معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برجام را یک نمونه تاریخی از همکاری چند جانبه بین‌المللی توصیف کرد که می‌تواند به حل چالش‌های جهانی از طریق گفت‌وگو به جای رویارویی کمک کند.
هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانس منع اشاعه و خلع سلاح اتحادیه اروپا در بروکسل با اشاره به توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5، گفت: این توافق گواه آن است که دیپلماسی چندجانبه جای خوبی برای حل چالش‌های امنیتی مهم امروز است. این کار (گفت‌وگو با ایران ) در حقیقت در سال 2003 شروع شد و 12 سال به طول انجامید اما سرانجام در 14 ژوییه سال جاری در وین با رسیدن به طرح جامع اقدام مشترک منجر به نتیجه‌ای موفقیت‌آمیز شد.
اشمید افزود: من فکر می‌کنم که به درستی می‌توان آن را توافق تاریخی نامید زیرا علاوه بر این که راه حلی برای یک مسئله هسته‌ای است، یک پیروزی برای دیپلماسی محسوب می‌شود و نشان می‌دهد رویکرد اتحادیه اروپا در استفاده از دیپلماسی، رویکرد چندجانبه گرایی و راه حل سیاسی بر رفتن به سمت راه حل نظامی برتری دارد.
وی گفت: ترکیب این مذاکرات، گروه 3+3 و ایران بود که اغلب از آن به عنوان 1+5 یاد می‌کنند که ما اصلا این کلمه را دوست نداریم و استفاده از 1+5 اشتباه است زیرا به نوعی دلالت بر این دارد که اتحادیه اروپا حضور نداشته است و مطئمنا چنین نبوده است. همانطور که می‌دانید اتحادیه اروپا با حکم شورای امنیت علاوه بر این که تسهیل کننده این گفت‌وگوها بود بلکه همکاران من صاحب قلم بودند. شکل این مذاکرات مهم بود. من فکر می کنم اتحاد در بین این گروه ، این روند را برای همکاران ایرانی و دیگر شرکای بین‌المللی دارای اعتبار و مشروعیت کرد. اتحاد بین این گروه با وجود برخی مشکلات در روابط دوجانبه در بین برخی از اعضای این گروه حفظ شد و این نیز بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان این‌که توافق هسته‌ای نمونه‌ای عالی از آن چیزی است که ما می‌توانیم به جای رویارویی از طریق همکاری بدست آوریم، گفت: نماینده عالی اتحادیه اروپا کار هماهنگی و تسهیل روند مذاکرات را برعهده داشت و کار با خاویر سولانا شروع شد و سپس کاترین اشتون آمد و در نهایت با فدریکا موگرینی به پایان رسید که همواره از حمایت کشورهای عضو (اتحادیه اروپا) برخوردار بوده‌اند. سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس نقش بسیار مهمی را ایفا کردند و آن‌ها بخشی از این گروه بودند. آن‌ها از همان سال 2003 در آغاز گفت‌وگوها در این روند بودند و این روند را شروع کردند که همواره با ابتکار عمل‌ها به آن کمک کردند.
وی تاکید کرد: اعتماد به وجود آمده در این روند راه را برای گفت‌وگوهای سازنده‌تر هموار کرد.
اشمید با وجود تاکید همیشگی مقامات ایران مبنی بر ماهیت کاملا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای کشورمان، خاطرنشان کرد: این مذاکرات همچنین از حمایت قوی جامعه بین‌المللی برخوردار شد و دلیل آن دیدگاه مشترک برای ضرورت اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران بود. مذاکرات در جاهای مختلف شامل بروکسل، آلماتی، مسقط، مسکو، بغداد، استانبول، نیویورک، لوزان، ژنو و وین انجام شد.
وی گفت: رویکرد استفاده شده در این مذاکرات رویکرد دارای دو مسیر بر اساس تحریم و همچنین تعامل بود. هدف همواره این بود که فرصت برای گفت‌وگو باز باقی بماند در حالی‌که برای ایران روشن کنیم موضع قبلی هزینه‌هایی دارد.
اشمید در ادامه سخنرانی خود بیان کرد: من فکر می‌کنم ضرورت احیای اقتصاد به یک مسئله سیاسی مهم در ایران و کارزار انتخابات ریاست جمهوری در سال 2013 در این کشور تبدیل شد و منجر به پیروزی رییس جمهور روحانی شد. محیط ژئوپولتیک نیز مهم است. رسیدن به این توافق به خاطر تعهد سیاسی وعزم گروه 3+3 و همچنین ایران امکان‌پذیر شد.
