متن کامل گزارش آمانو در نشست شورای حکام

یوکیو آمانو، ‌مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام آژانس از تاسیس دفتر جدیدی تحت عنوان "راستی‌آزمایی پادمان‌های آژانس در ایران" در سازمان پادمان‌های آژانس در تاریخ یک مارس خبر داد.

متن کامل گزارش آمانو به شرح زیر است:

«من صحبت‌هایم را با تبریک به ترکمنستان که به 168 مین عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تبدیل شد، آغاز می‌کنم.

ایمنی و امنیت هسته‌ای

این هفته یادبود پنجمین سالگرد حادثه نیروگاه انرژی هسته‌ای فوکوشیما داییچی ژاپن را برگزار می‌کنیم. بیست و ششم آوریل، سی امین سال از حادثه چرنوبیل خواهد بود.

اثرات انسانی کلان این چنین حوادثی نباید فراموش شود. در مورد فوکوشیما داییچی، هزاران نفر از مردم که از خانه‌های خود تخلیه شدند هنوز نتوانسته‌اند که بازگردند.

همانطور که من در گزارش خود درباره این حادثه در سال گذشته گفتم، مطمئن هستم که میراث فوکوشیما داییچی تمرکز عمیق‌تر بر ایمنی هسته‌ای در همه جا خواهد بود. شناخت گسترده‌ای وجود دارد که هر اقدامی که به طور انسانی امکان‌پذیر است باید برای تضمین این که چنین حادثه‌ای دیگر اتفاق نیفتد، انجام شود. در حالی که احتمالا استفاده جهانی از انرژی هسته‌ای در دهه‌های آینده به رشد خود ادامه خواهد داد، این امری ضروری است.

بازنگری ایمنی هسته‌ای 2016 نشان می‌دهد که در تقویت ایمنی هسته‌ای پیشرفت‌ها ادامه خواهد یافت. با این حال نمی‌تواند هیچ دلیلی برای آسوده خاطر بودن برای ایمنی هسته‌ای در هیچ کشوری وجود داشته باشد.

کنفرانس عمومی سپتامبر گذشته از تمام کشورهای عضو که تاکنون اقدامی نکرده‌اند خواست تا کشور طرف قرارداد کنواسیون ایمنی هسته‌ای شوند. در حال حاضر 78 کشور عضو این کنفرانسیون هستند. روند بازنگری دقیق این کنوانسیون گردهمایی فوق‌العاده‌ای را برای تبادل تجربیات در میان ناظران و صنعت هسته‌ای که از آن همه طرف‌ها سود می‌برند، فراهم می‌آورد. من همه کشورها به ویژه آن کشورهایی که دارای برنامه انرژی هسته‌ای هستند را تشویق می‌کنم تا هر چه زودتر کشور طرف قرارداد کنوانسوین ایمنی هسته‌ای شوند.

ماه آینده ما میزبان چهارمین کنفرانس بین‌المللی سیستم‌های نظارتی هسته‌ای موثر در وین خواهیم بود. در خلال این کنفرانس یادبود دهمین سالگرد سرویس بازنگری نظارتی یکپارچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برگزار می‌کنیم. این سرویس بازنگری دقیق در تقویت اثرگذاری زیرساخت نظارتی ملی برای ایمنی هسته‌ای، تشعشع زباله‌های رادیواکتیو و حمل ونقل سهم به‌سزایی داشته است. آژانس تاکنون در مجموع 72 ماموریت در رابطه با سیستم بازنگری نظارتی یکپارچه انجام داده است.

درماه مه کنفرانس بین‌المللی پیشبرد جهانی اجرای برنامه‌های از فعالیت خارج کردن و درمان محیطی در مادرید برگزار خواهد شد. مباحثی گوناگونی از برچیدن تاسیسات چرخه سوخت قدیمی راکتورهای تحقیقاتی و نیروگاه‌های انرژی هسته گرفته تا مواجه با سایت‌های معدن اورانیوم قبلی و مناطقی که تحت تاثیر حوادث قرار گرفته‌اند،‌ مطرح خواهد شد.

