فرهنگ فاطمی

این روزها و شبها در و دیوار کوی و برزن در شهرها و روستاها سیاه‌پوش است و کوچک و بزرگ در سوگ و ماتم زهرای مرضیه عزادارند. فلسفه سوگواری و عزاداری در غم فقدان بزرگان و پیشوایان دینی این است که شخص داغدیده به یاد عظمت آن عزیزان از دست رفته و فضیلت و فرزانگی و پارسایی آنان بیفتد و روح کوچک خود را به روح بزرگ ایشان پیوند زند و در درون خود تغییر و تحولی در راستای رشد و تعالی و کمال انسانی ایجاد نماید، و الاّ نفس عزاداری بدون توجه به فلسفه آن، نوعی ابراز عواطف و احساسات است که ثمره چندانی برای فرد و جامعه عزادار در پی نخواهد داشت و چه بسا هدف سوء استفاده کسانی قرار خواهد گرفت که از شعور و آگاهی مردم واهمه دارند و لذا پیوسته به جای باطن و حقیقت دین، به تبلیغ قشر و پوسته آن می‌پردازند. ضمن اینکه طرح پاره‌ای حوادث تاریخی که می‌تواند مایه بهره‌برداری دشمنان اسلام برای ایجاد تفرقه میان اهل تشیع و تسنن قرار گیرد، معنا و مفهومی جز آب به آسیاب دشمن ریختن نخواهد داشت.

زنده یاد دکتر علی شریعتی در وصف مردم سوگوار و عزادار صدیقه کبری، ‌این ویژگی شناخت و آگاهی در پس عاطفه و احساس را به خوبی به تصویر می‌کشد و می‌گوید: «ملت ما بر گرد در و بام خانه فاطمه یک فرهنگ پدید آورده است. از این خانه یک تاریخ پر از هیجان و حرکت و شهامت و فضیلت بر بستر زمان جاری شده است؛ نهر زلال و حیات‌بخشی که بر همه نسلهای ملت ما گذشته است و هم اکنون نیز در عمق روح و وجدان توده ما جریان دارد»[1].

پس آنچه مهم و شایان توجه است فرهنگی است که با یادآوری بزرگی روح و عظمت و شکوه حیات طیبه بانوی اسلام در وجدان جامعه ما تکرار می‌شود و همچون شجره‌ای تناور، میوه‌های شیرین و باطراوت آن فضای جان فرزندان فاطمه را جلوه و جلا می‌بخشد.

مردم سوگوار ما به حضرت زهرا(س) ارادت می‌ورزند، چون از خانه گلین او بارقه عزت و آزادگی بر تارک تاریخ تابیده و کالبد فسرده مظلومان را جان بخشیده است. آری این فاطمه(س) است که در مقام یک مادر، حسن و حسین و زینب (سلام‌الله علیهم)، سمبلهای صبر و ایثار و استقامت را در دامان پاک خود پرورده و به تاریخ بشریت تقدیم کرده است، و این فاطمه(س) است که در مقام یک همسر، همدم و مونس علی(ع) در عرصه جهاد و فداکاری و در دوران غربت و مظلومیت حق است، و این فاطمه(س) است که ایثار و بخشش را در نقطه اوج به نمایش می‌گذارد آنگاه که در شب عروسی خود لباسی را که پدرش رسول خدا به وی داده است سخاوتمندانه و کریمانه به سائل می‌بخشد و خود می‌فرماید من از دنیای شما سه چیز را دوست دارم: تلاوت قرآن، نگاه کردن به چهره پیامبر خدا و انفاق فی سبیل‌الله.

فرهنگ فاطمی یعنی نهادینه شدن همین ارزشها در وجدان جمعی جامعه، و در این صورت است که عزاداری و سوگواری در غم فقدان آن اسطوره فضل و فضیلت، بانوان ما را در برابر سیل ویرانگر تهاجم ارزشهای خانمان برانداز وارداتی بیمه می‌کند و به مردان ما غیرت و صلابت و روحیه تسلیم‌ناپذیری در قبال تحمیل هرگونه فساد و تباهی می‌بخشد.

پی‌نوشت

[1] . مجموعه آثار دکتر شریعتی، ج 21 (فاطمه فاطمه است)، ص 23.