سرمایه‌گذاری‌احمدی‌نژاد در میادین‌نفتی‌ صفر بود/چرا 94 سال سخت مالی دولت است؟

چاپ پول بدون پشتوانه وکاهش ارزش پول ملی به دلیل کاهش تولید نفت در سالهای آخر دولت محمود احمدی نژاد از یک سو و بی توجهی به سرمایه گذاری در میادین مشترک از سوی دیگر سبب شد تا نفت برای سالهای آینده همچنان پاشنه آشیل اقتصاد ایران بماند.

 وجود 15  میدان مشترک نفتی با کشورهای همسایه میزان سرمایه گذاری برای برداشت ازاین میادین طی 8 سال دولت محمود احمدی نژاد صفر گزارش شده است. گزارش تفریغ بودجه درباره عملکرد 10 ساله سرمایه گذاری در توسعه و برداشت میادین مشترک نشان می دهد با وجود حکم صریح ماده 125 قانون برنامه پنجم توسعه که دولت را دولت مجاز کرده با ایجاد فضا و شرایط رقابتی،میادین نفت و گاز موجود را توسعه داده و تولید صیانت شده را در دستور کار قرار دهد،اما این اتفاق نیفتاده است.

براساس قانون برنامه پنجم که توسط دولت نهم تدوین و در دولت دهم به اجراگذاشته شد،دولت موظف بوده با  حفظ ظرفیت تولید سال 1389 تا سقف تولید اضافه روزانه یک میلیون بشکه نفت خام و 250 میلیون مترمکعب گاز طبیعی با اولویت میادین مشترک را در دستور کار خود قرار بدهد. این درحالی است که گزارش های تفریغ بودجه سالهای 84 تا 92 نشان می دهد که به رقم مجوز اجرای طرح های توسعه میادین نفت و گاز،سرمایه گذاری در میادین مشترک مورد نظر انجام نشده که نتیجه آن،عدم افزایش تولید به میزان قابل پیش بینی است.بنابراین اهداف مورد نظربرنامه پنجم توسط دولتی که این قانون را نوشته، اجرایی نشده است.

ایران بیش از 15 میدان نفتی مشترک با کشورهای همسایه دارد ؛ عدم محدودیت برداشت کشورها از میادین مشترک موضوعی است که به رقابت کشورها از این میادین منجر شده است.با این حال برداشت از میادین مشترک،علی رقم تاکید کارشناسان در مهمترین اولویت های کاری وزارت نفت دولت قبل نبوده است.

کارشناسان بارها توصیه کرده بودند که توسعه میادین مشترک نفتی باید در اولویت قرار گرفته و وزارت نفت ابتدا باید این میادین را توسعه داده و پس از آن به فکر  توسعه میادین نفتی داخلی باشد،حال آنکه این اتفاق در یک دهه گذشته نیفتاد و بنا به گزارش های رسیده امارات در میادین مشترک با ایران بیشترین سهم را ازمیادین نفت و گاز برده است.

اگرچه بخشی از قصور در برداشت از میادین مشترک به دلیل تحریم های یک جانبه علیه صنعت نفت کشورمان صورت گرفته اما، عمر تحریم های نفتی تنها سه سال بوده و عملا 7 سال سرمایه گذاری برای برداشت از میادین مشترک از دست رفته است.

جبران کاهش تولید نفت با چاپ پول

بررسی های دیوان محاسبات نشان می دهد تولید نفت خام از یک میلیون و 424 هزار بشکه در سال 90 به یک میلیون و 23 هزار بشکه در سال 93 رسیده که عمده دلیل آن تحریم های یکجانبه اعمال شده علیه کشورمان بوده است.با کاهش صادرات نفت خام از 2 میلیون و 24 هزار بشکه در روز به یک میلیون بشکه در روز در سال 91 ،مسئولان دولت وقت تلاش کردند با کاهش دوبرابر ارزش پول ملی (یعنی ارزش هر دلار از 1226 تومان به 2450 تومان نرخ ارز مبادله ای) کسری منابع ریالیرحاصل از صادرات نفت را جبران کنند.تصمیمی که بیشترین خسارت را متوجه صادرات کشور کرد. این اتفاق ضربه دیگری بود که بر پیکره صنعت نفت و سپس اقتصاد ایران وارد شد.

از سویی به دلیل کاهش بهای نفت خام از نیمه دوم سال 93 ،منابع ارزی حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی نسبت به سال 92 کاهش 24 میلیارد دلاری را تجربه کرد.به طوری که ارزش صادرات نفت از 88 میلیون و 919 هزار دلار در سال 90 32 میلیون و228 هزار دلار در سال 93 کاهش یافت.این یعنی بیش از 64 درصد کاهش صادرات نفتی از سال های 90 تا 94 اتفاق افتاده است.

مجموعا عوامل فوق سبب شده تا سال مالی 94 سال سختی برای اقتصاد ایران باشد؛موضوعی که از سوی معاون اول رییس جمهور بارها مطرح شده است.