نبرد غول‌ها برای تصاحب یک بازار رویایی

ایران از بسیاری جهات برای سرمایه گذاران خارجی رویایی به شمار می‌رود و اکنون که با اجرایی شدن برجام چشم انداز دوران اقتصادی جدیدی را پیش رو دارد، شاهد رقابت شرکتهای اروپایی و آسیایی در غیاب رقیبان آمریکایی برای بردن سهمی از این بازار بزرگ است.

به گزارش ایسنا، ایران سالها تحت تحریمهای اقتصادی قرار داشت که از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل علیه برنامه هسته ایش تحمیل شد اما اجرای توافق هسته ای که به برداشته شدن محدودیتهای مالی و تجاری منتهی شد، موجی از هیجان را در میان سرمایه گذاران و بازرگانان نسبت به گشایش مجدد این بازار ایجاد کرد.

فرهاد علوی، وکیل ایرانی-آمریکایی در گروه حقوقی آکریویس آمریکا در این باره به بلومبرگ می‌گوید اقتصاد ایران در سالهای گذشته تحت فشار تحریمها و مشکلات دیگر قرار داشته از این هر گونه گشایشی هر چند اندک تفاوت مثبتی ایجاد خواهد کرد.

ایران که دومین کشور پرجمیعت خاورمیانه پس از مصر و صاحب ذخایر بزرگ نفت و گاز است، از بسیاری جهات رویای هر سرمایه گذاری به شمار می‌رود.

اگرچه گفته می‌شود مشکلاتی مانند گزینه‌های حمل و نقل و اقامت ضعیف و ساختار اقتصادی پیچیده ممکن است از حضور سرمایه گذاران بین المللی ممانعت کند اما با فرصتهایی که در پی برداشته شدن تحریمها به وجود آمده است، شرکتها و دولتهای خارجی از ابراز تمایل برای ازسرگیری همکاری و عقد قراردادهای جدید غافل نشده اند.

از 16 ژانویه برابر با 26 دی ماه که با اجرای توافق هسته ای تحریمها علیه ایران تسهیل شد، تهران تبدیل به یک مقصد تجاری شده است و سالنهای فرودگاه بین المللی امام خمینی که به طور فزاینده پذیرای مسافران فرانسوی، انگلیسی و آلمانی شده و هتلها که پر از مدیران سرمایه و بانکداران سرمایه گذاری شده اند، گویای این مطلب هستند. حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی هفته گذشته در راس یک هیات عالی رتبه از مدیران سیاسی و اقتصادی نخستین سفر اروپایی خود از زمان برداشته شدن تحریمها را انجام داد و در این سفر با رهبران ایتالیایی و فرانسوی و همچنین مدیران شرکتهایی مانند سرجیو مارچیونه، مدیرعامل فیات کرایسلر و پاتریک پویان، مدیرعامل توتال دیدار کرد. ماحصل این دیدار چهار روزه امضای قراردادهایی با شرکتهای مختلف از شرکت نفتی سایپم ایتالیا گرفته تا ایرباس فرانسه به ارزش حداقل 22 میلیارد دلار بوده است.

به گفته استفانی ویژیه، تحلیلگر موسسه آی اچ اس، در این بین چینی‌ها از سرمایه گذاری‌هایشان در تولید داخلی بهره گرفته اند. اگرچه وجهه آنها از تداعی تصویر کیفیت پایین مخدوش شده اما قیمتهای پایین آنها باعث شده پیشنهادهایشان جذاب شوند.

غایبان بزرگ این ضیافت آمریکایی‌ها بوده اند. در حالیکه اروپایی‌ها و آسیایی‌ها در حوزه‌های مختلف بدنبال بستن قرارداد هستند، بیشتر شرکتهای آمریکایی ناچارند در حاشیه نشسته و تماشا کنند. توافق هسته ای روابط میان ایران و آمریکا را بهبود نبخشیده و از سوی دیگر آمریکا همچنان تحریم‌ها و ممنوعیت مبادلات تجاری و مالی با ایران را حفظ کرده است.

بعضی از شرکتهای تابعه خارجی شرکتهای آمریکایی اجازه خواهند یافت در ایران فعالیت کنند اما مدیران شرکتهای آمریکایی برای اجتناب از مجازاتهای دولت، همچنان با ایران تجارت نخواهند داشت. با اینهمه بویینگ و شرکت جنرال الکتریک که سازنده موتورهای جت است و همچنین یونایتد تکنولوژی همچنان از تحریمهای آمریکا معاف خواهند بود و می‌توانند با ایران قرارداد ببندند. به این ترتیب بویینگ می‌تواند به ایران برای نوسازی ناوگان هواپیماهایش که از نظر استانداردهای صنعتی عتیقه شده اند، کمک کند. با اینهمه ایرباس با امضای توافق برای فروش 114 هواپیمای نو و دست دوم که به گفته عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، تحویل آنها از ژوییه آغاز خواهد شد، در برابر رقیب آمریکایی خود پیشدستی کرده است.