وی با تمجید از جدیت تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران، گفت: من فکر می‌کنم بهترین نتیجه این بود که محدودیت‌های لازم اعمال شود تا به ما تضمیمن‌های لازم درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را بدهد اما به همان اندازه شروع روند سیاسی با ایران بدون اطمینان و اعتماد مشترک امکان‌پذیر نبود. به همین جهت ما باید به سران همه کشورهای مشارکت کننده که گاهی با دشواری‌ها و مخالفت‌های بسیار در داخل پایتخت‌های خود روبرو بودند، ادای احترام کنیم.
این مقام اتحادیه اروپا یادآور شد: توافق با ایران بر اثر تلاش های مشترک به وجود آمد و به همین جهت به توافقی خوب برای همه طرف‌ها تبدیل شد و در نهایت موجب رفع نگرانی‌های جامعه بین‌الملل خواهد شد. این توافق یک بسته حاوی محدودیت‌های هسته‌ای و افزایش شفافیت و اقدامات راستی آزمایی در ازای برداشته شدن تحریم‌های مرتبط هسته‌ای است. من نمی‌خواهم درباره جزییات این توافق صحبت کنم زیرا این توافق و پنج ضمیمه آن در پایگاه های اینترنتی در دسترس است. من همچنین از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تشکر می‌کنم چون ما در این روند همکاری بسیار خوب و سازنده با آژانس داشتیم که نقش اصلی را در نظارت بر این توافق بازی خواهد کرد.
اشمید با اشاره به توافق میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از آن به عنوان نقشه راه یاد می‌شود، گفت: هدف آن حل تمام مسائل باقیمانده درباره موضوع ابعاد احتمالی نظامی (PMD ) است. مدیر کل آژانس تا پانزدهم دسامبر به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ارزیابی نهایی خود را ارائه خواهد کرد و قطعنامه شورای حکام پس از آن صادر خواهد شد.
به گزارش ایسنا، ابعاد احتمالی نظامی موضوعی است که در چارچوب مطالعات ادعایی پس از سال 2006 درباره فعالیت های هسته‌ای گذشته ایران مطرح شده است . این موضوع مجموعه ای از اتهامات را علیه ایران مطرح می‌کند و به وجود جنبه های تسلیحاتی در برنامه هسته‌ای ایران اشاره می‌کند.
ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آبان 1393 برای چندمین بار توافقی را با عنوان چارچوب همکاری‌ها امضا کردند که بر اساس آن قرار شد تا سوالات باقی مانده درباره گذشته و حال مطرح و رفع ابهام شود.
ایران و آژانس در آخرین توافق خود که در ماه ژوئیه با عنوان نقشه راه انجام شد، قرار است به تمام ابهامات باقی مانده در این زمینه پایان دهند و آژانس گزارش نهایی خود از تحقیقاتش درباره این موضوع را در ماه دسامبر منتشر خواهد کرد.
ایران همواره اتهامات و ادعاهای مطرح شده در این چارچوب نسبت به برنامه هسته‌ای صلح آمیز خود را رد کرده است و اسناد و مدارک ارائه شده به آژانس را فاقد اعتبار و وجاهت حقوقی و نامعتبر می‌داند.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) گفت: این توافق حاوی مفاد مهمی برای جلوگیری از فعالیت‌های تسلیحاتی است. برجام به صورت صریح ایران را متعهد می‌کند تا وارد فعالیت‌های خاصی از جمله در زمینه اورانیوم و پلوتونیوم و مدل سازی انفجار هسته‌ای نشود. این توافق همچنین دارای سازوکاری است که دسترسی لازم به مکان‌های موجب نگرانی را برای آژانس بین المللی انرژی اتمی فراهم می‌کند.
وی افزود: علاوه‌براین ،اقداماتی برای جلوگیری از واردات تجهیزات و مواد مربوط به تسلیحاتی شدن در نظر گرفته شده است که از جمله آن اعمال محدودیت بر واردات فناوری‌های حساس برای استفاده در اهداف نظامی است. همچنین توافقی در ارتباط با شبکه های خرید در نظر گرفته شده است که اجازه اقلام هسته‌ای و دارای کاربرد دوگانه برای مقاصد صلح‌آمیز را می‌دهد. این توافق، توافقی توام با همکاری است و در آن وظایف گوناگون برای طرف‌های مختلف در نظر گرفته شده است.
اشمید تاکید کرد: من در این روند متوجه شدم اعتماد برای دو طرف مهم است و بی اعتمادی موجب نگرانی دو طرف است. بنابراین اعتمادسازی دو طرفه ایجاد شد و ادامه این اعتمادسازی دو طرفه در این روند بسیار مهم است.
