چرا داعش اقدامات تروریستی اش را در فرانسه انجام می دهد؟

حادثه حملات پاریس بار دیگر جهان را در شوکی عظیم فرو برد و کشتار دردناک مردم به تیتر یک رسانه های خبری دنیا بدل شد. تنها چند ساعت بعد از وقوع داعش مسئولیت برگزاری این حملات را بر عهده گرفت و با انتشار متون و تصاویری در توییتر و شبکه های اجتماعی از سازماندهی خود برای انجام این حمله خبر داد. حالا همه منتظرند ببینند واکنش جهان و به ویژه فرانسه به این حملات چگونه خواهد بود؟ آیا تغییری در سیاست های فرانسه پدید می آید یا خیر؟ برای یافتن پاسخ این پرسش ها با دکتر یاسر نورعلیوند گفتگو کردیم. این پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک معتقد است مبارزه با افراط گرایی تروریستی به اولویت اصلی اتحادیه اروپا تبدیل خواهد شد. در ادامه مشروح گفتگوی ما با این کارشناس مسائل اروپا را می خوانید. 

پس از حادثه شارلی ابدو در فرانسه و تظاهرات نمادینی که رهبران کشورهای جهان در خیابان های پاریس انجام دادند رسانه ها از عزم جدی برای مبارزه با افراط گرایی تروریستی اسلامی در خاورمیانه خبر دادند ولی عملا در عرصه عملی این اتفاق نیفتاد و بعد از کمتر از یکسال حادثه ای به مراتب وحشتناک تر در قلب پایتخت فرانسه رخ نمایی کرد. طبیعتا نقش فرانسه در مبارزه با داعش پررنگ تر از دیگران نبوده ولی ظاهرا جامعه این کشور پتانسیل بیشتری برای جذب این نیروها دارد که منجر به این حوادث شده است. نظر شما در این رابطه چیست؟

در پاسخ به اين سوال كه چرا داعش فرانسه و پاريس را براي حملات تروريستي خود برگزيده است مي توان دلايلي برشمرد. اول اينكه، فرانسه در مقايسه با ديگر كشورهاي اروپايي تعداد مسلمانان زيادي را در خود جای داده است. 7.5 درصد از کل جمعیت فرانسه یعنی چیزی حدود 5 میلیون نفر از جمعيت اين كشور مسلمان هستند. ديگر اينكه سیاستهای این کشور در قبال مهاجران و پناهجویان نسبت به دیگر کشورهای اروپایی از تساهل و مدارای کمتری برخوردار است و در موارد بسیاری اعتقادات و مقدسات مسلمانان (مطابق آنچه از سوی نشریه شارلی ابدو سر زد) در این کشور از سوي گروههاي خاص مورد توهین و هجمه قرار می گیرد. دليل بعدي اينكه، کارشناسان در سالهاي اخير همواره نسبت به بازگشت تكفيري هاي اروپايي و دست زدن به اقدامات تروريستي در اروپا هشدار دادهاند. به هر حال برخی از این تروریستها دارای تابعیت اروپایی هستند و هنوز از سوی دستگاههای امنیتی غرب شناسایی نشدهاند. بر اساس آمار، فرانسه پایگاه بیشترین تعداد تروریستهای داعشی يعني حدود ١٢٠٠ نفر است. ضمن اينكه نبايد اين نكته را از نظر دور داشت كه حملات هوایی اخیر روسیه علیه مواضع داعش در پراکنده شدن و متواری شدن تعداد قابل توجهی از تروریستهای داعشی به اروپا تاثیرگذار بوده است.

عامل بعدي اينكه فرانسه در میان کشورهای اروپایی دارای بیشترین سابقه و منافع در سوریه است. پس از جنگ جهانی اول و در سال 1920 نیروهای فرانسوی سوریه را تصرف کردند و این کشور به همراه لبنان با رای جامعه ملل، تحت قیمومیت فرانسه قرار گرفت و از آن زمان تاکنون فرانسه در تلاش بوده است که نفوذ خود را در این مناطق حفظ نماید. همچنین در میان کشورهای اروپایی سهم حملات هوایی فرانسه علیه مواضع داعش در چارچوب ائتلاف بینالمللی غرب بیشتر از سایرین است و نبايد فراموش كنيم كه داعش یکی از مهمترین دلایل خود برای حمله تروریستی به فرانسه را این حملات هوایی فرانسه عنوان کرده است. 

