‌گیری صورت گیرد و برای هرگونه اقدامی با نظر مراجع قضایی عمل می‌شود.
* شهروندان در صورت اعتراض به این گزارش‌ها چه مسیری را باید دنبال کنند؟
اجرای این طرح‌ها صرفا در مواجهه با قانون‌شکنان است که تعداد آنها بسیار کم است و هیچ جای نگرانی برای شهروندان عزیز وجود ندارد. در اصل همه این اقدامات در راستای تکریم حقوق شهروندان و صیانت و پاسداری از شأن و منزلت زنان و مردان و افزایش احساس امنیت در جامعه است. گروه هدف پلیس صرفا قانون‌شکنان و مجرمینی است که ذهن و روان شهروندان را مکدر کرده و لطافت و زیبایی را از جامعه ستانده‌اند. با این وجود برای رفع دغدغه‌های شهروندان عزیز و هرگونه اعتراض یا پیشنهاد و یا شکایات و ... همان سامانه‌های ارتباطی که پیش‌تر بارها اعلام شده‌اند، مثلا سامانه 197 پلیس (هم به‌صورت حضوری و هم تلفنی) و سامانه پلیس110 و ... کانال‌های مطمئنی هستند که شهروندان محترم از این طریق می‌توانند ایده و نظرات و اعتراضات و پیشنهادهای خود را به مسئولین ناجا منتقل کنند، نظرات و انتقادات آنها هم در سریع‌ترین زمان ممکن مورد ارزیابی و بلافاصله پس از آن بازخورد کافی به تماس‌گیرندگان ارائه می‌شود.
* چرا تصویری از تعدادی از این مأموران در رسانه‌ها منتشر شده است؟ این موضوع با فعالیت نامحسوس این افراد تعارض دارد!
پلیس بنا ندارد طرح‌های خود را از نظر مردم پنهان کند؛ مخصوصا مواردی که نیاز به مشارکت و همکاری آنان دارد. ما نیز قبول داریم که در نحوه و نوع اعلان آن نیاز به مداقه بیشتری بوده و ارائه تصاویر این افراد نوعی بدسلیقگی از سوی بعضی از رسانه‌ها بود. باید توجه داشت که عنوان نامحسوس را لزوما نباید مترادف و هم‌معنای مخفی و سری و نظایر آن تلقی کرد. درواقع نامحسوس بدان معناست که مواجهه حضوری ندارد و برای قانون‌شکنان محسوس نیست و برای پیشگیری از برخوردهای سلیقه‌ای و کنترل هوشمندانه و اصلاح فرایند برخوردهای فیزیکی و صیانت از حقوق متعارف اجتماعی و کاهش پرونده‌سازی و البته رضایتمندی آحاد مردم پدیده‌ها متنوع و متعدد هستند.
* چرا مأموریت این افراد به برخی جرایم خاص محدود شده است؟
براساس پیمایش‌ها و مطالعات پلیس و اولویت‌بندی موضوعات و همچنین درخواست‌های مکرر مردم و مسئولین از طرق مختلف از جمله تماس‌های شهروندان با سامانه‌های 197 و 110 پلیس ما ضمن انجام دیگر مأموریت‌های ذاتی و قانونی خود در برهه‌ای تمرکز می‌کنیم روی آن مواردی که در اولویت قرار می‌گیرد و خواسته مردم است. به‌طور مثال اجرای این طرح با هدف ارتقا، استمرار و تقویت طرح امنیت اجتماعی در رابطه با مطالبات مسئولین و مردم پیرامون کنترل جرائم در معابر و بزرگراه‌های سطح شهر با اولویت جرائمی همچون سرقت، مواد مخدر، اراذل و اوباش، حرکات خطرآفرین در رانندگی، مزاحمین نوامیس مردم و بدحجابی و کشف حجاب انجام می‌شود.
منبع: همشهری