در ماه نوامبر ما میزان کنفرانس بین‌المللی ایمنی مدیریت زباله‌های رادیواکتیو در وین خواهیم بود. سال گذشته آژانس آموزش ایمنی تشعشعات، حمل و نقل و زباله را برای حدود 2200 نفر فراهم آورد. من کشورهای عضو را تشویق می‌کنم تا به کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوخت مصرفی و ایمنی مدیریت زباله رادیواکتیویته بپیوندند و در فعالیت‌های تحت این کنوانسیون به طور کامل حضور یایبند.

سال 2016 سال مهمی برای امنیت هسته‌ای خواهد بود.

به نظر می‌رسد اجرایی شدن اصلاحیه کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای سرانجام پس از 10 سال تصویب شدن، تحقق یابد. به تبعیت 11 کشور نیاز است تا این اصلاحیه اجرایی شود. امیدوارم که این اتفاق هر چه زودتر رخ دهد.

اجرایی کردن این اصلاحیه تنها اقدام بسیار مهمی است که جهان می‌تواند برای تقویت امنیت هسته‌ای بردارد. من دوباره از همه کشورهای عضو این کنوانسیون می‌خواهم تا از این الحاقیه تبعیت کنند.

در سال‌های اخیر اجلاس‌های امنیت هسته‌ای نقش مهمی در جلب توجه سطوح بلند پایه سیاسی به این مساله بسیار مهم ایفا کرده‌اند. در پایان ماه جاری من در چهارمین اجلاس امنیت هسته‌ای در واشنگتن به عنوان ناظر حضور خواهم یافت.

کنفرانس بین‌المللی امنیت هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه دسامبر جلسه بسیار مهمی خواهد بود که به تنظیم برنامه‌ای برای فعالیت‌های‌مان در چند سال آینده کمک خواهد کرد و نقش آژانس به عنوان سکویی برای تقویت امنیت هسته‌ای را برجسته می‌سازد. من همه کشورها را ترغیب می‌کنم تا در سطح وزیران حضور یابند.

انرژی هسته‌ای

بازنگری تکنولوژی هسته‌ای سال 2016 به مرور کلی توسعه‌های جهانی مرتبط با انرژی هسته‌ای می‌پردازد. تا به امروز 442 راکتور انرژی هسته‌ای فعال وجود دارد. 66 راکتور دیگر در حال ساخت است که دو سوم آن در آسیا قرار دارد. نشست سالانه فنی ما درباره مسائل زیرساخت هسته‌ای در ماه گذشته نشان دهند. علاقه مستمر کشورهایی که ما آن‌ها را تازه وارد می‌خوانیم در ارائه انرژی هسته‌ای بود. آژانس به این کشورها در چالش‌های توسعه زیرساخت هسته‌ای کمک می‌کند.

توافق‌نامه تغییر آب و هوا در اجلاس COP21 در پاریس دلالت‌هایی بر فعالیت آژانس به‌خصوص درباره استفاده از انرژی هسته‌ای خواهد داشت. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو می‌تواند در اقدامات ضروری پیش از 2020 برای تحقق اهداف توافق‌نامه پاریس کمک کند.

ماه گذشته من از مجموعه باراکا در امارات متحده جایی که چهار راکتور انرژی هسته‌ای در حال ساخت است،‌ دیدار کردم. من از امارات متحده عربی برای میزبانی کنفرانس بعدی بین‌المللی در سطح وزیران درباره انرژی هسته‌ای در قرن 21 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اکتبر 2017 قدردانی می‌کنم.

ما به کمک به کشورهای عضو در کنار گذاشتن استفاده از اورانیوم با غنای بالا در راکتورهای تحقیقاتی و اهداف تولید ایزوتوپ‌های دارویی در جهت استفاده از اورانیوم با غنای پایین ادامه می‌دهیم. آژانس اخیرا در بازگرداندن سوخت HEU از جاماییکا و گرجستان همکاری کرد.

تضمین تامین

دررابطه با بانک LEU پس از امضای توافق‌نامه کشور میزبان با قزاقستان در سال گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پیشرفت در جهت اجرای کامل ادامه داده‌ایم.

قزاقستان قانونی درباره استفاده از انرژی اتمی تصویب کرده است و ارتقا چارچوب نظارتی نهایی شده است. متصدی این تاسیسات طراحی ساختمان جدید که میزبان بانک LEU آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود را تکمیل می‌کند. قزاقستان انتظار دارد تا این بانک تا سپتامبر 2017 تکمیل شود و پروانه بگیرد.