وی علاوه بر این بیان کرد: اعضای گروه 3+3 فعالیت‌های مختلفی درباره ذخایر هسته‌ای ایران، نوسازی راکتور اراک و ایجاد شبکه خرید برای واردات فناوری‌های حساس انجام خواهند داد و نماینده عالی اتحادیه اروپا همچنان نقش هماهنگ کننده را برعهده داشت.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه به لزوم برداشته شدن تحریم‌های ایران طبق برجام اشاره کرد و افزود: گروه 3+3 در ازای این گام ها متعهد به برداشتن همه تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط هسته‌ای است که از جمله آن، تحریم نفتی و محدودیت ها بر نهادهای مالی است. این مسئله موجب تقویت بسیار اقتصاد ایران می‌شود و گامی مهم برای ایران و موفقیت این توافق است. ما همچنین سازوکار حل مناقشه در صورت عملی نشدن توافق را ایجاد کردیم که ظرف 30 روز منجر به بازگشت تحریم‌ها خواهد شد.
بر اساس گزارش خبرگزاری صداوسیما، هلگا اشمید اظهار کرد: شاید زود باشد به خود تبریک بگوییم زیرا هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود و ما هنوز توافق را روی کاغذ داریم و اکنون نیاز داریم آن‌را اجرا کنیم.
وی گفت: اگر شما به برنامه جامع اقدام مشترک و به خصوص پنج ضمیمه آن نگاه کنید پیچیدگی بسیار این توافق را درک می‌کنید. اجرای این توافق در 10 تا 15 سال آینده با چالش‌های جدیدی برای همه طرف‌ها همراه است. باید بر موانع غلبه کرد و باید رویکرد متوازن بین همه شرکا از جمله کسانی که درباره خود توافق بیشترین نگرانی را دارند، در پیش گرفته شود. نخستین گام برای اجرا، روند بازبینی پارلمانی در گروه 3+3 و ایران بود که بسیار دشوارتر از آن چیزی بود که برخی فکر می‌کردند و در نهایت با موفقیت همراه شد. تعهدات در این توافق براساس جدول زمانی تکمیل شد و نماینده عالی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه ایران در 18 اکتبر ورود رسمی به روند اجرای آن را اعلام کردند. این روزی بود که ما آن را روز عملیاتی شدن می‌نامیم و این نقطه عطفی در اجرای این توافق بود.
اشمید ادامه داد: ما در 19 اکتبر نخستین نشست را در کمیسیون مشترک در وین برگزار کردیم که در سطح روسای سیاسی شش کشور و ایران بود. کمیسیون مشترک مسئول حل اختلافات در اجرای این توافق و مدیریت شبکه خرید مرتبط با واردات مواد هسته‌ای در ایران است. همانطور که ما در برجام به توافق رسیدیم، هماهنگ کننده نماینده عالی اتحادیه اروپا است و من ریاست نخستین نشست کمیسیون را به نمایندگی از وی برعهده داشتم. ما همچنین گروه کار ایران در سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا برای حمایت از این وظیفه ایجاد کردیم.
وی تصریح کرد: روز عملیاتی شدن روز اجرا نیست. همانطور که گفتیم اقدامات مقدماتی مهم باید از طرف ایران درباره تعهدات هسته‌ای این کشور انجام شود و فقط پس از گزارش مثبت آژانس بین المللی انرژی اتمی روز اجرا اعلام خواهد شد.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان این‌که بازطراحی راکتور اراک به رهبری ایران به عنوان بخش بسیار مهم توافق هسته‌ای است، گفت: این مسئله فرصت منحصر به فردی برای ورود به طرح مشترک همکاری است و بخش جدیدی برای همه شرکا است. گفت‌وگوهای مفصل برای عملیاتی کردن آن هم اکنون در جریان است. برنامه جامع اقدام مشترک دستاورد مهمی برای حل نگرانی‌های بین‌المللی و راه حل مشترک براساس رویکرد اعتماد سازی است. همکاری در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای یکی از نقاط مهم اعتمادسازی در این زمینه بود و من فکر می‌کنم اتحادیه اروپا دهه‌ها در ارتقاء استانداردهای ایمنی و امنیت هسته‌ای در سطح جهانی پیشگام بوده است. همکاری در این زمینه با ایران بخش مهمی در زمینه همکاری در جهت انرژی صلح آمیز هسته‌ای است. استفاده از بالاترین استاندارد در زمینه ایمنی و امنیت هسته‌ای مورد توجه ما است.
وی افزود: اقدامات مقدماتی برای عمل به تعهدات اتحادیه اروپا در جریان است که نخستین و مهم‌ترین آن برداشتن همه تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط هسته‌ای است. من باید بگویم که اتحادیه اروپا در 18 اکتبر اقدام قانونی برای اجرای آن (برداشته شدن تحریم ها) را تصویب کرد که پس از راستی‌آزمایی آژانس به اجرا در خواهد آمد.
