شگفتی «تلگرام» در روزهای اسفند ماه

هفته نامه «طلوع صبح» نوشت: در سال های اخیر شاهد یک انقلاب در عرصه رسانه بوده ایم. همین گوشی های تلفن هوشمند به تنهایی تبدیل به یک رسانه فراگیر و با مختصات خارق العاده شده اند. رسانه های تازه خصوصا در عرصه شبکه های اجتماعی موبایلی حتی انتخابات پیش‌روی مجلس شورای اسلامی و خبرگان را هم تحت تاثیر قرار داده اند. 

در روزگاری که بخش عمده ای از وقت فراغت و حتی کار مردم  به استفاده از گوشی های هوشمند موبایل و اینترنت می گذرد، قطعا در عرصه سیاست و انتخابات نیز این ابزار ها نوین تحولات عمده ای ایجاد کرده اند. دیگر خبری از تاثیرگذاری تبلیغات سنتی و کاغذی نیست. کسی که بخواهد در انتخابات موفق باشد باید با هوشمندی خاصی از این رسانه های جدید استفاده کند. چند روز مانده به  انتخابات اسفند ۱۳۹۴ شاهد تاثیرگذاری رسانه های جدید خصوصا شبکه های اجتماعی موبایلی و به طور مشخص تلگرانم بودیم.

اگر به آمار ها نگاه کنیم بین سال  87 تا 94 میزان استفاده ایرانی ها از اینترنت به شکل بسیار چشمگیری افزایش یافته است.  از طرف دیگر با نگاهی به آمار های رسمی شاهد آن هستیم که  افزایش ضریب نفوذ اینترنت از ۲۶٪ به۵۳٪ رسیده است. بعلاوه، همه اپراتور های مشهور تلفن همراه بسته های مختلف اینترنتی ارائه می دهند.  به همین دلیل، اکثر شهروندان با موبایل به اینترنت دسترسی دارند. در انتخابات نیز اکثر شهروندان اخبار و اطلاعات و حتی تبلیغات انتخاباتی را از موبایل و شبکه های اجتماعی به خصوص تلگرام پیگیری می کنند. شاید بی راه نباشد اگر بگوییم هر گوشی هوشمند یک ستاد تبلیغاتی شده است.

بر اساس آمار ها افزایش شمار کاربران شبکه های اجتماعی موبایلی در ایران شکلی انفجاری داشته است. به طوریکه تلگرام هم اکنون حتی از ارسال پیامک هم پر کاربردتر شده است. این امر از یک طرف به دلیل دسترسی راحت و کاربری اسان با این برنامه است و از طرف دیگر نشات گرفته از فیلترینگ توییتر و فیسبوک است.  در حقیقت، در بسیاری از کشورهای دیگر معمولا در انتخابات، توییتر حرف اول را می زند در ایران تلگرام این جایگاه را پیدا کرده است. این امر خودش موجب بروز پدیده های مثبت و البته منفی هم شده است. به دلیل آن که ایرانی ها دسترسی آزادانه تر و راحت تر به  رسانه های ‌اجتماعی همچون  اینستاگرام و تلگرام  دارند بسیاری از کاندیداها و جریانات سیاسی حاظر در انتخابات برای فعالیت های تبلیغاتی خود از این دو رسانه بیش از همه چیز بهره می برند.

با توجه به اینکه این روز ها سرعت اینترنت افزایش یافته است و حوصله مخاطب پایین آمده، تکیه بر رسانه های اجتماعی عکس محور به جای متن محور بسیار گسترش یافته است. در عرصه تبلیغات هم اکنون اینستاگرام حرف اول را می زند. در انتخابات هفتم اسفند نیز بسیاری از کاندیداها پوستر ها و عکس های  تبلیغاتی خود را در تلگرام و اینستاگرام به اشتراک گذاشتند. از قضا، این موضوع از نظر محیط زیستی و تمیزی شهر امری مثبت است و تبلیغات مجازی صدها برابر ارزشمندتر و بهتر است تا این که صد ها تن کاغذ نابود شود و چهره شهر هم  برای چند روز کثیف و زشت شود.