من پیشرفت‌ها را به اطلاع شورا خواهم رساند که شامل فعالیت‌های آماده سازی در روند مورد نیاز برای این بانک می‌شود.

کاربردهای هسته‌ای

اکنون به کاربردهای هسته‌ای می‌پردازیم، آژانس به سرعت به شیوع ویروس زیکا در کشورهای آمریکای لاتین و کاراییب واکنش نشان داد.

با تجهیزات سبکی که اجازه کشف سریع ویروس زیکا در این منطقه را می‌داد فراهم کردیم و در حال آموزش شرکای محلی‌مان برای چگونگی استفاده از آن هستیم. تکنولوژی مشابه مشتق از هسته‌ای از سوی آژانس در سال 2014 برای کمک به کشورهای غرب آفریقا در واکنش به شیوع ویروس ایبولا فراهم شد.

آژانس هم‌چنین به کشورهای آمریکای لاتین که به دنبال استقرار تکنیک عقیم‌سازی حشرات علیه پشه آئدس که می‌تواند ویروس زیکا و دیگر عوامل بیماری‌زا را انتقال دهد کمک می‌کند.

ماه گذشته یک اجلاس کارشناسان بین‌المللی در برزیلیا بر استفاده از این تکنیک به عنوان بخشی از رویکرد جامع برای کنترل جمعیت پشه‌ها متمرکز شد.

آژانس انتقال تابش دهنده اشعه گاما به برزیل را تسهیل خواهد کرد تا این کشور بتواند تولید پشه‌های نر عقیم برای رهاسازی در مناطق مورد آزمایش را افزایش دهد. این فعالیت‌های آژانس با هماهنگی کامل با تلاش‌های گسترده جامعه بین‌المللی طرح‌ریزی و اجرا شد و از طریق سازمان بهداشت جهانی و سازمان بهداشت پان آمریکن هدایت شد.

شما در برابرتان پیشنهاد پروژه همکاری تکنیکی خارج از چرخه را مشاهده می‌کنید که برای افزایش توانایی منطقه‌یی در آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کاراییب طراحی شده تا پشه‌هایی که می‌توانند عوامل بیماری‌زا برای انسان مانند ویروس زیکا را پخش کنند، کنترل کند. این پروژه مکانیزم‌های منطقه‌یی و ملی برای کنترل جمعیت پشه آئدس را تقویت خواهد کرد.

افزون بر این، مجموعه فعالیت‌هایی برای افزایش توانایی آژانس توسعه یافته است تا حمایت لازم برای پروژه‌های همکاری فنی مرتبط با تکنیک عقیم‌سازی پشه‌ها را فراهم آورد. من کشورهای عضو را در سرمایه‌گذاری در چنین فعالیت‌های مهمی ترغیب می‌کنم.

آزمایشگاه‌های کاربرد هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سیبرسدورف برای ده‌ها سال نقش حیاتی در انتقال تکنولوژی هسته‌ای به منظور توسعه کشورهای عضو ایفا کرده است.

همان‌طور که می‌دانید این آزمایشگاه‌ها بیش از 50 سال عمر و نیاز مبرم به نوسازی دارند. این امر در پروژه ReNuAL‌ مورد توجه قرار می‌گیرد.

به طور خاص آزمایشگاه کنترل آفت حشرات موفقیت‌های بزرگی در استقرار تکنیک عقیم‌سازی حشرات به منظور کنترل تعداد قابل توجه آفات حشرات همراه با مزایای بی‌شمار برای کشورهای عضو داشته است. اکنون محققان در این آزمایشگاه بر روی زیکا تمرکز دارند.

با این حال بدون نوسازی کامل آزمایشگاه‌ها توانایی ما در واکنش به تقاضاهای کشورهای عضو برای کمک در رابطه با زیکا و دیگر حوزه‌ها به شدت محدود خواهد شد. حدود 6.5 میلیون یورو بودجه مالی مازاد برای سرمایه‌گذاری کامل در پروژه ReNuAL و تضمین این که ساخت آزمایشگاه کنترل آفت حشرات و آزمایشگاه مودولار انعطاف‌پذیر بتواند به موقع انجام شود، نیازمند است.