اشمید گفت: براساس برنامه جامع اقدام مشترک، یک گروه کار برای حل مناقشه‌ها درباره اجرای کامل رفع تحریم‌ها در نظر گرفته شده است که با هماهنگی اتحادیه اروپا کار می‌کند. بنابراین اجرا نزدیک است اما هنوز اجرا انجام نشده است و همه طرف‌ها باید به تعهدات خود که در برجام با آن موافقت کردند، عمل کنند. من مطمئن هستم اجرا براساس توافق انجام خواهد شد زیرا ما سابقه خوبی در اجرای توافق موقت داریم که در نوامبر 2014 به دست آمد.
وی بیان کرد: ما معتقدیم اجرای توافق وین باید با تلاش‌های قاطع برای افزایش ثبات و امنیت منطقه خاورمیانه در سطح دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی همراه شود.
اشمید در بخش دیگری از سخنانش به چالش‌های امنیتی دوجانبه و مشترک میان اتحادیه اروپا و ایران اشاره کرد و گفت: من برای شما فقط یک مثال می‌زنم؛ ایران به‌طور مستقیم از قاچاق مواد مخدر که از افغانستان می‌آید آسیب می بیند و ما نیز در حال آسیب دیدن از آن هستیم زیرا به اتحادیه اروپا صادر می‌شود. مهاجرت و سرازیر شدن آوارگان چالش مهمی است و همه ما می‌دانیم این در نتیجه ادامه بحران در افغانستان، سوریه و عراق است.
وی گفت: ماه‌های آینده باید فرصتی را فراهم کند تا ببینیم ایران و اتحادیه اروپا چگونه می‌توانند با یکدیگر به صورت نزدیک‌تر برای حل این چالش‌های امنیتی همکاری کنند. موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه ایران در نیویورک موافقت کردند گفت‌وگوها در سطح عالی را شروع کنند که این رایزنی‌ها درسطح من با معاون وزیر امور خارجه ایران خواهد بود تا بتوانیم حوزه‌های دیگر برای همکاری آینده را بیابیم و من پایان سال به تهران سفر خواهم کرد تا نخستین گفت‌وگوهای رسمی را شروع کنیم.
اشمید گفت: اتحادیه اروپا در سطح منطقه‌ای از قطعنامه کنفرانس بازبینی (منع اشاعه ) در سال 1995 درباره خاورمیانه به شدت حمایت می‌کند. اتحادیه اروپا بسیار متاسف است که کنفرانس درباره خاورمیانه عاری از تسلیحات کشتار جمعی و سامانه پرتاب تشکیل نشد.
این مقام اتحادیه اروپا افزود: توافق وین در سطح بین‌المللی سطح ارتباط جدید برای گفت‌وگو درباره بحران‌های مهم را فراهم کرد. تماس اخیر بین اتحادیه اروپا و ایران درباره بحران سوریه و مشارکت ایران در مذاکرات وین انجام شد و نخستین بار همه طرف‌های سهیم در منطقه و شرکای بین‌المللی از زمان شروع مناقشه در سال 2011 در کنار هم آمدند. یقینا ما هنوز به راه حل سیاسی نرسیده‌ایم اما این شروع بسیار مهمی برای تقویت روند گذار سیاسی در سوریه تحت نظارت سازمان ملل بود.
هلگا اشمید گفت: نشست آتی وین در روز شنبه این هفته بار دیگر تمامی طرف‌های دارای سهم را کنار هم قرار می‌دهد و برای پیشرفت در پارامترهای راه‌حل سیاسی مهم خواهد بود.
وی همچنین تاکید کرد: توافق وین (برجام) توافق منحصر به فرد و تاریخی براساس همکاری مشترک بود که در نهایت درباره مکانی امن‌تر و دارای ثبات بیشتر اطمینان خواهد داد. قوت این توافق از این حقیقت ریشه می‌گیرد که این توافق جنبه‌های بسیار از زنجیره سوخت هسته‌ای را در بر می‌گیرد و در نتیجه به ما اطمینان قوی می‌دهد که ایران از استفاده صلح‌آمیز از آن منحرف نخواهد شد. رسیدن به این توافق 12 سال زمان برد و بی‌خوابی و بحث‌های طولانی درباره هر یک از کلمات در این توافق همراه بود اما ارزش آن را داشت و همانطور که گفتم کارایی چندجانبه گرایی را نشان می‌دهد.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که در دو روز آینده به منظور امنیت و ثبات بیشتر در نظام بین‌المللی، نشستی درباره همه موضوعات مربوط به منع اشاعه و خلع سلاح خواهیم داشت. اتحادیه اروپا درباره معاهده منع اشاعه به عنوان سنگ بنای رژیم هسته‌ای جهانی متحد است. این جمله در توافق هسته ای با ایران نیز گفته شده است.
وی همچنین تاکید کرد: اتحادیه اروپا همچنین معتقد است تقویت اجرای معاهده جامع منع آزمایشات هسته‌ای باید در اولویت باشد.