 

به هرصورت می توان به جرات گفت که تلگرام تبدیل به یک پدیده ی بسیار تاثیرگذار در انتخابات ایران شده و نقشی بسزا نیز در انتخابات هفتم اسفند ایفا کرد. به صورتی که هر کس با یک تلگرام به مثابه ی یک ستاد عمل کرد.

بر اساس آمار های  غیر رسمی، تلگرام در ایران تبدیل به اصلی ترین ابزار رسانه ای در گوشی های همراه و کامپیوتر های خانگی شده است. جالب اینجاست که تلگرام در سطح جهان بیشترین کاربران را در ایران دارد. البته دلیل این امر را می توان در فیلترینگ سایر شبکه های اجتماعی یافت.

 

با این حال، فضای ساده تلگرام به نسبت ابزارهایی همچون  لاین، اسکایپ  و واتس‌اپ از نقاط قوت این نرم افزار است و از دلایل استقبال مردم ایران از این ابزار است. اما کاربری تلگرام در ایران به صورت عجیبی متفاوت از کارکرد اصلی این ابزار است. تلگرام شبکه اجتماعی نیست. بلکه یک پیام رسان است. به معنای ساده تر تلگرام محلی برای چت و ارسال پیام به دوست و آشنا است نه محلی برای تولید محتوا و عرضه آن در شکل وسیع اما به دلایل ذکر شده در سطور بالا، اکنون تلگرام جایگاهی را پیدا کرده است که با کاربرد اصلی اش فاصله دارد. در واقع تلگرام اگر درست استفاه نشود شاید نتیجه منفی دهد. 

 

 تلگرام ذاتا به عنوان پیام‌رسان‌ بیشتر کاربرد  خصوصی و چت دو نفره دارد.  تلگرام اصلا برای همین موضوع  طراحی شده‌ است. اما در ایران  کارکرد دوگانه ای داشت از یک طرف برخی افراد فرصت طلب آن را   تبدیل به محلی برای تولید شایعات کرده اند. این روزها، اکثرا شایعات بی اساس در تلگرام  منتشر می شود. مثلا در شهر کرج برخی کاندیداها با انتشار شایعات گسترده در تلگرام فضای تبلیغاتی شهر را منحرف کردند. در واقع تلگرام به دلیل ماهیت و کاربرد فنی اش محل خوبی برای تولید محتوا و همچنین انتشار گسترده اخبار موثق،  نیست. یک دلیل آن، این است که اکنون کانال های تلگرامی عملا یک سویه عمل می کنند . فرصتی برای نظر دهی به مخاطب نمی دهند. شهروند و کاربر نمی تواند با نگارش کامنت صحت و درستی یک محتوا را مورد چالش قرار دهد. این امر فرصتی برای دامن زدن به شایعات در تلگرام شده است. این درحالیست که در توییتر و فیس بوک، کاربران فرصت بررسی خبر منتشر شده را دارند و با ارسال کامنت سعی می کنند صحت و سقم آن را جویا شوند.

 

با همه این احوال، اکنون که فرصت استفاده از دیگر شبکه های اجتماعی برای مردم ایران فراهم نیست، تلگرام مجبور است بار همه آن ها را به دوش کشد. تلگرام را می توان بعنوان پدیده ی انتخابات هفتم اسفند نام برد. در حقیقت، بسیاری از مردم با استفاده از همین تلگرام توانستند لیست امید را به دست یکدیگر برسانند. به صورتی که بنا به اعلام رسمی وزیر ارتباطات روزانه 200 میلیون پیام در شبکه های اجتماعی موبایل در مورد انتخابات دست به دست می شده است که قطعا بخش اعظمی از آن در تلگرام بوده است.