قرارداد ساخت تعیین شده است و فعالیت‌های ساخت و ساز مقرر شده که در ماه ژوئن آغاز شود. با این وجود در حال حاضر ما فقط بودجه کافی برای آغاز فعالیت بر آزمایشگاه کنترل آفت حشرات را داریم.

اگر دست کم تا ماه ژوئن مابقی بودجه به دست نیاید آغاز ساخت آزمایشگاه مودولار انعطاف‌پذیر با تاخیر روبه‌رو خواهد شد. این امر اثرات و هزینه‌های نامطلوبی برای تمامی پروژه به همراه خواهد داشت.

من از همه کشورها تقاضا دارم تا در پروژه ReNuAL مشارکت کنند و به تضمین این که این پروژه حیاتی آژانس به موفقیت برسد کمک کنند. من از همه کشورهایی که در حال حاضر اقدام کرده‌اند یا متعهد به اهدا کمک شده‌اند تشکر می‌کنم و من به طور ویژه از سفیران آلمان و آفریقای جنوبی و همه اعضای گروه دوستان ReNuAL‌ برای حمایت‌های دلسوزانه‌شان قدردانی می‌کنم.

دولت کویت میزبان سمپوزیوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کاربردهای هسته‌ای برای توسعه پایدار در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC)‌ در ماه فوریه بود. این نخستین اجلاس از این دست در منطقه و یک اجلاس فوق‌العاده برای تقویت مشارکت‌مان برای در دسترس قرار دادن کاربردهای هسته‌ای به منظور پیشبرد اهداف توسعه ملی بود. من از دولت کویت برای حمایت‌هایش تشکر می‌کنم.

اجلاس علمی سال جاری در ماه سپتامبر در موضوع "اتم‌ها برای صلح و توسعه چگونه می‌تواند مهارت‌های هسته‌ای را به کشورهایی در دستیابی به اهداف پایدار توسعه کمک کند؟" خواهد بود.

همکاری فنی

برنامه همکاری فنی مکانیسمی مهم برای ارائه خدمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای کشورهای عضو باقی می‌ماند که شامل آن خدماتی می‌شود که در واکنش به نیازهای ضروری ارائه شده است. من به همه کشورهای عضو ضرورت کمک به موقع و کامل بودجه همکاری فنی را یادآوری می‌کنم.

نظر به قطع‌نامه 2231 شورای امنیت اکنون ایران برای سهیم شدن در گستره کامل فعالیت‌های آژانس از جمله نشست‌های فنی، کنفرانس‌ها، دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های آموزشی دعوت شده است.

ایران یک برنامه آموزشی (TC) ملی برای 2017-2016 دارد و همان‌طور که در دو سال گذشته عمل کرده،‌ در پروژه‌های مربوط منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی شرکت می‌کند.

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران

شما اولین گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت بر جمهوری اسلامی ایران با توجه به قطع‌نامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل را دریافت کرده‌اید.

آژانس هیچ نشانه‌ای از انحراف از مواد هسته‌ای اعلام شده از فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز در ایران پیدا نکرده است.

پروتکل الحاقی ایران به طور موقت از 16 ژانویه 2016 اجرا شده است. هم شورای حکام و هم شورای امنیت از آژانس خواسته بودند تا راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران تحت برجام را سرپرستی کند و به شورای حکام و هم‌زمان به شورای امنیت گزارش دهد.

اجرای برجام تازه آغاز شده است. ایران برای سال‌های آتی باید به تعهداتش تحت برجام عمل کند و آژانس باید اجرای آن را راستی‌آزمایی، نظارت و گزارش کند.

من به ارائه گزارش به روش عینی و واقعی ادامه خواهم داد که شامل جزییاتی می‌شود که آژانس فکر می‌کند برای تحقق مسوولیت‌مان تحت قطع‌نامه 2231 شورای امنیت و قطع‌نامه شورای حکام در دسامبر 2015 ضروری است.

من در دپارتمان پادمان‌های آژانس در اول مارس دفتر جدید راستی‌آزمایی پادمان‌ها در ایران را تاسیس کردم.