همچنین شرکت خدمات نفتی سایپم ایتالیا قراردادی به ارزش 5.4 میلیارد دلار با ایران بسته است. فراتر از صنعت هوافضا، بیشتر اقدامات از سوی شرکتهای اروپایی بوده است. پژو که پیش از خروج از ایران در سال 2012، حدود 13 درصد از فروش خود را از این کشور بدست می‌آورد با ایران خودرو پیمان شراکتی برای تولید مشترک مدلهایی شامل پژو 208، شاسی بلند 2008 و مدل کامپکت 301 به ارزش 400 میلیون یورو (436 میلیون دلار) امضا کرده است. دایملر هم در 18 ژانویه از امضای توافق به منظور تشکیل یک جوینت ونچر برای تولید کامیونهای مرسدس بنز در ایران و فروش کامیونهای کوچکتر از برند ژاپنی فوسو خبر داد. ولفگانگ برنهارد، مدیر واحد خودروهای تجاری دامیلر در بیانیه ای با اشاره به وجود تقاضای بالا برای کامیون، اظهار کرد: ما به سرعت فعالیتهای تجاری در ایران را ازسرخواهیم گرفت.

خودروسازان اروپایی در شرایطی به ایران بازمی‌گردند که اوضاع بازار با حضور رقیبان چینی‌های آنها تغییر یافته است. طبق پیش بینی موسسه تحقیقاتی آی اچ اس، سهم شرکتهایی چینی شامل چری و لیفان از بازار ایران از حدود یک درصد در سال 2011 به حدود 9 درصد در سال 2016 افزایش خواهد یافت. قیمت مدل شاسی بلند Emgrand X7 چری کمتر از یک سوم مدل مشابه تویوتا است و خودروهایی مانند ام وی ام 110 که مدل تولید ایران هاچ بک کیو کیو چری است، به فور در خیابانهای تهران به چشم می‌خورد. چینی‌ها از سرمایه گذاری در تولید داخلی ایران بهره گرفته اند و اگرچه نام آنها با کیفیت پایین گره خورده اما ارزانی قیمت محصولات آنها را برای مشتریان ایرانی جذاب نگه داشته است.

اروپایی‌ها با وجود اشتیاق زیادی که نشان می‌دهند، به دلیل نگرانی از وضع مجدد تحریمها همچنان رویکرد محتاطانه ای در قبال ایران دارند. به عنوان مثال بسیاری از موسسات مالی اروپایی که هنوز جریمه سنگین رگولاتورهای آمریکایی بابت نقض قوانین تحریمهای قدیمی را از یاد نبرده اند همچنان نگران نقض شدن تحریمهای آمریکایی هستند که پابرجا مانده اند و تمایلی به همکاری با ایران نشان نداده اند.

مدیر ارشد یک بانک بزرگ اروپا در این باره به فایننشیال تایمز گفت: بانکهای بزرگ برای مدتی از ایران فاصله خواهند گرفت. هنوز ابهاماتی درباره فعالیتهای مالی و اقتصادی با ایران وجود دارد و بانکهای بزرگ در انتظار شفافیت بیشتر که ممکن است سالها یا حداقل چند ماه پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به طول بینجامد، از انجام مبادلات مربوط به ایران خودداری خواهند کرد.

در همین راستا محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت که در سفر رییس جمهوری به فرانسه همراه وی بود، از بانکهای فرانسوی خواست رویکرد محتاطانه شان را کنار گذاشته و به همکاری با ایران بپردازند. وی هشدار داد: اگر بانکهای فرانسوی فعال نشوند تجارت افزایش نخواهد یافت.

در این بین بازرگانان امیدوارند شرکت بیمه اعتبار صادرات کوفاس فرانسه به معاملات کمک کند. امانوئل ماکرون، وزیر اقتصاد فرانسه هم اعلام کرده است بانکهای مرکزی ایران و فرانسه رسما همکاریهای دو جانبه را ازسرگرفته اند تا به بانکهای ایرانی امکان دهند مبادلات مالی با فرانسه انجام دهند.

همچنین طبق گزارش رویترز، بانکهای بین المللی آماده می‌شوند با استفاده از سیستم مبادلات سوئیفت اروپا مجددا با همتایان ایرانی خود مرتبط شوند اما حداقل دو هفته طول خواهد کشید تا اتصال برقرار شود.