از زمان به قدرت رسیدن اولاند چنین اقداماتی شدت بخشیده شده است. چقدر ماجرا به سو مدیریت دولت اولاند و وزارت کشور فرانسه باز می گردد؟

اكثر كشورهاي اروپايي در دهه هاي اخير با انفجارهاي مشابهي مواجه بودهاند و از آمادگي بيشتري براي پيشگيري از اين اقدامات تروريستي برخوردارند به عنوان مثال نروژ در 2012، انفجارهاي لندن در 2005، انفجارهاي مادريد در 2004، انفجار ايرلند در 1998 و بلونياي ايتاليا در آگوست 1980 از اين جملهاند، اما فرانسه تنها در سال جاري با اين پديده مواجه شده است كه نشان داد سيستم امنيتي اين كشور بسيار آسيب پذير و شكننده است. دولت اولاند در شرايطي به سر ميبرد كه تهديدهاي تروريستي به سبب شرايط ناگوار خاورميانه و بحران سوريه بيش از هر زمان ديگري اروپا را تهديد ميكند، بنابراين براي كشوري كه در جنگ مشاركت دارد بسيار طبيعي است كه مي بايد ضريب امنيتي خود را بالا ببرد. دو حمله تروريستي به فاصله كمتر از يك سال بيانگر اين است كه دولت اولاند از اين مهم غافل مانده است.  

از زمان رخ دادن این حادثه مقالات تحلیلی مارین لوپن و حزب ملی گرای دست راستی او را برنده این حوادث دانسته اند که گرایش ها نسبت به او در حال بیشتر شدن است. شما با این تحلیل موافقید؟

با اين اتفاقات لیبرال‌های اروپایی که خواهان اسکان پناهجویان سوری در این قاره بودند، یقینا تحت فشار افکار عمومی قرار می‌گیرند تا از خواسته خود صرفنظر کنند. به عنوان يك پيامد مردم فرانسه بيش از پيش متقاعد خواهند شد كه مهاجران و پناهجويان تهديدي جدي براي امنيت و آسايش آنان هستند و اين مسئله يكي از شعارها و مواضع كليدي حزب مليگراي دست راستي است. در نتيجه به نظر مي رسد این حملات به طور كلي مواضع راست‌گرایان افراطی اروپایی و به ويژه حزب لوپن در فرانسه را در جهت اعمال سیاستهای سختگیرانه نسبت به مسلمانان و پناهجویان تقویت خواهد کرد و گرايشها به سوي آنان را افزايش خواهد كرد.

تقابل میان مسلمانان و مهاجران با جامعه فرانسوی در آینده چگونه رقم خواهد خورد؟ آیا شاهد شدت گیری برخورد با مهاجران خواهیم بود؟

مي توان پيشبيني كرد كه فرانسه و کل اروپا دیگر فرانسه و اروپای قبل از حملات نخواهد بود، همانگونه که آمریکا برای مسلمانان، دیگر آمریکای پیش از ۱۱ سپتامبر نیست. رویکردهای سختگیرانه دولتی نسبت به مسلمانان افزایش خواهد یافت و شهروندان فرانسوی و اروپایی نیز در رفتار خود در قبال مسلمانان تساهل کمتری به خرج خواهند داد. اگر اين مسئله با رويكردهاي احساسي و انتقام جويانه از سوي دولت و مردم فرانسه دنبال شود منجر به شكل گيري چرخه خشونت در اين كشور خواهد شد. به اين معني كه اعمال فشار بيشتر مهاجران را راديكالتر كرده و آنان را هر چه بيشتر به سمت انزوا و حاشيه نشيني و در نتيجه دست زدن به اقدامات مشابه سوق خواهد داد. عقلانيت سياسي حكم مي كند كه دولت فرانسه از برخورد احساسي و سختگيري هاي طاقت فرسا اجتناب نمايد و با اتخاذ رويكردهاي كارآمد جامعه را به سمت همگرايي و همدلي پيش ببرد. 

با این تفاسیر فکر می کنید روند مقابله فرانسه با داعش به چه سمتی خواهد رفت؟

با توجه به اظهارات اخیر مقامات کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله فرانسه و بریتانیا و آلمان، مبارزه سخت افزاري و نرم افزاري با داعش و ديگر گروههاي تروريستي منطقه به اولویت اول سیاست خاورمیانه‌ای اتحادیه اروپا تبدیل خواهد شد. در این میان، به نظر میرسد بهره‌گیری از حملات هوایی و بمباران مواضع این گروه تروریستی، به‌ عنوان يك راهکار كوتاه مدت از سوی فرانسه و ائتلاف بین المللی غرب تشدید خواهد شد، اما این راهکار به‌دلیل ناکارآمدی تاکتیکی نمی‌تواند بحران تهدید تروریسم را از اروپا دور سازد و حتي ممكن است بيش از گذشته تروريستها را به سوي اروپا متواري سازد. اروپا ميبايد به سمت ريشه كن كردن بنيادي تروريسم در مرزهاي پيراموني خود حركت نمايد كه اين امر تنها با مقابله سخت افزارانه ميسر نيست. همچنين بر تلاش براي پيادهسازي راهحل سياسي بحران سوريه كه اولين نشانه آن را بلافاصله پس از انفجارهاي پاريس در نشست وين 2 در دستيابي طرفها به نقشه راه مشاهده كرديم افزوده خواهد شد.